tiểu luận triết học Mác Lênin - Đại học Ngoại thương PDF

Preview

Summary

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNGKHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊTIỂU LUẬN TRIẾT HỌCĐỀ TÀI:PHÉP BIÊN CHỨNG VỀ MÂU THUẪṆVÀ VÂN DỤNG PHÂN TÍCH MÂU THUẪN BIỆ N CHỨNG̣TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNGĐỊNH HƯỚNG XÃ HÔI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA HIỆN NAỴSinh viên thực hiện: Mã sinh viên: Số thứ tự: Lớp: Giáo vi...

Description

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC Đ TI: PHP BIÊN CHNG V! MÂU THU$N V% VÂN D'NG PHÂN TÍCH MÂU THU$N BIÊN CHNG TRONG N!N KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯ(NG X* HÔI CH, NGH-A . NƯ(C TA HIỆN NAY

Sinh viên thực hiện: Mã sinh viên: Số thứ tự: L@p: Giáo viên hư@ng dẫn: TS. Đào Thị Trang

Hà Nội - 11/2021

MỤC LỤ

LỜI M. ĐẦU............................................ NỘI DUNG.............................................. I. Quy luật mâu thuẫn của phép biện chứng duy vật......................... 1. Khái quát lịch sử phát triển của phép biện chứng...................................................4 2. Nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật.......................................................5 3. Phép biện chứng về mâu thuẫn...............................................................................8  TIỂU KẾT..................................................................................................... 10 II. Vận dụng phân tích mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.................................. 1. Mâu thuẫn giữa yêu cầu tăng trưởng, phát triển kinh tế với sự bất cập của cơ chế, chính sách khai thác nguồn lực hiện nay...................................................................11 2. Mâu thuẫn giữa tính ưu việt của nền kinh tế thị trường đinh hướng XHCN với những hạn chế trong việc tìm ra quyết sách khắc phục mặt trái của kinh tế thị trường....................................................................................................................... 11 3. Mâu thuẫn giữa tính tất yếu khách quan phải nâng cao sự đồng thuận xã hội trong đổi đất nước với sự tấn công của các thế lực thù địch trong và ngoài nước nhằm phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc..........................................................................12 4. Mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao tính tích cực chính trị với lối sống thực dụng trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân....................................................12 5. Mâu thuẫn giữa yêu cầu đẩy mạnh đổi mới hệ thống chính trị với sự thiếu hụt trong những biện pháp mang tính đột phá trên lĩnh vực này.....................................12 6. Mâu thuẫn giữa quá trình phát triển dân chủ với tình trạng thiếu giá đỡ về lý luận và thực tiễn cho quá trình đó....................................................................................13 7. Mâu thuẫn giữa tích cực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế với khả năng giữ vững độc lập tự chủ trong hội nhập và khắc phục những tác động tiêu cực của hội nhập.......................................................................................................................... 13  TIỂU KẾT..................................................................................................... 13 KẾT LUẬN..............................................

T%I LIỆU THAM KHẢO......................................

LỜI MỞ ĐẦU Nhà triết học Hêgen đã khẳng định: “Cuộc sống tiến lên thông qua những mâu thuẫn”. Thực tiễn phát triển đất nước ta hiện nay một lần nữa khẳng định tính đúng đắn của luận điểm đó. Qua gần 2 thập kỉ không ngừng đổi mới, nhờ đường lối đúng đắn của Đảng và tính tích cực, sáng tạo của nhân dân, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang từng bước được xây dựng. Nền dân chủ XHCN với Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân đã được thiết định trên những đường nét cơ bản. Nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, sự thống nhất trong đa dạng đã hình thành. Khối đại đoàn kết toàn dân tộc mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức ngày càng được củng cố, thực sự trở thành một động lực quan trọng của đổi mới đất nước… Bên cạnh những thành tựu, tiến bộ đã đạt được sau gần 20 năm đổi mới, vẫn còn những khuyết điểm làm quá trình phát triển trở nên gay gắt. Để đưa công cuộc đổi mới tiếp tục tiến lên, chúng ta phải giải quyết rất nhiều mâu thuẫn phức tạp. Xuất phát từ thực trạng đó, em lựa chọn tìm hiểu và triển khai để tài: “ Phép biện chứng về mâu thuẫn và vận dụng phân tích mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay”.

3

NỘI DUNG I. Quy luật mâu thuẫn của phép biện chứng duy vật 1. Khái quát lịch sử phát triển của phép biện chứng Phép biện chứng đã phát triển qua ba hình th ức, ba trình đ ộ c ơ bản: phép bi nệ ch ứ ng chấất phác th ời c ổ đ ại, phép bi ện ch ứng duy tấm c ổ đi ển Đ ức và phép biện chứng duy v ật của chủ nghĩa Mác-Lênin. Phép bi nệch ng ứ xuấất hi nệ t ừth iờc ổđ i,ạ và t ừđó đêấn nay l ịch s ử phát tri nể c aủ nó đã tr iả qua nhiêều gian đo nạ khác nhau gắấn liêền v ới s ự phát tri ển c ủa khoa h ọc và th ực têễn. T ừphép bi nệ ch ứ ng m cộ m c, ạ chấất phác th ời c ổ đ ại đã th hi ể nệrõ nh ng ữ t tư ưở ng bi nệch ng ứ khá sấu sắấc nh ưmốấi quan h ệ quy đ nh lấễnị nhau t o ra sạ thốấng ự nhấất gi a cái ữ bấất biêấn v iớcái biêấn đ ổi, gi ữa cái duy nhấất v i sốấ ớnhiêều, bấất kỳ s v ựt nào ậ cũng là th thốấng ể nhấất c aủ hai m tặ đốấi l pậv aừxung khắấc nhau, v ừ a n ươ ng t ự a vào nhau, v ừ a bao hàm lấễn nhau. Thêấ gi i vớt chấất ậ tốền t i trong ạ s hình ự thành, v nậđ ng ộ vĩnh viêễn c aủs thốấng ự nhấất gi ữa các m ặt đốấi lậ p… Đặ c trư ng cơ bả n củ a phép biệ n chứ ng cổ đạ i là tnh t ự phát, ngấy th ơ. Cho dù còn nhiêều h ạn chêấ, nhưng nhìn chung phép biện chứng c đ i đã ổ coi ạ thêấ gi i là ớ ch nh thêấ ỉ thốấng nhấất gi ữ a các b ộph nậ c aủ thêấ gi ới có mốấi lien h ệqua l ại, thấm nh p, ậ tác đ ộng và quy đ nh ị lấễn nhau, thêấ gi ới khống ng ngừv n đậ ng,ộbiêấn đ i.ổTiêấp theo đó là phép bi nệ ch ứ ng duy tấm trong triêất h ọc c ổ đi ển Đ ức và đỉnh cao là phép biện ch ứng duy tấm c ủa Hêghen. Vêề hình thức, phép bi ện chứng này bao quát cả 3 lĩnh vực: logic thuấền túy, t ự nhiên, biện chứng của toàn bộ quá trình lịch sử. Vêề nội dung, phép bi ện ch ứng chia thành tốền t i,ạ b nả chấất và khái ni ệm. Phép bi ện ch ứng trong giai đo ạn này là s ự phát tri n tể cáiừ tr u từ ng ượđêấn cái c th ụ , tể chấất ừ này sang chấất khác nh ờ gi ải quyêất mấu thuấễn. Phát tri ển đ ược coi là sự tự phát triển, và là nguyên lý cơ bản nhấất của phép biện chứng với phạm trù trung tấm là “tha hóa” và khẳng đ ịnh “tha hóa đượ c diêễn ra ở mọ i nơ i, mọ i lúc trong cả tự nhiên, xã hộ i và tnh thấền”. Phép bi nệ ch ứ ng duy tấm trong triêất h ọc c ổ đi ển Đ ức th ời kỳ này đã xấy d ngựđ cượ h thốấng ệ lý lu nật ươ ng đốấi hoàn ch nh ỉ trong m tộ ch ừ ng m ự c nhấất đ nhị và đã tr thành ở m t ộph ươ ng pháp t duy ư triêất h ọc ph ổbiêấn. Tuy nhiên nó 4

vấễn tốền t i m ạt sốấ ộ m t hặ n chêấ ạ nhấất đ nh ị và sau này seễ b ph ị ủđ nh, ị thay thêấ bắềng phép biện chứng duy vật. Phép bi n ch ệ ngứduy v t làậ s thốấng ự nhấất h ữ u c ơgi ữ a thêấ giới quan duy vật và phương pháp biện chứng, gi ữa lý luận nhận th ức và logic bi ện chứng. S ự ra đời của phép biện chứng duy vật là cuộc cách mạng trong phương pháp t ư duy triêất h ọc, là ph ương pháp t ưduy khác vêề chấất so với những phương pháp tư duy trước đó. “Nó xem xét những sự vật và những phản ánh c ủa chúng trong t ưt ưở ng, trong mốấi liên h ệ qua l ại lấễn nhau, trong s ự rắềng bu ộc, s ự vấễn độ ng, sự phát sinh và sự têu vong của chúng”. Phép biện chứng duy v ật thể hiện ở 2 nguyên lý, 6 cặp phạm trù và 3 quy luật. 2. Nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật 2.1. Hai nguyên lý 2.1.1. Nguyên lý vêề mốấi liên h ệph ổbiêấn Các s v ựt, hi ậ n tệ ng ượtrên thêấ gi i ớ dù có đa d ng, ạ có khác nhau đêấn thêấ nào đi chắng n ữ a thì cũng ch là ỉ nh ữ ng d ng ạ c ụth ểkhác nhau c aủ m ộ t thêấ gi ới v t ậchấất duy nhấất. Nó có tác động qua l ại, chuy ển hóa lấễn nhau t ạo nên s ự phát tri ển. Trong ho ạt đ ộng th ực têễn, ph iảxem xét s ựv t, ậ hi nệ t ượ ng trong mốấi liên h ệph ổbiêấn. Tính chấất c aủ các mốấi liên hệ:  Tính khách quan của các mối liên hệ  Tính phổ biến của các mối liên hệ  Tính đa dạng phong phú của các mối liên hệ 2.1.2. Nguyên lý vêề s ự phát triển M i sọ v ựt hiậ n tệ ng ượđêều v n đậ ngột thấấp ừ đêấn cao, đ ơ n gi nả đêấn ph ứ c t p, ạ t ừkém hoàn thi nệ đêấn hoàn thi ện h ơn. Quá trình đó diêễn ra làm cho s vự t,ậhi n ệt ượ ng cũ mấất đi, s ựv t,ậ hi nệ t ượ ng v tậchấất m ới ra đ ời. Phát triển là t ựthấn, có m tặ trong c ảt ựnhiên, xã h ộ i và t ưduy, rấất đa dạng và phong phú. Đ ng ộ l cực aủ s ựphát tri nể là mấu thuấễn gi ữ a các m tặ đốấi lập bên trong s ự v t, ậ hi nệ t ượ ng. Phát tri nể đi theo đ ườ ng xoáy ốấc, cái m ời dường nh ư l ặp l ại m tộsốấ đi ểm c ủa cái cũ nh ưng trên c ơ s ở cao hơn. Cũng nh nguyên ư lý vêề mốấi liên h ệph ổbiêấn, nguyên lý vêề s ự phát tri ển cũng bao gốềm 3 tnh chấất:  Tính khách quan của sự phát triển 5

 Tính phổ biến của sự phát triển  Tính đa dạng phong phú của sự phát triển 2.2. Ba quy luật Cắn c vào ứ nhiêều yêấu tốấ và khía c ạnh ng ười ta có th ể có nhiêều cách phấn chia các quy luật cho phép biện chứng duy vật. Nêấu cắn cứ vào mức độ ph ổ biêến đ ể phấn lo ại, các quy lu ật được chia thành: nh ững quy lu ật riêng, nh ững quy lu ật chung và nh ững quy lu tậ ph ổbiêấn. Nh ững quy lu tậ riêng là nh ữ ng quy lu tậ ch tác ỉ đ ng ộ trong ph m ạ vi nhấất đ ịnh của sự vật hiện tượng.  Ví dụ: những quy luật vận động cơ giới, hóa học, sinh học... Những quy luật chung tác động trong quy mô phạm vi rộng hơn các quy lu ật riêng, tác động trong nhiêều loại sự vật hiện tượng khác nhau.  Ví dụ: Quy luật bảo toàn khối lượng trong hóa học, quy luật cánh bướm... Những quy luật phổ biến là những quy luật tác động trong tất cả các lĩnh vực: từ tự nhiên, xã hội cho đến tư duy.  Ví dụ: Quy luật sinh lão bệnh tử... Nếu căn cứ vào lĩnh vực tác động để phân loại thì các quy tắc sẽ được chia thành ba nhóm lớn: những quy luật của tự nhiên, nh ững quy lu ật c ủa xã h ội, những quy luật của tư duy. Những quy lu ật c ủa tự nhiên là quy luật n ảy sinh và tác động trong giới tự nhiên kể cả cơ thể con người, khống phải thống qua ho ạt đ ộng có ý th ức c ủa con người.  Ví dụ: Quy luật bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông ở Việt NAM... Những quy luật của xã hội là quy luật hoạt động của chính con người trong xã h ội; nh ững quy lu ật đó khống th ể n ảy sinh ho ặc tác đ ộng ngoài ho ạt đ ộng có ý thứ c củ a con ngườ i, như ng nó vấễn mang tnh khách quan.  Ví dụ: Quy luật độ tuổi nghỉ hưu của con người... Những quy luật của tư duy là những quy luật thuộc mối liên hệ nội tại của

6

những khái ni ệm, ph ạm trù, phán đoán, suy lu ận và c ủa quá trình phát tri ển nhậ n thứ c lý tnh của con người.  Ví dụ: Quy luật trong toán học, vật lý... Đối với phép biện chứng duy vật, ba quy luật đó là: quy luật chuyển hóa từ nh ững s ựthay đ ổi vêề l ượ ng thành nh ữ ng s ựthay đ iổvêề chấất và ng ược l ại, quy lu t phậ đ nh ủ cị a phủ đ nh, ủ quy ị lu t thốấng ậ nhấất và đấấu tranh gi ữ a các m tặ đốấi lập. 2.2.1. Quy lu tậ l ượng chấất M iọs ựv tậ đêều có l ượ ng và chấất. L ượng là tnh quy đ nh, ị thu ộc tnh vốấn có c aủ s ựv t. ậ Chấất là cái để phấn bi ệt s ự vật, hiện t ượng này v ới s ự vất, hi ện t ng ượ khác. Mốấi s v tựđêềậu là s thốấng ự nhấất gi aữchấất và l ượ ng. L ượ ng biêấn đ iổđ tạt iớđi m ể nút, phá v ỡđ ộcũ thì chấất c ủa s ự v ật thay đ ổi cắn b ản. S ự v ật biêấn thành s vự t ậkhác. L ượ ng biêấn đ i,ổ ch ư a đ tạ t ớ im ứ c phá v ỡđ ộthì chấất c a ủs vự t đã ậ thay đ i cổ c ụb . Khi ộ chấất biêấn đ ổi l ại tác đ ộng ng ược tr ở lại l ượng làm l ng ượbiêấn đ i ho ổ c ặl ượ ng m i ớ xuấất hi n. ệ S ựchuy nể hóa l ượ ng – chấất ph ụ thu ộc vào nh ững điêều ki ện nhấất định. 2.2.2. Quy luật phủ định của phủ đị nh Quy luật này chỉ ra khuynh hướng phát tri ển c ủa s ự v ật. Quá trình ph ủ đị nh củ a phủ đị nh tạ o thành sự vậ n độ ng phát triể n khống ngừ ng mang tnh chu kỳ c ủa thêấ giới khách quan. Sau hai lấền phủ định, sự vật d ường như lặp l ại cái ban đấều nhưng trên cơ sở cao hơn. Phủ đị nh là tự phủ đị nh và khuynh h ướ ng diêễn ra theo vòng tròn xoáy ốấc, nói lên tnh têấn lên và kêấ th ừa trong s ự phát triển. 2.2.3. Quy lu t mấu ậ thuấễn (thốấng nhấất và đấấu tranh gi ữ a các m tặ đốấi lập) Quy luật này là hạt nhấn của phép biện chứng duy v ật, nó ch ỉ ra nguốền gốấc, đ ng ộ l ự c c aủ s ựv nậ đ ng, ộ phát tri n. ể M iọs ựv tậ đêều có nh ữ ng m tặ đốấi l p. ậ S ựtác đ ng ộ qua l iạgi aữ các m tặ đốấi l ập t ạo thành mấu thuấễn bên trong c aủ s ựv t. ậ Mấu thuấễn tốền t iạ khách quan, ph ổbiêấn trong các sự v ật, hi ện t ng.ượCác m t đốấi ặ l p vậ a thốấng ừ nhấất v ừ a đấấu tranh v ới nhau. Trong đó, thốấng nhấất là t ng ươđốấi, t mạth i,ờđấấu tranh là tuy tệ đốấi, vĩnh viêễn. 2.3. Sáu cặp phạm trù c ơ b ản 2.3.1. Cái riêng, cái chung và cái đ ơn nhấất 7

S ựv t,ậ hi nệ t ượ ng nào cũng có cái chung, cái riêng và cái đ ơ n nhấất, chúng tốền tại khống tách rời nhau mà tác động biện chứng với nhau, thống qua nhau mà th hi ể nệs ự tốền t i ạc aủmình. Nó mang tnh chấất t ươ ng đốấi và trong nh ững điêều ki n ệ nhấất định chúng có thể chuyển hóa cho nhau. 2.3.2. Nguyên nhấn và kêất quả Mọi sự vật, hiện tượng đêều có nguyên nhấn, mốễi m ột nguyên nhấn thì sinh ra m t ộkêất qu ả. Nguyên nhấn luốn có tr ước kêất quả. Giữa nguyên nhấn, kêất qu ảluốn có mốấi liên hệ qua lại, quy đ ịnh lấễn nhau. M ột s ự v ật, hi ện t ượng trong ở mốấi quan h này ệ là nguyên nhấn, nh ng ư l i là ạ kêất qu ả ởtrong mốấi quan h ệkhác và ng ược l ại t ạo nên chuốễi nhấn qu ảvố t ận. Nguyên nhấn và kêất qu ả ch mang ỉ tnh chấất t ươ ng đốấi và đ ượ c xem xét ởtrong m ộ t mốấi quan hệ cụ thể. 2.3.3. Tấất nhiên và ngấễu nhiên Tấất nhiên là ph mạ trù ch mốấi ỉ liên h ệxuấất phát bên trong c ủa s ự vật trong nh ng ữ điêều ki nệnhấất đ nh ị ph iảx yả ra nh ưthêấ. Ngấễu nhiên do mốễi liên h ệkhống b ản chấất, do những nguyên nhấn, hoàn c ảnh bên ngoài quy đ ịnh, có th xuấấtể hi n, khống ệ xuấất hi n, xuấất ệ hi n thêấ ệ này ho c ặxuấất hi nệ thêấ khác. Ranh gi i giớ a ữtấất nhiên và ngấễu nhiên có tnh chấất t ươ ng đốấi. Trong điêều ki ện nhấất đ nh ị hai cái có th ểchuy n ể hóa lấễn nhau. Gi ữ a ngấễu nhiên và tấất nhiên có mốấi liên h bi ệ nệch ng ứ lấễn nhau. Cái tấất nhiên bi uể hi nệ thống qua vố sốấ cái ngấễu nhiên. Tấất nhiên đóng vai trò chi phốấi s ự phát tri ển, còn ngấễu nhiên làm cho s ự phát triển diêễn ra nhanh ho ặc chậm trong hình th ức này hay hình th ức khác. 2.3.4. Nội dung và hình thức N i dung ộ là t ngổh p tấất ợ c nh ả ng ữ m t,ặnh ng ữ yêấu tốấ t ạo nên s ự v ật, hiện tượng. Hình thức là phương pháp tốền tại của nội dung. Gi ữa nội dung và hình th ứ c có mốấi liên hệ qua l ại, quy đ ịnh lấễn nhau, trong đó n ội dung gi ữ vài trò quy định hình thức. Nội dung thay đ ổi thì hình th ức cũng ph ải thay đ ổi cho phù h ợp. Tuy nhiên hình th ức cũng có tnh đ ộc l ập t ương đốấi và tác độ ng tch cực trở lạ i nội dung. Khi phù h ợp nó là động l ực thúc đẩy n ội dung phát tri ển, còn khống phù h ợp, nó seễ c ản tr ở sự phát triển của nội dung. M ột n ội dung có thể thể hiện d ưới nhiêều hình thức và ng ược l ại, m ột hình th ức có thể phù h ợp với nhiêều nộ i dung khác nhau. 2.3.5. B n ả chấất và hiện tượng B n chấất ả là t ngổh p tấất ợ c nh ả ng ữ m t,ặnh ng ữ mốấi liên h ệtấất nhiên t ươ ng đốấi ổn đ ịnh bên trong, quy đ ịnh s ự tốền t ại, v ận đ ộng và phát tri ển c ủa s ự 8

v ật. S ựv ật là nh ững bi u ể hi n ệ bên ngoài. B nả chấất và hi ện tượng cắn b ản thốấng nhấất bi nệch ng ứ v i ớnhau. B nảchấất t ươ ng đốấi ổn đ ịnh, còn hi ện t ượng th ường xuyên biêấn đổi. 2.3.6. Khả nắng và hiện thực Kh ả nắng là cái hi ện ch ưa x ảy ra nh ưng seễ x ảy ra khi có các điêều ki ện thích h ợp. Hi ện th ực là cái đang có, đang tốền t ại th ực s ự. Trong hi ện th ực bao gi ờcũng ch ứa đ ựng nh ững kh ảnắng nhấất đ ịnh, ngược lại khả nắng l ại nắềm trong hi nệth cựvà khi đ điêề ủ u ki nệseễ biêấn thành hi nệ th ự cm ớ i. Mốấi quan h ệ gi ữ a kh ảnắng và hi nệ th ự c diêễn ra rấất ph ức t ạp. Mốễi s ự v ật đêều có nhiêều kh ả nắng, xuấất hiện trong quá trình vận động và phát triển c ủa nó. Nhưng bản thấn kh nắng ả cũng luốn luốn v nậđ ng ộ và biêấn đ ổi khống ng ừ ng. T ừkh ảnắng đêấn hiện thực phải thống qua m ột tập hợp điêều kiện thích hợp. 3. Phép biện chứng về mâu thuẫn Mốễi sự vật, hiện tượng là một tổng thể của những mấu thuấễn khác nhau. Mốễi mấu thuấễn có m t ộvai trò nhấất đ nh ị đốấi v ới quá trình phát sinh, phát tri ển tấất yêấu c ủa s ựv ật, hi ện t ượng ch ứ a đ ựng chúng. Theo nguyên lý vêề mốấi liên h ệ ph ổbiêấn, các mấu thuấễn cùng tốền t ại trong m ột s ự v ật, hi ện t ượng ph ải tác động, ảnh hưởng lấễn nhau. Và sự tác động, ảnh h ưởng này t ạo thành m ột t ổng hòa tác d ng cụ a chúng. ủ S thốấng ự nhấất và đấấu tranh c aủ các m tặ đốấi lập trong t ng ừ mấu thuấễn ch có ỉ th ểdiêễn ra trong t ng ổ hòa tác d ng ụ c aủ tấất c ả các mấu thuấễn cùng tốền t iạtrong m tộch nh ỉ th .ểVai trò đ ng ộ l ự c c aủ mấu thuấễn đốấi v ới chủ thể chỉ có thể phát huy tác dụng thống qua tổng hòa tác dụng của chúng. Nh ưv yậ mấu thuấễn khống tác đ ng ộ đêấn ch ủ th ể trong tr ạng thái riêng l ẻ, đ ơn chiêấc. Đ ng ộ l cự phát tri nể bao gi ờcũng là m tột ng ổ hòa tác d ng ụ c aủ tấất c ả các mấu thuấễn. Quá trình phát tri nểtấất yêấu c ủa sự vật hiện tượng khống chỉ chịu ảnh h ưở ng c aủ riêng m ộ t mấu thuấễn nào, dù đó là mấu thuấễn quan tr ọ ng nhấất, mà ch uị tác đ ng ộ c aủ tấất c ả các mấu thuấễn chứa đ ựng trong nó. Chính tổng h ợp tác đ ộng này là đ ộng l ực c ủa quá trình phát tri ển. Các mấu thuấễn bên ngoài c ủa s ựv tậ có th ểtác đ ng ộ đêấn s ự phát tri ển c ủa s ự v ật đó thống qua các mấu thuấễn bên trong c aủ nó. T ứ c là mấu thuấễn bên ngoài tác đ ộng đêấn mấu thuấễn bên trong làm cho các mấu thuấễn này biêấn đ i,ổ và đêấn l ượt chúng, chính các mấu thuấễn bên trong c aủ s ựv tậlàm biêấn đ ổi ch ủ th ể c ủa chúng. Xét trong m ột điêều ki nệ nhấất đ ịnh thì mấu thuấễn bên ngoài và mấu thuấễn bên trong có th ể 9

chuyển hóa cho nhau, mấu thuấễn bên ngoài c ủa sự vật này cũng là mấu thuấễn bên trong c a ủs vự t ậkia. Triêất h ọ c duy v tậ bi nệ ch ứ ng kh ng ẳ đ nh: ị các m tặ đốấi lập cùng tốền tại với nhau trong một mấu thuấễn nhưng vận đ ộng theo nh ững ph ương h ướng đốấi lậ p nhau, nên chúng bài trừ lấễn nhau, phủ định lấễn nhau. T đó ừ có th thấấy ể rắềng đấấu tranh ch cóỉ th diêễ ể n ra gi aữcác m t ặđốấi l p, ậ gắấn bó với nhau một cách hợp quy lu ật khách quan trong m ột mấu thuấễn xác định, khống có th có ể s đấấu ự tranh gi ữ a các s ựv tậ hi nệ t ượ ng bấất kỳ mà s ự tốền t ại c aủchúng hoàn toàn khống ph i là ả kêất qu ảc aủ s ựphấn c ự c. Đấấu tranh c ủa các m t đốấi ặl p bắất ậ đấều t s ừthốấng ự nhấất c aủchúng. Ch ng ừ nào s thốấng ự nhấất c ủa các m t đốấi ặ l pậkhống còn n aữthì s đấấu ự tranh c ủa chúng cũng chấấm dứt. S ự tác động ảnh h ưởng lấễn nhau gi ữa các mấu thuấễn có ý nghĩa to l ớn. Nó đòi h iỏng ườ i ho tạđ ng ộ th cựtêễn, khi gi i quyêất ả bấất kỳ mấu thuấễn nào c ủa đ i sốấng, ờ ph i cấn ả nhắấc thấền tr ng ọ đêấn nh ả h ưở ng c aủ ho tạ đ ộng gi iả quyêất mấu thuấễn này đốấi v ới các mấu thuấễn khác và tác đ ộng ng ược l ại t ừ các mấu thuấễn khác đốấi v ớ i các mấu thuấễn đ ượ c gi iảquyêất. Mấu thuấễn khống ch đ ỉ cượ hình thành t thốấng ừ nhấất và đấấu tranh c ủa các m t đốấiặ l p. Nó ậ còn nhấất thiêất ph i đả ượ c hình thành t sừ thốấng ự nhấất, theo nghĩa lo i trạ đốấi ừ l p,ậc a ủcác phấền t khống ử đốấi l pậ nhau. Logic c ủ a kêất luận là: đ cóểmấu thuấễn ph i cóả m t đốấi ặ l p,ậđ có ể m t ặđốấi l pậ ph iảcó m tặ khống đốấi l p.ậ T đó ừ n i ổlên mốấi quan h ệbi nệ ch ứ ng quan tr ng ọ là: đốấi l ập ph ải đ ược hình thành t ừkhống đốấi lập Mốấi quan h thốấng ệ nhấất, đấấu tranh gi aữ các m tặ đốấi l ập còn có m ột nghĩa khác: đấấu tranh gi a các ữ m t đốấi ặ l p ậcó tác d ngụ tr lởi đốấi ạ v ớ i s ựthốấng nhấất gi a các ữ m t đốấi ặ l p. Đ ậ cóểs thốấng ự nhấất gi ữ a các m tặđốấi l ập thì ph ải có các m t đốấi ặ l p. ậ Nh ng ư các m tặđốấi l ập trong m ột mấu thuấễn ch ỉ có th ể tốền t ại trong s đấấu ự tranh c aủchúng. Trong đấấu tranh các m tặ đốấi lập khống ngừng loạ i trừ lấễn nhau như ng đốềng thời cũng khống ngừng tự khẳng đ ịnh mình, do đó c ảhai m tặ đốấi l ập đêều đ ược kích thích, tắng cường vận đ ộng và phát tri ển. Chính đó, đấấu tranh là ph ương th ức tốền t ại c ủa s ự v ật. Chúng ta hi ểu tốền t ại khống ph iảlà tốền t iạbi tệ l p, ậ cách bi tệ v ớ i thêấ giớ...