Pedagogika- Resocjalizacyjna PDF

Preview

Summary

Download Pedagogika- Resocjalizacyjna PDF

Description

***Zasady Czesława Czapówa: 1. Zasada wielostronnego rozwoju-oddziaływanie na wiele stron jego osobowości(zasada wychowania) 2. Zasada reedukacji-jeżeli dane zachowanie zostało narzucone, może zostać wygaszone 3. Zasada wielostronnej pomocy i zaspokojenie jego potrzeb ( zasada opieki) 4. Zasada zaspokojenia I i II rzędu 5. Zasada akceptowania człowieka takiego jaki jest 6. Zasada respektowania autonomii człowieka (np. Jego poglądów)

****Odmiany systemów resocjalizacji; - system dyscyplinarno-izolacyjny – ma zadanie izolować negatywne czynniki/jednostki [patologiechwasty]. Dyscyplinowanie ich zachowań w rygorze więziennym. -system socjopedagogiczny – inspirowany był Makarenko i Korczakiem. Stara się socjalizowac od nowa przez organizację grup wsparcia. - system indywidualny – motywowanie do socjalizacji. *******Główne

1. 2. 3. 4.

motywy przestępczości według Morisa Kuson:

pragnienie doznania ekscytacji i ryzyka przywłaszczenie dóbr, na zasadzie wyrównania rachunków i krzywd pragnienie zemsty i nienawiść pragnienie władzy i dominowania

******Podkultura więzienna na podstawie „Drugie życie więzienia”- Paweł Moczydłowski • • •

Człowiek pozbawiony jest prywatności Nieformalna struktura, wyodrębniająca ludzi i podludzi-gici, frajerzy, szwajcarzy,cwele Podział dychotomiczny(podwójny)-ludzie(przywódca lub kilku przywódców),frajerzy( nie może stać się człowiekiem) 1.feści 2. szwajcarzy

1.git ludzie-grypsujący 3. poszkodowani(frajerzy)

4. cwele

Podkultura więzienna jako czynnik utrudniający proces resocjalizacji : • Wzory zachowania zrozumiałe jedynie dla danej grupy, środowiska • Tworzenie własnego języka,slangu • System wartości i norm nie akceptowanych w systemie powszechnie przyjętym przez społeczeństwo • Zniekształcony obraz funkcjonowania (funkcjonowanie w izolacji) *****Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka Pedagogika resocjalizacyjna zwana również pedagogiką niedostosowanych społecznie, wyodrębniona została z pedagogiki specjalnej, wzmocniona przez socjologię. Pedagogika resocjalizacyjna jest nauką teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowywaniem i kształceniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji. Według Lesława Pytki nieprzystosowanie społeczne wyraża się w: -nieadekwatnym funkcjonowaniu dziecka w ważnych rolach społecznych np. w roli ucznia -przejawianiem postaw antagonistycznych oraz w nieumiejętnym lub wadliwym zaspokajaniu potrzeb życiowych. Prawdopodobieństwo nieprzystosowania społecznego jest większe im wyższy jest poziom skumulowania niekorzystnych czynników. Zespół zabiegów resocjalizacyjnych ma więc na celu doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki, ptymalne uspołecznienie, twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie,osoba będzie respektować normy i wartości funkcjonujące w jej społeczeństwie.

***************Niedostosowani społecznie - to dzieci i młodzież, u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych występują utrwalone zaburzenia w zachowaniu. Zagrożeni niedostosowaniem - to dzieci i młodzież wychowująca się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju psychospołecznego, na który negatywny wpływ wywierają takie

środowiska wychowawcze jak : rodzina, grupa rówieśnicza i inne, a także u której rejestrowane przejawy zaburzeń występują sporadycznie. Wg Cz. Czapówa istnieją 3 etapy wykolejenia społecznego: •

•

•

Stadium pierwsze - wystąpieniem u jednostki poczucia odtrącenia, czyli niezaspokojenia potrzeby zależności emocjonalnej.Reakcją może być agresja antyspołeczna, wrogość wobec rodziców. Występują niekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Stadium drugie - utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących i autorytetów.Próba nawiązania kontaktu z osobą nieprzystosowaną napotykają irracjonaly opór. Odrzucenie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi osobami. Jednostka zaczyna zaspokajać podstawowe potrzeby emocjonalne poza domem rodzinnym. Pojawiają się pierwsze symptomy wykolejenia społecznego: alkoholizowanie się, ucieczki z domu, wagarowanie, wybryki seksualne. Stadium trzecie - działalności antagonistyczno-destruktywnej, która zaczyna stanowić źródło satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej. Osoby te dążą do nawiązania kontaktów z grupami o charakterze chuligańskim i gangami.

Typologia wykolejenia społecznego wg. Czapówa: • •

•

Zwichnięta socjalizacja - Nieodpowiednia opieka rodzicielska lub jej brak, odtrącenie emocjonalne,zaniedbanie społeczne i pedagogiczne. Demoralizacja - gdy dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływ innej kultury i obyczajowości niż ta w, której było wychowywane. Przewartościowanie wartości tradycyjnych na rzecz nowych do , których jednostka nie potrafi się dostosować. Socjalizacja podkulturowa - Związek jednostki z normami i wartościami podkultury pozostającej w opozycji do kultury szerszej zbiorowości społecznej.Socjalizacja dziecka przebiega prawidłowo z punktu widzenia mechanizmów psychologicznych. Popada ono jednak w konflikt z normami ogólnospołecznymi z powodu identyfikacji z własną podstawową grupą respektującą normy chuligańskie, przestępcze.

Typologia nieprzystosowania wg. C.E. Sullivana i M.Q. Granta: • Aspołeczni - innymi osobami interesują się wyłącznie w sensie instrumentalnym, jako ,,przeszkodami” lub ,,ułatwieniami” w realizacji swoich egoistycznych celów. Działają impulsywnie, nie kontrolują swojego zachowania Konformiści - są jednostkami, które na frustrację własnych potrzeb reagują nadmiernym serwilizmem w stosunku do osób je frustrujących przy założeniu, że są to osoby znaczące. • Neurotycy - są to osoby, które zinternalizowały już pewien zbiór wartości nakazujących im postępowanie wg norm społecznych. Jednak przeżywają nieustanny lęk przed tym, że nie sprostają tym wartościom co prowadzi do poczucia niemocy dlatego pojawiają się zachowania nieakceptowalne społecznie. Mechanizmy psychospołeczne:

Frustracja potrzeby zależności i miłości we wczesnym okresie życia -brak serdecznej opieki ze strony rodziców stanowi czynnik pobudzający dziecko do wrogości i agresji. Zachowania agresywne przynoszą jednostce redukcję napięcia, w związku z tym pojawia się u niej tendencja do reagowania wrogością w sytuacjach kłopotliwych.Większość norm i wartości jest przyswajana przez dziecko poprzez uczenie się i naśladowanie osób dorosłych. Agresja dziecka znajduje wyraz w zachowaniach antyspołecznych. Jako reakcja na odtrącenie może wystąpić także wycofanie się, przesadny konformizm lub dominacja reakcji lękowej. Diagnozowanie: Jest jednym z wyznaczników prawidłowej profilaktyki i przebiegu resocjalizacji. Obejmuje ono rozpoznanie wyjściowej sytuacji wychowawczej i stanu osobowości dzieci i młodzieży. •

•

•

Etap diagnozy konstatującej polega na możliwie pełnym opisie istniejącego stanu rzeczy oraz konkluzji oceniającej, zawierającej decyzję dotyczącego działania interweniującego lub wstrzymywania się od niego. Wymaga się także określenia skutków osobistych i społecznych jakie powodują dewiacje w zachowaniu jednostki. Etap diagnozy ukierunkowującej -sformułowaniu hipotez i postulatów to podstawa do podjęcia decyzji dotyczących kierunku i działalności profilaktycznej lub resocjalizacyjnej.Istotnym elementem tego etapu diagnozowania jest optymalizacja projektu działania interwencyjnego uwzględniająca nie tylko specyfikę, funkcje, genezę stadium i tendencje rozwojowe danego zjawiska, ale poziom ewentualnych strat i zysków przy wyborze określonego rozwiązania profilaktycznego lub resocjalizującego. Etap diagnozy weryfikującej -sprawdzenie prawdziwości uzyskanego obrazu diagnostycznego. Można dzięki niemu zweryfikować prawidłowość rozwiązań profilaktycznych i resocjalizacyjnych wdrożonych do realizacji.

Fazy oddziaływania resocjalizującego : •

•

• •

Nawiązanie kontaktu i wytworzenie więzi uczuciowej z wychowankiem. stwarzanie możliwości osiągania sukcesów w tych dziedzinach w, których może zaprezentować swoje zalety. Zadania wychowawcze muszą być w zasięgu możliwości intelektualnych i emocjonalnych dziecka oraz stopniowanie trudności. Nawiązanie więzi emocjonalnej oraz uruchomienie konfliktu wewnętrznego jednostki związanego z dwoma odmiennymi zachowaniami należy nauczyć wychowanka prawidłowych sposobów rozwiązywania tego konfliktu. Stworzenie systemu bodźców, aby zachowania antyspołeczne straciły wartości nagradzające i aby wybór zachowania społecznie akceptowanego był naturalną reakcją jednostki. zmniejszenie zewnętrznej kontroli wychowawczej. Wyższy poziom autonomii sprzyja kształtowaniu mechanizmu kontroli wewnętrznej czyli sumienia. autonomizowanie wychowanka oraz rozluźnianie więzów między nim a wychowawcą oraz wzmacnianie więzi z innymi osobami dorosłymi i rówieśnikami.

W warunkach konfliktu wewnętrznego jednostki odpowiadają dwa typy strategii wychowawczej: • Polega na zmianie dominacji postaw antyspołecznych w układzie postaw.

•

Polega na zmianie integracji w układzie postaw.

****Wyodrębnić można 3 podejścia zasadnicze postępowania z człowiekiem: PARADYGMATY: *NOMOTETYCZNY-wiedza prawdziwa (fizyka, chemia) *IDIOGRAFICZNY-wiedza humanistyczna nie ma charakteru praw(idios- tylko raz) *SYSTEMOWE- rzeczywistość jest systemem sprzężonych ze sobą relacji/zjawisk badany system ma: -określoną genezę -ma określone funkcje - ma określoną strukturę -działa w nie pustym otoczeniu W pedagogice są wyodrębnione 3 modele postrzegania rzeczywistości: * model behawioralny(zachowaniowy) *model interakcyjny *model wielodyscyplinarny ***ROZDZIAŁ III I-level classification POZIOM PIERWSZY Wrodzony potencjał biologiczny pozwala jednostce na dokonywanie rozróżnień między własnym ciałem a otoczeniem fizycznym Różnicowanie bodźców i sygnałów pochodzących głownie z otoczenia, ale także i z własnego ciała. Jednostka zatrzymująca się na pierwszym poziomie rozwoju nie jest w stanie dokonywać wspomnianych rozróżnień oraz integrować nowych doświadczeń. Następstwem fiksacji na pierwszym etapie rozwoju psychospołecznego jest: • Nieumiejętność zaspokajanie własnych potrzeb • Frustracja większości potrzeb prowadząca do reakcji lękowych kumulacja leków prowadzi do ,,ogłupienia neurotycznego” jednostka zafiksowana na pierwszym poziomie czuje się więc zagubiona, zagrożona, nie rozumie świata zewnętrznego i wewnętrznego; • Ograniczenie możliwości zrozumienia znaczenia czasu i przestrzeni w zaspokajaniu potrzeb; jednostka wykazuje niski próg tolerancji na chwilową nawet frustrację potrzeb, nie potrafi odroczyć zaspokojenia potrzeby Jednostka zafiksowana na pierwszym etapie rozwoju dojrzałości nie jest w stanie odróżniać fikcji od rzeczywistości. Żyje w świecie mitów, fantazji i złudzeń. Nie potrafi uczyć się nowych form zachowania ani zrozumieć poglądów i uczuć innych ludzi. Jednostka nie przekraczająca pierwszego poziomu integracji z reguły staje się nieprzystosowana, gdyż nieadekwatnie reaguje na bodźce pochodzące ze świata fizycznego i społecznego. POZIOM DRUGI Jednostka na drugim poziomie jest w pełni świadoma różnic, jakie zachodzą miedzy nią i jej otoczeniem. Nie potrafi przewidywać zachowań osób, choć wie, że jest od nich uzależniona. W sytuacjach niezaspokojenia potrzeb, obarcza winą osoby ją frustrujące.W oczekiwaniu za zaspokojenie swoich potrzeb przez ludzi próbuje ich opanowywać i wywierać nacisk. Nieumiejętność dobierania właściwych środków zaspokojenia potrzeb emocjonalnych. Podtypy:

aspołeczny - agresywny, aspołeczny – pasywny Różnicę miedzy aspołecznym agresywnym a pasywnym dotyczą: wrażliwości na dezaprobatę i sposobu reakcji na frustrację: aktywny preferuje atak jawny i otwarty; pasywny: wycofanie, bierny opór. Osobnik sklasyfikowany na drugim poziomie dojrzałości daje się scharakteryzować w sposób następujący: • Dostrzega otoczenie społeczne w kategoriach osobistych korzyści, zysków i strat, jako teren eksploatacji. • Ludzi postrzega - jako bariery w zaspokajaniu potrzeb, a ich działanie – jako przypadkowe. • Ubogie relacje • Czuje się ofiarą, na którego spadają nieszczęścia. • Nie dostrzega związków miedzy swym zachowaniem a uczuciami i reakcjami innych osób. • Słabo kontroluje swoje potrzeby popędowe, • Jest impulsywny, nieopanowany. Plan oddziaływania resocjalizującego w stosunku do aspołecznych agresywnych i pasywnych: Cele kierunkowe: • Zmiana percepcji osób z otoczenia społecznego na bardziej realistyczną, • Redukcja motywacji antyspołecznych, • Redukcja poczucia izolacji, • Wyuczenie postrzegania związków między potrzebami i zachowaniami a potrzebami, uczuciami i zachowaniami innych, Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaj aktywności • Umieszczenie w rodzinie zastępczej, • Tolerancja, rozumienie, podawanie wzorów przez osoby z najbliższego środowiska, • Umiejętne wprowadzanie w środowisko rówieśnicze, Typ kontroli – cechy i rodzaj kontroli • Wyraźnie sprecyzować oczekiwania, • Stopniować stawiane wymagania, • Nie egzekwować wykonania zadań zbyt rygorystycznie Wskazania resocjalizacyjne • Techniki psychodramatyczne • Werbalizacja problemów, identyfikowanie i nazywanie ich, • Przyzwyczajanie do szoku związanego z odkryciem związków między ludźmi, • Niewskazane jest prowadzenie przesłuchań, • Niewskazana jest terapia głębinowa POZIOM TRZECI Jednostka na trzecim poziomie rozwoju dojrzałości interpersonalnej postrzega nie tylko rzeczy i osoby, ale także fakt wzajemnej ich zależności . Dostrzega zależność między sobą a pozostałymi osobami. Głównym pragnieniem jednostki na trzecim poziomie rozwoju dojrzałości jest znalezienie tych reguł, które początkowo wydawały się jej przypadkowe. Jest przekonana, że jeśli nie ma wyraźnie określonych reguł

rządzących interakcjami ludzkimi ani też wyraźnych norm określających jej zachowania- nie powinno być także sankcji karzących stosowanych wobec niej przez inne osoby. Źródłem lęku, rozczarowań i braku poczucia bezpieczeństwa jest uświadamianie sobie że inne osoby są odporne na jej manipulacje lub są po prostu sprytniejsze od niej. Osoby zafiksowane na trzecim poziomie stosują najczęściej trzy techniki adaptacyjne: - krętactwo - zastraszanie - konformizm Błędne rozumienie reguł i wzorów cudzego zachowania oraz jego związków z zachowaniem własnym. Skutecznie panuje nad innymi ludźmi i podporządkowuje ich sobie bez względu na konsekwencje. Osoba z trzeciego poziomu dojrzałości interpersonalnej jeśli staję się przestępcą to łatwo dostosowuje się do regulaminów zakładów zamkniętych i dobrze funkcjonuje w środowiskach o jasno sprecyzowanych i nieskomplikowanych zasadach. Akceptacja reguł i norm społecznych (powierzchowna i zewnętrzna). CHARAKTERYSTYKA TRZECIEGO POZIOMU DOJRZAŁOŚCI (INTEGRACJA PERCEPCJI WZORCÓW ZACHOWANIA ) Podtypy: - niedojrzały konformista - konformista podkulturowy - manipulator • • • • • •

NIEDOJRZAŁY KONFORMISTA Postrzega się jako ktoś gorszy, zdominowany przez potrzebę aprobaty społecznej. podstawowe problemy emocjonalne wynikają z lęku przed odrzuceniem lub przed potencjalnym niesprostaniem wymaganiom. Sztywno trzyma się raz wyuczonych reguł zachowania. Podstawowymi sposobami wpływania na innych są: przekupienie partnera uległością szantaż, zastraszanie W trudnych sytuacjach reaguje wycofaniem, żąda pomocy, wsparcia opieki. Pragnie mieć przyjaciół ale boi się odrzucenia. Nie identyfikuje się wartościami i normami podkultur przestępczych. Zachowania dewiacyjne pojawiają się u niego jako próba poszukiwania aprobaty u rówieśników lub innych osób socjalizująco znaczących.

PLAN ODDZIAŁYWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO W STOSUNKU DO NIEDOJRZAŁYCH KONFORMISTÓW Cele kierunkowe: • Wzrost poziomu samooceny • Redukcja lęku przed wchodzeniem w interakcje społeczne Środowisko wychowawcze- cechy i rodzaj aktywności • Rodzina zastępcza z jednym dzieckiem • Nasycenie tolerancją

• • •

• • • • • • •

Włączenie w grupę powinno odbywać się na zasadzie aktywności rekreacyjnej, należy eliminować gry i zabawy wymagające współzawodnictwa Nauka w szkole powinna mieć charakter indywidualny Pożądane jest uczestnictwo jednostki w grupie innych niedojrzałych konformistów ( grupa homogeniczna), przynajmniej na początku procesu resocjalizacji KONFORMISTA PODKULTUROWY zadowolony ze swego życia, oporny na jego zmianę. Przecenia własne możliwości. Odczuwa silny lęk w sytuacji, gdy jego strategie opanowywania i podporządkowania sobie otoczenia okazują się nieskuteczne. Dostrzega siebie jako kogoś takiego samego, jak inni ludzie, postrzega zarówno swoje, jak i cudze motywacje, uczucia i potrafi je zrozumieć i zaakceptować ich odmienność. Sztywno stosuje przyswojone stereotypy zachowania Usiłuje narzucać swoją wolę innym. Nie mówi o swoich problemach emocjonalnych. Zwierzanie się z własnych problemów traktuje jako przejaw słabości. Motywami jego antyspołecznej i przestępczej działalności są: • Poszukiwanie aprobaty społecznej • Zaspokojenie potrzeb materialnych • Uzależnienie od dorosłych

Plan oddziaływania resocjalizującego na podkulturowego konformistę 1.Cele kierunkowe: redukcja: obawy przed wchodzeniem w związki emocjonalne z innymi ludźmi, poziomu ekspresji potrzeby zależności Zmiana percepcji samego siebie na bardziej trafną, dojrzałą Głębsze kontakty z dorosłymi i zdobycie ich zaufania 2. Środowisko wychowawcze – cechy i rodzaj aktywności: • Najbardziej sprzyjające jest środowisko naturalne (dom) • Życzliwość i akceptacja ze strony rodziców, Izolacja od grup podkulturowych • Natychmiastowe i zdecydowane reakcje na zachowania 3. Typ kontroli wychowawczej: • Kontrola silna, zdecydowana, nie wyklucza się kontroli o charakterze karzącym • Konieczność zaakceptowania kontroli zachowania jako następstwa jego dotychczasowych działań 4. Wskazania resocjalizacyjne: • Wyklucza się terapię rodzinną (rodzice-dzieci) • Terapia ma zmierzać do wyrażania prawdziwych uczuć wychowanka, ekspresja ta powinna być nagradzana • Nie należy pozwalać na uruchomianie przez wychowanka mechanizmu kompensacji 5. Cechy wychowawcy: Zaradny w pracy z grupą, sprytny, silnie kontrolujący lub mający skłonność do kontroli Analityczny (umiejący odróżniać kłamstwo od prawdy) Manipulator (Pragmatyk)

• • • • • •

zadowolony ze swego trybu życia, nie przejawia skłonności do zmian. Ma pełną świadomość własnego wpływu na innych, a nawet go przecenia. Jeśli przeżywa kryzysy, to jedynie dlatego, że doznaję niepowodzeń manipulując innymi Zachowanie dewiacyjne jest obce jego naturze i bywa traktowane jako środek podporządkowywania sobie innych, nie identyfikuje się jednak z określoną podkulturą dewiacyjną. Postrzega się jako cyniczny, zręczny, silny i zrównoważony. Odrzuca potrzebę zależności i wstydzi się ujawniania własnych uczuć. Plan oddziaływania resocjalizującego

1.Cele kierunkowe: • Redukcja lęku przed wchodzeniem w związki zależnościowe i wyrażaniem potrzeb zależności • Uświadomienie konsekwencji jego zachowania w stosunku do innych osób • Wyuczenie akceptacji kontroli nad jego zachowaniem 2. Środowisko wychowawcze- cechy i rodzaje aktywności: • Nie powinno zagrażać, lecz stymulować do wchodzenia w związki uczuciowe • Powinno mieć możliwość natychmiastowej kontroli jego zachowania • Tolerancja i rozumienie jego problemów 3. Typ kontroli wychowawczej: • Kontrola silna lecz wyrozumiała (empatyczna) • Jasność kryteriów oceny jego zachowania 4. Wskazania resocjalizacyjne: • Pomoc w rozwiązywaniu bieżących problemów jednostki • Zajęcia terapeutyczne w grupie manipulatorów i konformistów podkulturowych • Schemat działania terapeutycznego: najpierw praca w grupie, potem spotkania indywidualne 5. Cechy wychowawcy: Skłonność do narzucania ograniczeń, pewność siebie, skłonność do stanowczego lub agresywnego reagowania Analityczny, nie pozwalający się zwieść(nie naiwny), trzymający dystans POZIOM CZWARTY Jednostka świadamia sobie i akceptuje fakt, że niemożliwe jest kontrolowanie i manipulowanie ,,resztą świata” poza nią. Charakterystyka podtypów czwartego poziomu dojrzałości Neurotyk aktywny (odreagowujący) • Neurotyk lękowy • Zidentyfikowany z podkulturą • Reaktywny w sytuacjach traumatyzujacych NEUROTYK AKTYWNY 1. znaczną liczbą z...