Prawo wykroczeń - Notatki z wykładu 1-4 PDF

Preview

Summary

Notatki z prawa wykroczeń...

Description

Magdalena Perkowska. Zaliczenie - test jednokrotnego wyboru. Brak stopnia szkodliwości społecznej - nie ma w PW Usiłowanie jest karalne gdy przepis szczególny tak stanowi Przygotowanie nie jest nigdy karalne w PW Nieletni tylko w niektórych sytuacjach może ponosić odpowiedzialność, są one określone w ustawie “Postępowanie w sprawach nieletnich” art. 1 § 2 pkt. 2 litera b) Materialne prawo ywkroczeń to zespół norm prawnych określających czyny zabronione będące wykroczeniami, kary, środki karne i środki oddziaływania wychowawczego stosowane wobec sprawców wykroczeń i zasady odpowiedzialności za wykroczenia.

Pouczenie jest środkiem oddziaływania wychowawczego. Nie jest odnotowywane Procesowe prawo wykroczeń - zespół norm prawnych regulujących postępowanie organów w sprawach o wykroczenia, zasady i przesłanki dopuszczalności tego postępowania, obowiązki i uprawnienia stron oraz tryb wydawania i kontroli rozstrzygnięć Wykonawcze prawo wykroczeń jest to zespół norm prawnych regulujących, tryb wykonywania kar i innych środków wymierzonych za wykroczenia oraz uprawnienia i obowiązki którym je wymierzono. Grzywna podlega najpierw egzekucji, potem zmianie na prace społecznie użytecznej, a potem na karę aresztu.

Wspólne pw i kk 1. zasady odpowiedzialności a. nullum crimen sine lege b. zasada nieretroaktywności prawa c. zasada winy 2. Zbliżony system kar i środków karnych 3. Istota odpowiedzialności jest taka sama 4. Podobne funkcje a. ochronna b. prewencyjna c. gwarancyjna

Z punktu widzenia Konsty prawo wykroczeń jest częścią prawa karnego Różnice

1. Specyfika czynu - wykroczenia to czyny zabronione o społecznej szkodliwości mniejszej niż przestępstwa i zagrożone łagodniejszymi karami 2. Wykroczenia, to czyny o których mówi się delikty porządkowe. Większość wykroczeń to naruszenie nakazów lub zakazów wynikających z prawa administracyjnego

Szkodliwość społeczna może być: ● mniejsza niż znikoma ● znikoma ● większa niż znikoma W Prawie wykroczeń nie stopniujemy szkodliwości społecznej. Czyny są po prostu szkodliwe społecznie Źródła prawa wykroczeń: ● Konstytucja ● Umowa ratyfikowana przez sejm i senat ● Ustawa ● Umowa nie ratyfikowana ● Rozporządzenie ● Prawo miejscowe Konstytucja określa wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela ● ● ●

lex retro non agit wymóg ustawowego określenia czynu zabronionego prawo do obrony

Ratyfikowane umowy międzynarodowe ● ●

Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - jej normy stanowią gwarancje procesowe w sprawach o wykroczenia Określają materialne prawo, wyznaczają zakres regulacji w obrębie prawa wykroczeń

Ustawy w zakresie prawa wykroczeń: ● Kodeks wykroczeń z 20 maja 1971.( Część ogólna składa się z 7 rozdziałów, szczególna 12 ) W Polsce jest około 130 ustaw gdzie określone są wykroczenia. ● Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z 24 sierpnia 2001 ● Wykonawcze prawo wykroczeń 6 czerwca 1997. Kodeks karny wykonawczy. Zasady prawa wykroczeń to takie same jak KK ● ● ● ●

nulla contratventio sine lege - nie ma wykroczenia bez ustawy art.1 i art. 47 § 1 nulla contraventio sine pericuo sociali art.1 § 1 nulla poena sine lege art.1 § 1 ( areszt, ograniczenie wolności, grzywna do 5000 chyba, że ustawa stanowi inaczej, nagana ) nulla contravention sine culpa - nie ma wykroczenia bez winy art. 1 § 2

●

lex retro non agit art. 1 § 1.

Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawach karnych - art 47 para 1 W prawie wykroczeń ponosi się odpowiedzialność z winy umyślnej i nieumyślnej, chyba, że ustawa stanowi, że tylko z umyślnej

09.01.2020 Obowiązywanie ustawy w miejscu i czasie Maksymalna wartość grzywny to 5000 złotych Najniższa grzywna w KK 100 złotych. Najwyższa 1 080 000 złotych 2a nie stosuje się, jeżeli przepis jest mniej korzystny niż ustawa obowiązująca poprzednio Art 3 - obowiązywanie co do miejsca Wykroczenia przeciwko mieniu są ścigane niezależnie od miejsca popełnienia ( granica/za granicą ) art. 119 i następne Miejsce popełnienia art. 4. Jak w KK zasada wszędobylstwa Definicja wykroczenia - wykroczenie to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, o znamionach ● ● ● ● ●

czyn człowieka realizacja znamiona określonych w usatwie ( czyn zabroniony ) bezprawność społeczna szkodliwość ( karygodność ) wina

Czynem w prawie o wykroczeniach jest fragment zewnętrznego zachowania się człowieka, spójny wewnętrznie i społecznie doniosły w sensie ujemnym. Zależny od wolnej woli, t.j stanowiący wyraz woli człowieka Nie są czynem: ● ● ● ● ●

zachowania odruchowe ( refleksyjne ) zachowania podjęte na skutek przymusu fizycznego zachowanie podjęte w stanie wyłącznej świadomości ( napad epileptyczny, sen fizjologicznych ) zachowanie podjęte w stanie fizjologicznej niemożności działania ( paraliż, utrata przytomności ) zachowania zautomatyzowane

Czyn zabroniony - art. 47 § 1 Znamiona: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

potoczne - używane w tym samym znaczeniu, w jakim są one używane w języku potocznym odsyłające - odwołują się do terminologii używanej w wyspecjalizowanych ustawach. pozytywne - znamiona, które ma posiadać konkretny czyn, aby był zgodny z opisem negatywne - brak pewnych cech w realizowanym czynie decyduje o jego zgodności z typem czynu zabronionego np. opisowe - nie wymagając ocen od stosującego prawo, posługują się opisem zachowania, jego ocenne nieostre ostre - “kto” “uszkadza” “niszczy” przedmiotowe - odnoszące się do wszystkiego co w typie czynu zabronionego nie jest podmiotem lub jego przeżyciem psychicznym podmiotowe - odnoszą się do osoby popełniającej wykroczenie

Podmiot wykroczeń - osoba która ukończy lat 17 Umyślność art 6 para 1 zamiar bezpośredni zamiar ewentualny Wina umyślna i nieumyślna tak samo jak w KK Czym jest sama wina ? Podżeganie, pomocnictwo i usiłowanie są umyślne Okoliczności wyłączające winę: ● ● ●

●

nieletniość (Art. 8) niepoczytalność (Art. 17) ze względu na chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, inne zakłócenie psychiczne błąd (Art. 7) ○ co do ustawowych znamiona ○ co do prawa ○ co do kontratypu ○ co do okoliczności wyłączającej winę stan wyższej konieczności (Art. 16)

Upośledzenie umysłowe może być wrodzone lub nabyte.

16.01.2020 Błąd w KW 1. co do karalności ( error iuris ) 2. co do ustawowych znamion ( error facti ) Błędy co do kontratypu i okoliczności winy nie występuje w KW ale jego zaistnienie ma wpływ na wymiar kary podczas orzekania 1. Błąd co do karalności - Art. 7 § 1 a. Sprawca nie ma świadomości iż jego zachowanie jest zabronione przez normę prawa wykroczeń ( poza zakresem zainteresowania pozostaje delictum putativum ) b. Istota tego błędu jest więc to, że sprawca wie co czyni, lecz nie zna jedynie oceny prawnej tego czyni. c. Nieświadomość bezprawności musi być oczywiście usprawiedliwiona, aby wyłączyć winę. Do kryteriów branych pod uwagę przy ocenie czy błąd sprawcy był usprawiedliwiony należą: i. kryterium obiektywne, polegające na ustaleniu czy sprawca był zobowiązany do posiadania informacji o obowiązującym stanie prawnym ii. kryterium subiektywne, sprowadzające się do ustalenia, czy sprawca miał możliwość uniknięcia błędu w postaci nieświadomości bezprawności karnej. Przykładowo - osoba z innego kręgu kulturowego może się powołać na błąd co do karalności 2. Błąd co do ustawowych znamion Art. 7 § 2 a. błąd co do ustawowych znamion polega na tym, że sprawca popełniając czyn opisany w ustawie jako wykroczenie myli się chociażby co do jednego z ustawowych znamion, co w konsekwencji wyłącza umyślność realizacji ustawowych znamion b. błąd ten musi być istotny ( error in personam oraz error in obiecto ) i popełniony w dobrej wierze. Nie ma natomiast znaczenia czy był usprawiedliwiony c. Pozostawanie w takim błędzie eliminuje jedynie umyślność, a więc odpowiedzialność za wykroczenia umyślnego. Sprawca może zatem odpowiadać wówczas za wykroczenie. Tam, gdzie dane wykroczenie może być popełnione jedynie umyślnie, błąd co do znamion czynu eliminuje ….

Stan wyższej konieczności wyłącza winę. W rachubę wchodzą przy stanie wyższej konieczności ekskulpujące tylko dwie relacje odnośnie do proporcji dóbr pozostających w kolizji:

● ●

dobro poświęcone jest równej wartości względem dobra ratowanego dobro poświęcone jest wartości wyższej lecz nie oczywiście wyższej od ratowanego

Niebezpieczeństwo ( może pochodzić od człowieka jak też zwierzęcia lub sił przyrody) ● ● ●

rzeczywiste bezpośrednie zagrażające jakiemukolwiek dobru prawnemu

Zachowanie skierowane na uchylenie niebezpieczeństwa zgodnie z zasadami ● ●

proporcjonalności, według której poświęcone dobro prawne nie powinno przedstawiać wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego subsydiarności, która wyraża się w tym, że poświęcenie określonego dobra musi być jedynym sposobem odwrócenie niebezpieczeństwa. Gdyby istniałą możliwość uniknęcia niebezpieczeństwa w inny sposób nie możemy powoływać się na stan wyższej konieczności.

Kontratypy: ● obrona konieczna ● stan wyższej konieczności Kontratypy pozaustawowe: ● zgoda pokrzywdzonego ● działanie w granicach szczególnych uprawnień i obowiązków ● zwyczaj ( juwenalia, sylwester co do alkoholu w miejscu publicznym ) Obrona konieczna: ● Zamach ( zachowanie się człowieka, które nie tylko narusza dobro prawne, ale także które stwarza konkretne niebezpieczeństwo jego naruszenia) ○ Rzeczywisty ○ Bezpośredni ○ Bezprawny ● Obrona ( reakcja na zamach ) ○ konieczna, czyli niezbędna do odparcia zamachu ○ wpółnierna do niebezpieczeństwa zamachu ○ motywowana chęcią odparcia zamachu ○ współczesna Przy wymierzaniu kary dla obwinionego, jeżeli osoba przekroczyła granice obrony koniecznej to popełnia wykroczenie, jednak można wyjątkowo można powołać się na art. 39 KW i złagodzić karę lub odstąpić od wymierzenia kary dla osoby przekraczające granicę obrony koniecznej Zgoda pokrzywdzonego: Pokrzywdzony musi być faktycznym ( jeżeli rzeczywiście może nim dysponować ) i prawnym ( gdy znajduje się to w zakresie jego formalnych uprawnień ) dysponent określonego dobra

●

●

Warunki uznania zgody pokrzywdzonego jako kontratypu ○ musi być ona wyrażona przed określonym zachowaniem się ○ musi być wyrażona przez osobę poczytalną i mającą co najmniej 17 lat ○ musi być konkretna, tzn. dotyczyć określonego dobra lub zachowania się Nie jest istotne w jakiej formie została ona wyrażona ale ważne, jest by sprawca o niej wiedział

FORMY STADIALNE I ● ● ● ●

Zamiar ( niekaralne ) Przygotowanie ( niekaralne ) Usiłowanie Dokonanie

1. Dokonanie a. Stanowi ostatni etap realizacji czynu zabronionego i ma miejsce …. 2. Usiłowanie art. 11 KW a. zamiar popełnienia czynu zabronionego b. zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego c. brak dokonania 3. Formy usiłowania a. udolne art. 11 § 1 b. nieudolne art. 13 § 2. które zachodzi wówczas, gdy usiłujący nie uświadamia sobie, że dokonanie czynu zabronionego jest w ogóle niemożliwe ze względu na brak przedmiotu wykonawczego lub użycia środka nie nadającego się do dokonania - niekaralne w prawie wykroczeń c. ukończone d. nieukończone 4. Odpowiedzialność za usiłowanie wtedy kiedy przepis tak stanowi w prawie wykroczeń na przykład art. 49a 5. Karalność usiłowania - tak jak w prawie karnym, dopisać odstąpienie ( czynny żal 6. 49a; 119 § 3; 120 § 2; 122 § 3; 124 § 2; 133 § 2; 134 § 3; 136 § 3 ( przykłady karalności usiłowania ) 7. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości art. 43 ust. 2 ( usiłowanie ) 8. Ustawa o ochronie zwierząt - gdzieś też jest usiłowanie 9. Przygotowanie nie jest karalne nie będziemy wnikać Formy zjawiskowe Formy sprawcze i niesprawcze Niesprawcze ● Podżeganie ● Pomocnictwo Sprawcze

●

Sprawstwo ○ jednosprawstwo ○ współsprawstwo ○ Sprawstwo kierownicze

Sprawstwo art 18 paragraf 1 KK Do form zjawiskowych stosujemy art 18 KK POSIŁKOWO Współsprawstwo jest w KW. Odpowiada za współsprawstwo ten, kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą. Wspólne wykonanie czynu zabronionego oznacza, iż współdziałający sprawcy łącznie, nie z osobna, zrealizować muszą komplet jego ustawowych znamion. Suma ich zachowań zatem ma wypełniać istotę danego wykroczenia. Tym samym nie jest konieczne aby każdy ze współdziałających sprawców realizował wszystkie znamiona czynu zabronionego. Porozumienie zachodzi wówczas gdy mamy do czynienia z uzgodnieniem wspólnego zamiaru podjęcia zachowania stanowiącego wykonanie czynu zabronionego oraz podziałem ról między poszczególnymi sprawcami. Jest ono spoiwem łączącym wzajemnie dopełniające się zachowania kilku sprawców w świadomości i wolę wspólnego działania ( inaczej przy sprawstwie koincydentalnym ) Po ich stronie musi istnieć ta subiektywna więź, która sprowadza się do tego, że każdy z nich ma świadomość, że umawia się inna osobą co do wspólnego przedsięwzięcia określonego zachowania oraz ma wolę wspólnego wykonania. Jego treść może być jednocześnie modyfikowana w trakcie realizacji czynu zabronionego ( współsprawstwo sukcesywne ) Współsprawstwo konieczne narzuca sama ustawa por. zbiegowisko publiczne art 50 KW Podżeganie - taka sama konstrukcja jak w KK Podżegaczem jest ten, kto chcąć aby inna osoba dokonałą czynu zabronionego, nakłania ją do tego Elementy podżegania: ● zamiar bezpośredni ● działanie ● nakłanianie do dokonania czynu zabronionego ( mową pismem, gestem, groźbą ) Odpowiedzialność za podżeganie zachodzi wtedy, gdy ustawa tak stanowi i tylko w razie dokonania przez sprawcę czyny zabronionego. Pomocnictwo: Materialne i intelektualne Psychiczne i fizyczne Z działania i zaniechania

23.01.2020 Każdy odpowiada w granicach swojej umyślności i nieumyślności Przepis paragrafu 2 art 14 wzorem art 20 kk zakłada, że odpowiedzialność współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego jest nie akcesoryjna, każdy z nich bowiem odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających; odpowiedzialność jest ….. Współsprawstwo - wspólnie i w porozumieniu.

SANKCJE W PRAWIE WYKROCZEŃ 1. Środki penalne a. kary samoistne b. środki karne 2. Środki wychowawcze, lecznicze orzeczone w stosunku do nieletnich w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich 3. Środki oddziaływania pozakarnego a. społeczne b. wychowawcze Cele kar: 1. Sprawiedliwościowy - wymierzenie sprawiedliwej kary uwarunkowanej zasadami wymiaru kary w ramach sankcji przewidzianej przez konkretną normę prawną. 2. Zapobiegawczy - prewencja ogólna; oddziaływanie na ogół społeczeństwa celem niedopuszczenia do popełnienia wykroczenia. Realizowany przez samo zagrożenie karą, po drugie poprzez wskazanie przykładów ukarania sprawców co ma działać odstraszająco na resztę społeczeństwa 3. Wychowawczy - prewencja indywidualna oddziaływanie na konkretnego sprawcę poprzez jego ukaranie co powinno odstraszyć go od popełnienia kolejnych wykroczeń. 4. Kompensacyjny - naprawienie lub zmniejszenie szkody wyrządzonej czynem zabronionym. Obowiązek naprawienia szkody/nawiązka Kary samoistne art 18: 1. Areszt 2. Ograniczenie wolności 3. Grzywna 4. Nagana

1. Areszt a. Jest jedyną karą izolacyjną w prawie wykroczeń b. Nigdy nie występuje samoistnie w KW c. Orzekana w dniach od 5 do 30

i.

Ograniczenie górnej granicy kary aresztu w art. 52, 87 par 2 i 96a para 2 d. Nie jest możliwe podniesienie górnej granicy tej kary e. Możliwość orzeczenia przewidziano w art 38 przy tzw. recydywie szczególnej, wielokrotnej a więc powrotności do wykroczenia, gdy w sankcjach swych nie jest ono zagrożone tą karą f. W ponad 40 innych ustawach pojawia się kara aresztu g. Sam KW daje możliwość kumulacji z karą grzywny art 24 para 2 h. Aby można było orzec karę aresztu ( wystarczy, że jest wina umyślna + jedna z reszty przesłanek) i. wina umyślna ii. waga czynu lub okoliczności sprawy za tym przemawiają iii. istnieją przesłanki świadczące o demoralizacji sprawcy iv. sposób działania sprawcy zasługuje na szczególne potępienie 2. Kara ograniczenia wolności a. Bezwzględnie oznaczona, trwa miesiąc b. Występuje zawsze alternatywnie wobec innych kar c. Nie można zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody sądu d. Obowiązek wykonywania pracy na cele społeczne lub poddanie się ściągnięciu się części wynagrodzenia e. Obowiązek udzielania wyjaśnień co do przebiegu kary i realizacji nałożonych obowiązków f. Nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej g. wymiar od 20 do 40 godzin h. niezależnie od sytuacji, gdy kara ograniczenia wolności występuje w sankcji danego przepisu, można ją też orzec w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary i. zamiast obowiązku pracy można orzec od 10 do 25 % wynagrodzenia j. Przy karze ograniczenia wolności można nałożyć na podstawie art 22 naprawienie szkody oraz przeproszenie pokrzywdzonego k. art 39 para 4 przeczytaj l. Kara zastępcza za ograniczenie wolności art 23KW. i. uchyla się od wykonywania kary ii. uchyla się od nałożonych na niego w jej ramach obowiązków iii. wykonania przez niego tylko części kary m. Zamiana kary ograniczenia wolności na karę zastępczą aktualizuje się ponadto, gdy ukarany oświadczy kuratorowi, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy na cele społeczne orzeczonej przez sąd art 57 KKW n. 1 dzień kary aresztu = 2 dni kary ograniczenia wolności 3. Grzywna a. Występuje samoistnie lub alternatywnie z innymi karami b. Zasada ogólna od 20 do 5000 złotych jeżeli ustawa nie stanowi inaczej c. Orzekając te karę sąd bierze pod uwagę: i. dochody sprawcy ii. warunki osobiste iii. warunki rodzinne

iv. stosunki majątkowe v. możliwości zarobkowe d. Grzywna powinna być wykonana przez dobrowolną jej zapłatę e. Nieskuteczna egzekucja -> zamiana grzywny f. Zamiana grzywny art 25 na prace społecznie użyteczne albo kara aresztu g. Zamiana grzywny na karę pozbawienia wolności i. ukarany oświadczy, iż nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej lub mimo takiej zgody uchyla się od jej wykonania ( para 2 pkt 1 ) albo ii. zamian grzywny na pracę społecznie użyteczną jest możliwa lub niecelowa ( para 2 pkt 2 ) iii. przelicznik 1 dzień aresztu = grzywna od 20 do 150 zł Środki karne: 1. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych 29 2. Przepadek przedmiotów 30 3. NAwiązka 32 i 37 i obowiązek naprawienia szkody 4. Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości 5. Inne środki określone w ustawach szczególnych ● ● ●

●

Środki karne orzeka się fakultatywnie lub obligatoryjnie jeżeli przepis szczególny tak stanowi A zatem w przeciwieństwie do KK jeżeli nie mamy zapisane, że możemy użyć to nie możemy użyć Przykładowo ○ art 50a 56 ○ 57 ○ 68 ○ 87 ○ 93 Zakaz prowadzenia pojazdów ○ okres od 6 miesięcy do 3 lat w miesiącach lub w latach ○ zakaz prowadzenie pojazdów może dotyczyć tylko określonych pojazdów mechanicznych lub innych niż mechaniczne

Pouczenie jest środkiem oddziaływania wychowawczego...