Psychologia osobowości - Pervin - Rozdział 5 - Poznawcze składniki osobowości PDF

Preview

Summary

NotatkiNotatki do egzaminu z teorii osobowości . Kierunek Psychologia,rok II...

Description

Rozdział 3 „Poznawcze składniki osobowości” Zawartość rozdziału - osobowość – poglądy i przekonania ludzi na temat rzeczywistości oraz sposobów przetwarzania informacji i tłumaczenia wydarzeń  nacisk kładzie się na różnice zachowań ludzi w różnych sytuacjach (inaczej niż w teorii cech) - poznawcze składniki osobowości:  informacje (treść)  sposoby ich przetwarzania (proces poznania) Style poznawcze - Herman Witkin:  zależność/niezależność od pola (Test Pręta i Ramy) – różnice między ludźmi w umiejętności spostrzegania danego elementu niezależnie od jego otoczenia  ludzie o wysokiej niezależności od pola:  lepiej spostrzegają fragmenty rzeczywistości w oderwaniu od jego otoczenia  bardziej aktywni w przezwyciężaniu trudności życiowych  lepiej i elastyczniej panują nad swoimi impulsami  rzadziej borykają się z poczuciem niższości  wolą kierunki wymagające umiejętności analitycznych, lepiej sobie na nich radzą  ludzie zależni od pola:  lepiej wypadają tam gdzie w grę wchodzą kontakty z ludźmi (nauki społeczne, doradztwo, nauczanie)  analityczne/globalne style poznawcze:  osoba o stylu analitycznym:  oddziela bodźce od ich otoczenia i potrafi przezwyciężyć ich kontekst  świat składa się z wyraźnie zarysowanych części (całość jest dobrze zorganizowana)  spostrzegają siebie jako jedn. wyraźnie ustrukturowane i wyodrębnione z otoczenia  osoby o globalnym stylu funkcjonowania poznawczego:  rzeczywistość ma zatarte kontury  całość narzuca sposób widzenia poszczególnych części  traktują ciało jako nieokreśloną „masę”, a granica między „Ja a Nie – ja” wydaje im się płynna  ich poczucie tożsamości oraz uczucia i poglądy o wiele silniej zależą od otoczenia  częściej zmieniają zdanie dopasowując je do przekonań ludzi sprawujących władzę - inne kategorie stylów poznawczych:  styl wygładzający/zaostrzający – określający wrażliwość na różnice miedzy przedmiotami  styl wypierający/przyjmujący – różnice we wrażliwości na uczucia  ludzie o wysokiej/niskiej złożoności poznawczej – różnice w zakresie dokonywanej przez nich strukturyzacji rzeczywistości - dziś pojęcie stylów poznawczych – mało popularne; najbliższe im jest pojęcie samoobserwacji kontrolującej:  ludzie o dużej skłonności do samokontroli – bardzo wyczuleni na presję okoliczności i dostosowują do niej swoje zachowanie  osoby nie przejawiające tej skłonności – mniej uważnie wsłuchują się w głosy swojego otoczenia społecznego i kierują się w swoim zachowaniu własnymi uczuciami i poglądami Prekursorzy poznawczego podejścia do osobowości: Kelly i Rotter Teoria konstruktów osobistych Kelly’ego - dotyczy sposobu, w jaki dany człowiek konstruuje lub interpretuje rzeczywistość - nie istnieje prawda obiektywna, lecz różne interpretacje (konstrukty) tego samego wydarzenia - człowiek – przyrównany do naukowca obserwującego wydarzenia, stawiającego hipotezy i usiłującego przewidywać przyszłość  prawdziwego naukowca różni od przeciętnego człowieka:  systematyczność prowadzonych obserwacji  większa metodyczność w stawianiu i weryfikowaniu hipotez - teoria Kelly’ego:  dotyczy struktury, procesu, stałości i zmian w organizmie  obejmuje to, co wyróżnia jedn. i to co jest wspólne wszystkim ludziom (łączy idiograficzny i nomotetyczny punkt widzenia)  kładzie nacisk na wyjątkowość, swoistość jednostkowej interpretacji świata  opisuje wspólne wszystkim ludziom procesy funkcjonowania poznawczego  podstawowe pojęcie: konstrukt  sposób spostrzegania, konstruowania, interpretowania rzeczywistości  ma zawsze dwa bieguny – nie muszą być logicznymi przeciwieństwami (np.asertwny – nieasertywny; wrogi – nieasertywny)  kiedy staje się częścią struktury poznawczej jedn. może go wykorzystać niemal do wszystkiego  rodzaje:  centralne vs. peryferyjne:  centralne – o podstawowym znaczeniu dla funkcjonowania człowieka



      



 peryferyjne – mniej ważne (to co dla jednej osoby jest centralne, ala innej bywa peryferyjne)  werbalne vs. niewerbalne:  werbalne – dające się wyrazić słowami  niewerbalne – używa się z braku właściwych sformułowań słownych  nadrzędne vs. podrzędne:  nadrzędne obejmują podrzędne wszystkie konstrukty składaja się na system danego człowieka:  system złożony – zawiera wiele wzajemnie połączonych konstruktów o wielopoziomowej organizacji  pozwala na dokonywanie subtelnych rozróżnień i na precyzyjniejsze przewidywanie przyszłości  system prosty – składa się z niewielu konstruktów niepołączonych ze sobą i zorganizowanych na jednym poziomie, najwyżej dwóch  wszystko jest wrzucone do „jednego worka”  przewidywania – zawsze takie same niezależnie od okoliczności Test Konstruktów Osobistych – REP Test:  służy do oceny zawartości i struktury systemu konstruktów ludzie są z natury aktywni i starają się antycypować wydarzenia (przewidywać przyszłość) niepokój – uczucie, ze wydarzenia leżą poza systemem konstruktów lęk – zw. z pojawieniem się nowego konstruktu groźba – całościowa zmiana systemu konstruktów dany człowiek zachowuje się podobnie w sytuacjach, które spostrzega jako podobne system konstruktów charakteryzuje się:  elastycznością  dużymi zdolnościami adaptacyjnymi, zachowując jednocześnie podstawową strukturę  konstrukt nadrzędny może na pewien czas być podporządkowany, po czym powrócić na dawną pozycję  zachowuje stabilność w czasie wyjątkowość człowieka – wynika z konstruktów, którymi się posługuje, oraz ze składających się na nie elementów  każdy człowiek ma swój własny świat  ale: niektóre procesy są wspólne wszystkim ludziom  życie stawia przed nami wyzwanie ciągłego rozbudowania naszego systemu konstruktów oraz obrony już istniejącej struktury

Teoria społecznego uczenia się Rottera - uczymy się w otoczeniu społ., a motywacje naszego postępowania dotyczą najczęściej innych osób - Tolman:  wzmocnienia:  wpływają na motywacje i zachowania, ale nie na uczenie się  wynik uczenia się – mapy poznawcze, a nie asocjacje bodziec – reakcja Rotter:  w każdej syt. człow. ma do wyboru kilka możliwych zachowań  każde potencjalne zachow. wywołuje skutek, a ten ma wartość wzmacniającą  prawdopodob. zachow. się w określony sposób – funkcja wartości wzmocnienia oraz prawdopodob. jego wystąpienia (model oczekiwania – wartości)  wartość i prawdopodob. każdego wzmocnienia – inne dla każdego człow.  wartość i prawdopodob. wzmocnienia – zależne od jedn. i od syt.  ludzie zachowują się różnie w różnych syt., kierując się kalkulacją wartości i prawdopodob. wzmocnienia  ludzie formują oczekiwania, które mają zastosowanie w wielu różnych okolicznościach (oczekiwania uogólnione) – rodzaje:  ufność – w jakim stopniu możemy polegać na słowach innych  umiejscowienie źródła kontroli:  jedn. z wewnętrznym umiejscowieniem źródła kontroli – wzmocnienie czy skutki zależą od ich postępowania  osoby z zewn. umiejscowieniem źródła kontroli – wszystko zależy od szczęścia, losu, przypadku lub innych sił zewn.  Kwestionariusz Umiejscowienia Źródła Kontroli (Internal – External Scale → I – E Scale) Dwaj teoretycy po rewolucji poznawczej: Mischel i Bandura Teorie społeczno – poznawczego uczenia się Mischela - specyficzność układu bodźców sytuacyjnych  zachow. człow. zmienne i zależne od syt. - ludzie mają zdolność do różnicowania - człow. ma zdolności adaptacyjne, samoregulacyjne

-

podstawowe elementy poznawczo – społeczne w teorii Mischela:  ludzie tworzą konstrukty osob. i strategie kodowania informacji  ludzie posiadają wartości subiektywne, preferencje i cele – stanowią o indywidualnych różnicach w wartościach przypisywanych skutkom naszych działań  Nancy Cantor:  zadania życiowe:  poznawczo – motywacyjna kategoria, która może sprawić, ze dana jedn. skoncentruje się na elementach osobowości skierowanych ku przyszłości  ludzie mają oczekiwania dot. konsekwencji swych działań  Rotter:  aby przewidzieć za...