Romanowowie- notatka z okresu rządów dyn. Romanowów PDF

Preview

Summary

Notatka na egzamin z historii Rosji z okresu władzy dynastii Romanowów...

Description

Mikołaj I Romanow 1825-1855 Stłumienie powstania „dekabrystów” - rozgałęziony spisek oficerów szlacheckich, którzy zamierzali obalić despotyczną, policyjną władzę cara i wprowadzić rządy konstytucyjne, gwarantujące szersze swobody obywatelskie. Spisek został jednak zdradzony i skończyło się na nieudanej próbie przewrotu wojskowego w Petersburgu w grudniu (stąd nazwa ruchu) 1825 r. Aresztowano kilkuset przywódców i działaczy spisku, pięciu z nich powieszono, większość zesłana została na katorgę na Sybir. Dekabryści -pierwsi rewolucjoniści, którzy wystąpili w sposób zorganizowany i zbrojnie przeciwko panowaniu feudalno-pańszczyźnianego caratu w Rosji.

REFORMY PAŃSTWA

Car Mikołaj I przerażony szlacheckim spiskiem dekabrystów rozbudował administrację państwową, której celem miało być utrzymanie społeczeństwa w ryzach wiernopoddaństwa. Powstały nowe ministerstwa i komitety opiniodawcze, rozbudowano system policyjny, m.in. utworzono III Oddział Kancelarii Osobistej - tajną policję, zajmującą się inwigilacją działaczy społecznych, uczonych i artystów. Wprowadzony został podział szlachty na grupy o określonych kompetencjach i przywilejach, uregulowano w szczegółach stosunki między szlachtą ziemiańską a poddanymi chłopami itp. Mikołaj I był przeciwnikiem emancypacji warstw niższych, wydał zakaz przyjmowania do szkół średnich i wyższych młodzieży nieszlacheckiej. Był też przeciwnikiem zniesienia ustroju pańszczyźnianego w Rosji, co stawało się już powszechne w zachodniej Europie. Wprowadził jednak pewne reformy, ograniczające wszechwładzę obszarników nad służbą dworską i poddanymi chłopami, umożliwiając im uwolnienie się od poddaństwa przez wykup lub w drodze umowy. Sukcesem zakończyła się kodyfikacja praw w całym państwie i reforma finansowa. Natomiast bardzo rygorystyczna cenzura ograniczała możliwości rozwoju piśmiennictwa i nauki, negatywnie oddziaływała też na rozwój oświaty i szkolnictwa. Przy czym głównym celem cenzury było uniemożliwienie publikacji wszelkich myśli republikańskich oraz krytyki władzy, lub Cerkwi prawosławnej . Mimo to dochodziło w Rosji do licznych buntów i rozruchów, zwłaszcza ludności chłopskiej, związanych z klęskami przyrody, epidemiami, przesiedleniami itp.

POLITYKA ZAGRANICZNA

Półwysep Bałkański - W 1826 r. Rosja i Wielka Brytania podpisały w Petersburgu układ o wywarciu presji na Turcję celem przyznania Grecji autonomii. Do układu przyłączyła się także Francja . Turcja odrzuciła warunki układu, ale zobowiązała się do przestrzegania autonomii Serbii , Mołdawii i Wołoszczyzny oraz zgodziła na swobodny przepływ statków rosyjskich z Morza Czarnego na Morze Śródziemne i uprzywilejowanie kupców rosyjskich.

Namoc yt r akt at uadr i anopol s ki ego,z awar t egopowoj ni er os y j s k ot ur eck i ej( 18281829r . ) , Mi k oł ajIdopr owadz i łdoz nac ząc egowz moc ni eni apoz y c j iRosj inaBał k anac h.W 1833r .z awar ł s oj us zzPr us amiiAus t r i ą,nat omi as tos t at ec zni ew1848r .z er wałws z el k i euk ł ady zr epubl i k ańs k ąFr anc j ą.W 1849r .c arz dec ydowałs i ęnapomocmonar c hi iaus t r i ack i ej ,k t ór a z magał asi ęwówc z aszpows t ani em naWęgr z ech. Spr owok owałpóź ni ejni epomy ś l nądl aRos j iwoj nę,kt ór az os t ał apóź ni ejnazwanak r y ms k ą ( 18531856) .Konfl i ktt enpr z ybr ałmi ędz y nar odowyc har akt er ,napomocTur c j iwy r us z ył yFr ancj a, Angl i aiAus t r i a.Mi k oł ajIRomanowz mar łni es podz i ewani e2mar ca1855r .wPet er sbur gu,ni e doc z ek aws z yz awar c i apok oj u. Azja-Korzystając z zaangażowania się Rosji na Bałkanach, szach perski rozpoczął w 1826 r. podbój ziem zagarniętych przez Rosję na Kaukazie . Po początkowych sukcesach wojsk perskich, zostały one jednakże rozbite przez rosyjski korpus interwencyjny feldmarszałka Iwana Paskiewicza , który wkroczył następnie na terytorium Persji , zajmując cały Azerbejdżan i Armenię . W zawartym w

1826 r. układzie pokojowym przypadły one Rosji, a ponadto Persja zmuszona została do zapłacenia dużej kontrybucji, likwidacji swej floty wojennej na Morzu Kaspijskim i przyznania przywilejów handlowych Rosji. Królestwo Polskie- W 1830 r. uwagę Mikołaja I zaabsorbowały rewolucje społecznorepublikańskie we Francji i Belgii. Zaplanował nawet wysłanie korpusu wojskowego przeciwko „buntownikom”, zgodnie zresztą z postanowieniami Świętego Przymierza z 1815 r. Do interwencji tej jednak nie doszło wobec wybuchu powstania listopadowego w Królestwie Polskim . Sejm Królestwa Polskiego specjalną uchwałą 1831 formalnie pozbawił Mikołaja I tronu polskiego. Jeszcze raz wojska rosyjskie wystąpiły przeciwko polskiemu powstaniu w Rzeczypospolitej Krakowskiej w 1846 r. Miasto przekazane zostało następnie we władanie Austrii. Na dużo większą skalę żandarm Europy Mikołaj I pomógł w 1849 r. cesarzowi austriackiemu, posyłając mu 100-tys. armię dla stłumienia powstania węgierskiego w okresie Wiosny Ludów . W 1848 r. po wybuchu rewolucji czerwcowej we Francji zerwał stosunki dyplomatyczne z Paryżem .

Aleksander II Romanow 1855-1881 REFORMY PAŃSTWA Po wojnie krymskiej Aleksander II zdecydował się na wprowadzenie szerokich reform społecznych i gospodarczych. Najważniejszą z nich była reforma uwłaszczeniowa na wsi , jaka po wieloletnich przygotowaniach weszła w życie, przez wydanie w lutym 1861 carskiego manifestu o reformie wraz z towarzyszącymi mu ustawami. Zgodnie z nimi właściciele ziemscy nie mieli już prawa dysponować chłopami , karać ich, czy przesiedlać. Chłopi zaś mogli nabywać ziemię na własność i otrzymywali nadziały gruntowe za część nominalnej ich wartości i na wieloletnie raty. Praktycznie pełna realizacja reformy agrarnej trwała kilkanaście lat, była korzystna dla państwa i właścicieli ziemskich, którzy otrzymali pieniądze. Chłopi otrzymali ziemię, ale obciążeni zostali poza opłatami podatkowymi także długoletnimi, wysoko oprocentowanymi, spłatami wykupowymi. Kręgi rewolucyjno-demokratyczne i liberalne w Rosji krytykowały tę reformę za jej połowiczność i przerzucenie kosztów na wieś; w różnych guberniach dochodziło do wystąpień chłopskich. Spotkały się one z ostrymi represjami, aresztowaniami, sądami i zsyłkami na katorgę .

Równocześnie, równolegle z reformą agrarną, w latach sześćdziesiątych XIX wieku wprowadzone zostały w Rosji reformy w sądownictwie cywilnym i wojskowym, wojskowości, szkolnictwie wszystkich typów, finansach państwowych. Duże znaczenie miało wprowadzenie organów samorządowych w guberniach i powiatach w postaci tzw. urzędów ziemskich (1864 r.). Miały zajmować się one podniesieniem poziomu technicznego rolnictwa, rozwojem oświaty, opieki społecznej, szpitalnictwa, miejscowego handlu i przemysłu oraz budownictwem lokalnych dróg i mostów. W 1870 wprowadzono też samorządne dumy miejskie. W 1863 wprowadzono ograniczoną autonomię uniwersytetów, a rok później przeprowadzono gruntowną reformę sądową. Oskarżeni uzyskali prawo do obrony, zaczęli w Rosji działać adwokaci i sędziowie przysięgli. Sędziowie stali się niezawiśli i nieusuwalni, a procesy były odtąd jawne. Wobec skazanych nie praktykowano już kar cielesnych (poza zesłanymi na katorgę). W 1874 weszła w życie przygotowana przez generała Dymitra Milutina reforma wojskowa. Jednakowym obowiązkiem służby wojskowej objęto wszystkich poddanych Cesarstwa, bez względu na stan. Czas trwania służby skrócono do 6 lat (wcześniej trwała kilkanaście, nawet do 25). Osobom z wyższym wykształceniem czas ten jeszcze bardziej skracano.

Przez całe drugą połowę XIX wieku Rosja prowadziła intensywną eksplorację terytoriów w Azji i na Dalekim Wschodzie . W wyniku pertraktacji z Chinami w 1858 , do Rosji przyłączony został Kraj Nadamurski, położony na północ od rzeki Amur , oraz Kraj Ussuryjski, gdzie Rosjanie założyli kilka nowych miast, w tym Chabarowsk i wielki niezamarzający port Władywostok nad Morzem Japońskim . Od 1853 Rosja zaanektowała również północną część wyspy Sachalin , zaś w 1875 jego część południową, w zamian za szereg wysp Archipelagu Kurylskiego ,

przekazanych Japonii . Natomiast w 1867 sprzedała Stanom Zjednoczonym półwysep Alaskę za 7,2 mln dolarów. Równocześnie w latach 1868 - 1887 Cesarstwo Rosyjskie dokonało sukcesywnych podbojów Chanatów Chiwy , Buchary , Samarkandy i Taszkentu w Azji Środkowej. Zamieszkane one były przez plemiona Kirgizów , Kazachów , Uzbeków , Tadżyków i inne, częściowo prowadzące koczowniczy tryb życia i funkcjonujące w zacofanych strukturach państwowych feudalnopatriarchalnych. Wojna krymska- kończący ją traktat paryski z 30 marca 1856 roku pozbawiał Rosję wstępu nad Morze Czarne. Wpływy w tym regionie Aleksander odzyskał dopiero po wojnie z Turcją w latach 1877-1878. Jej skutkiem było także wyzwolenie Bułgarii i Rumunii spod wpływów tureckich. Bezpośrednio po wojnie krymskiej Rosja nie angażowała się w większym stopniu w sprawy bałkańskie, by nie narazić się mocarstwom zachodnim. Jednakże ruchy narodowo-wyzwoleńcze na Półwyspie Bałkańskim narastały nieustannie, wymuszając od Rosji aktywnego ich wspierania. W 1875 wybuchły powstania w Bośni i Bułgarii , a rok później Serbia i Czarnogóra wypowiedziały wojnę Turcji. Wojska tureckie bezwzględnie rozprawiły się z powstańcami bułgarskimi i rozbiły siły serbskie, mimo ich wsparcia przez tysiące ochotników z Rosji i całej Europy. Wówczas, po wcześniejszym zapewnieniu neutralności Austrii i Niemiec, do wojny przystąpiła także Rosja. Wojna rosyjsko-turecka trwała od 24 kwietnia 1877 do 31 stycznia 1878 . Zwycięska wojna rosyjsko-turecka nie wpłynęła na osłabienie demokratycznych i socjalistycznych ruchów opozycyjnych w Rosji. Były one wszakże skutecznie i bezwzględnie zwalczane, głównie przez tajną policję i żandarmerię. Niektóre z bardziej radykalnych organizacji zmieniły więc swą taktykę działania i w odpowiedzi na terror policyjny zaczęły stosować terror antypaństwowy. Dotyczyło to m.in. organizacji „ Narodna Wola ”, której komitet wykonawczy podjął decyzję o zabiciu cara. Po wielu nieudanych próbach, z których car wychodził bez szwanku, zwykle na skutek przypadkowych okoliczności – 13 marca 1881 Aleksander II zginął w zamachu bombowym dokonanym przez działacza organizacji Narodna Wola – Białorusina lub, wg innych źródeł, Polaka.

Aleksander III Romanow 1881-1894 W jego opinii receptą na dążenia liberalne i rewolucyjne nie miała być liberalizacja i wprowadzenie rządów przedstawicielskich, ale wzmocnienie władzy. Dewizą władzy miała być formuła ros. православие, самодержавие, народность "prawosławie-samodzierżawienarodowość". Aleksander III usiłował umocnić znaczenie języka rosyjskiego i religii prawosławnej, kosztem m.in. prześladowania języka polskiego ( rusyfikacja ) oraz praw katolików . Szczególnym obiektem prześladowań stali się Żydzi , oskarżani o uczestnictwo w zabójstwie poprzedniego cara. Za panowania Aleksandra III państwo wspierało nastroje antysemickie i urządzało pogromy , w wyniku których setki tysięcy Żydów na zawsze opuściło Rosję, emigrując do USA i Europy Zachodniej, głównie do Francji i Austrii . Zrezygnowano z zaplanowanych reform wprowadzając tzw. kontrreformy, ograniczające prawa samorządów tzw. ziemstw oraz wolność uniwersytetów. Reforma uwłaszczeniowa wsi spowodowała wielką podaż robotników najemnych, przemieszczających się do miast, co wpłynęło z kolei na przyspieszenie rozwoju kapitalistycznych form gospodarki w Rosji. Dotyczyło to zwłaszcza przedsiębiorstw przemysłowych, budownictwa kolejowego, bankowości i towarzystw akcyjnych. W ostatniej dekadzie XIX w. nastąpiło znaczne pogorszenie się stosunków, zwłaszcza gospodarczych, między Niemcami i Rosją, która przybliżyła się wtedy do Francji, zawierając z nią konwencję wojskową o wzajemnej pomocy na wypadek agresji Niemiec na Francję, lub Austrii na Rosję.

Mikołaj II Romanow 1894-1918 Mikołaj przez cały okres panowania starał się utrzymać odziedziczony po ojcu autorytarny system rządów. Dążył do centralizacji władzy, odbierając między innymi w 1899 roku autonomię Finlandii. Kontynuował też nacjonalistyczną politykę poprzedników, prześladując mniejszości narodowe (zwłaszcza żydowską) oraz religijne. Próbował też poszerzać wpływy rosyjskie na Dalekim Wschodzie, co doprowadziło do wojny z Japonią w latach 1904-1905, zakończonej klęską cara. Monarcha niechętnie odnosił się do propozycji reform politycznych i społecznych w kraju. Dopiero rewolucja 1905 roku, rozpoczęta 22 stycznia wydarzeniami „krwawej niedzieli”, kiedy wojsko otworzyło ogień do pokojowo demonstrującego tłumu, zmieniła jego podejście. Jej efektem był manifest październikowy, stworzony z pomocą ministra finansów, Siergieja Wittego. Zapowiadał on gwarancje wolności osobistej, wolności sumienia, zgromadzeń i związków, wybory do Dumy narodowej i przyjęcie zasady, że każde prawo powinno być zatwierdzone przez wybrany parlament. Na dalsze reformy, proponowane przez ministra Piotra Stołypina, Mikołaj nie udzielił zgody. Jeszcze w 1913 roku, kiedy obchodzono trzystulecie panowania Romanowów w Rosji, podkreślał swój status i rolę jako władcy. W I wojnie światowej walczył po stronie Ententy. Po jej wybuchu wyjechał z Sankt Petersburga, by osobiście kierować armią. W czasie jego nieobecności caryca coraz bardziej opierała się na radach znienawidzonego przez Rosjan Rasputina. Klęski na froncie i niezadowolenie z rządów Aleksandry doprowadziły na przełomie lutego i marca 1917 roku do zamieszek, które skończyły się upadkiem monarchii. Po rewolucji lutowej, 15 marca 1917 roku, Mikołaj został zmuszony do abdykacji. Przekazał tron bratu Michałowi, ten jednak odmówił przyjęcia korony. Sam wraz z rodziną został uwięziony, początkowo w Carskim Siole, następnie w Tobolsku i Jekaterynburgu. Po kolejnym przewrocie, który wyniósł do władzy bolszewików, została podjęta decyzja o egzekucji carskiej rodziny. Wykonano ją krótko po północy 17 lipca 1918 roku....