De sensibiliteit - Neurologie PDF

Preview

Summary

Lespotas...

Description

De sensibiliteit 1. Vitale sensibiliteit - Nociceptie = pijnzin is het vermogen van een organisme om weefselbeschadiging of dreigende weefselbeschadiging waar te nemen  overleven - Pijn- en temperatuurzin - Grove tastzin: gewoon gevoel dat je iets aanraakt, nog geen discriminatie TRACTUS SPINOTHALAMICUS (TS) - Tractus spinothalamicus (ruggenmerg naar thalamus, van onder naar boven) lateralis: brengt prikkels van pijn en temperatuur over -

Tractus spinothalamicus anterior: brengt prikkels van den grove tastzin over

-

Sensibele receptoren thv de huid o Verschillende gevoeligheid van de receptoren: pijn, druk, trilling, … o Receptoren zijn de zenuwcellen o Via de axonen gaat die info terecht komen in het ruggenmerg o De cellichamen zelf bevinden zich dichtbij het ruggenmerg o Sensibele zenuwen: maken connectie ter hoogte van de achterste hoorn ( motorische: connectie) ter hoogte van de voorste hoorn

-

Sensibele baan (TS) bestaat uit 3 zenuwcellen ( piramidebaan: 2 zenuwcellen), loopt maw over 3 neuronen:  Vanuit de huid vertrekken zenuwvezels naar het ganglion spinale van de dorsale radix  Dan naar de columna dorsalis van het ruggenmerg  Thalamus synaps (samen met tweede neuron) die info naar de hersenen brengt

-

De vezels van elke dorsale radix (=bundel zenuwen die vertrekt vanuit het ruggenmerg) komen overeen met één dermatoom (= het huidgebied dat een verminderd gevoel krijgt na uitval van één achterwortel)

-

De vezels voor pijn en temperatuur kruisen de middenlijn: lopen naar de thalamus in de tractus spinothalamicus lateralis

-

De vezels voor grove tastzin kunnen eerst één of twee segmenten stijgen en dan pas de middelijn kruisen en dan naar tractus spinothalamicus lateralis

-

Tastvezels uit een bepaald huidgebied gaan naar verscheidende aangrenzende wortels  Echter pijn- en temperatuurvezels gaan slechts naar één wortel  uitval kan leiden tot uitval van pijn en temperatuur in het overeenkomstig dermatoom, terwijl de tast intact blijft

-

Vanuit de thalamus bereiken alle vezels de primaire somatosensoriële = postcentrale cortex (gyrus postcentralis = area 3, 2, 1)

2. Gnostische sensibiliteit (discriminatie  weten, herkennen) Propioceptie: vermogen van lokalisatie van een bepaald lichaamsdeel in de ruimte en in de relatie tot andere lichaamsdelen (zie: lichaam als landkaart van gebieden) Op elk niveau van het ruggenmerg heb je een intrede van sensibele info naar het ruggenmerg Al die zenuwen gaan een bepaald gebied in de huid bezenuwen De informatie van een bepaald dermatoom komt terecht op een bepaalde wervel  zo kan je weten waar het probleem gesitueerd is Ter hoogte van de hersenen ga je een veel grotere uitval krijgen en ga je terug een hemi-beeld krijgen, bijvoorbeeld dat de helft uitvalt Proprioceptie (=diepe gevoeligheid) omvat: o Lokalisatie van lichaamsdeel in de ruimte en in relatie tot andere lichaamsdelen o Bewegingsgevoel (kunnen voelen of ledemaat beweegt) o Houdingsgevoel (welke stand heeft een ledemaat, is dit normaal of niet) o Richtingsgevoel o Gevoel van afmeting Discriminatiezin o = afstand tussen twee prikkels o Voorbeeld: bij 2 vingers op je arm gaat de discriminatiezin ervoor zorgen dat je 1 of 2 punten voelt o Op je romp is je discriminatiezin veel kleiner dan op je hand Op de rug zijn er minder sensibele receptoren aanwezig in de huid die info naar de hersenen brengen Fijne tastzin o Stereognosie: herkennen van vorm en grootte van een voorwerp met de ogen dicht Bv. Weten of het ruw of glad is o Receptoren in de huid  massaal aanwezig in de vingertoppen en lippen! o

Vibratiezin

o

Herkennen van trillingen/vibrerende voorwerpen thv de gewrichten en oppervlakkige beenderen

FASCICULUS GRACILIS & FASCICULUS CUNEATUS o Loopt langs andere banen maar op gelijkaardige manier (gekruist) naar de hersenen: 2 gescheiden banen  Cuneatus: info van het onderste deel van het lichaam  Gracilis: info van het bovenste deel van het lichaam  kruising ter hoogte van de middelijn Sensibele receptoren in spieren en gewrichten: vezels lopen via perifere zenuwen naar het ruggenmerg: o Cellichamen gelegen in de dorsale ganglia (neuron 1) o

Afferente axonen dringen in het ruggenmerg en stijgen op (zonder synaps te nemen) in de ipsilaterale columna dorsalis tot in de medulla oblongata: daar wordt synaps genomen en vertrekken nieuwe axonen (neuron 2)

o

Thalamus (neuron 3)

o

Na deze synapsname in de thalamus loopt het derde neuron van deze baan naar de gyrus postcentralis

o

De vezels vormen bij hun verloop in het ruggenmerg de fasciculus gracilis en cuneatus

3. Een sensibele stoornis – pathologie Letsel kan ontstaan op verschillende niveaus:  thv receptoren van de huid: voornamelijk pijn  thv een perifere zenuw  thv de dorsale radix = ruggenmergwortel  thv het ruggenmergsegment waar de sensibele prikkel binnenkomt  thv de opstijgende baan in het ruggenmerg en de hersenstam  thv de thalamus  thv het traject van de thalamus naar de cortex Bij een letsel van een perifere zenuw en de dorsale wortel = alles gevoelsvezels  uitval van alle vormen van gevoel  Kan zowel motore als sensibele uitval veroorzaken  Perifeer: bij een beschadiging van sensibele vezels bijna automatisch ook beschadiging van de motorische vezels: dit zorgt ervoor dat je bij beiden problemen zal hebben Bij een letsel in het CZS  selectieve uitval mogelijk Aantasting van een perifere zenuw = neuropathie Aantasting van een dorsale radix = radiculopathie  veroorzaakt vaak een hernia: door slijtage kan die schijf beschadigd geraken, geeft hevige pijn en het dermatoom kan beschadigd geraken  Totale onderbreking  Analgesie: wegvallen van de pijnsensatie  Anesthesie: wegvallen van elke vorm van gevoel  Gedeeltelijke onderbreking: kan bv. fout gevoel geven  Paresthesieën: tintelingen  Geassocieerde motorische stoornissen (treden pas later op) Aantasting van de fasciculus gracilis en cuneatus  Gevoel van op wolkjes te lopen

 

Optische controle is noodzakelijk voor normale motoriek Ernstig letsel: totale verlies van diepe gevoeligheid

Aantasting van de thalamus  Gekruiste halfzijdige gevoelsstoornis: gnostische gevoeligheid is erger aangetast dan de vitale sensibiliteit  Hyperpathie: door verkeerd interpreteren van info: gevoel hebben dat alle aanrakingen pijnlijk worden  foute verwerking van info die ter hoogte van de hersenschors terecht komt CASUS Man 50j, wakker geworden met een gedeeltelijk verlamde rechter hand die ook doof en tintelend aanvoelt. De avond ervoor uitgeweest met vrienden, (te) veel pintjes gedronken, hebben hem rond 3 u in bed gelegd. Bij onderzoek kan hij de hand en vingers niet strekken. Gevoel is gestoord aan de strekzijde en de 1ste 4 vingers. Tricepspees rechts afwezig, links aanwezig. Vraag: kan je uitmaken of het gaat om een centraal of perifeer letsel?  Tricepspees: reflex is afwezig  -perifeer letsel: reflex is afwezig, dus reflexboog is onderbroken + gaat enkel om rechterhand, centraal letsel zou eerder de hele arm zijn  Radialis verlamming: iemand die in een verkeerde houding in slaap valt, in verkeerde houding druk op bepaalde zenuwen  Die zenuw kan zich herstellen, kan wel even duren, heel af en toe herstelt het zich niet volledig...