Historia - dział I - Notatki z podręcznika nowej ery PDF

Preview

Summary

Notatki z podręcznika nowej ery...

Description

Historia - notatki MATURA Teoria kreacjonizmu antropologia/antropogeneza

Ewolucja człowieka - kolebka ludzkości: Afryka - 2,5 mln lat temu pierwszy przedstawiciel gatunku Homo, epoka lodowcowa - hominid - istota człowiekowata (7 mln lat temu oddzieliła się od małpy, Afryka) - Jaskinie: Altamira w Hiszpanii i Lascaux we Francji (malowidła skalne) nazwa

datowanie

cechy

umiejętności

występowanie

Driopitek (drzewo małpa)

10 mln lat temu

?

?

Afryka

>sahelantrop >orroriny i ardipiteki

>6-7 mln lat temu >5,8-4,4 mln lat temu

>dwunożny (?) > ok. 350 cm3

> nie wiadomo czy >na terenie Czadu był hominidem >wschodnia Afryka

Australopitek

ok. 4,2-1,3 mln >duże twarze i lat temu zęby > niewiele ponad 100 cm > ok. 500 cm3

> dwunożne > umiejętność wspinaczki na drzewa > jako pierwsze wytwarzały narzędzia

wschodnia i południowa Afryka

HOMO habilis Człowiek uzdolniony (pierwszy gatunek naszego rodzaju)

2,5-1,5 mln lat temu

> 125 cm > ok 600 cm3 > mniejsze zęby

> prymitywne kamienne narzędzia > zbieractwo, padlinożercy, proste formy łowiectwa >chwytność przedmiotów

północna Tanzania

HOMO erectus człowiek wyprostowany

ok. 2 mln-500 tys. lat temu

>150-170 cm > ok. 1000 cm3

> żyli w 20-30 osobowych grupach > potrafili wzniecać ogień > zbieractwo i myślistwo > stworzyli bardziej skomplikowane narzędzia i broń

pierwsze opuściły Afrykę, zasiedliły Europę i Azję

>myślenie abstrakcyjne Homo neanderthalensis (podgatunek/ odrębny gatunek) krzyżowali się z homo sapiens

ok. 150 -30 tys. lat temu

> masywna budowa ciała > 1500 cm3 > niskie czoła i wały nadoczodołowe > zdolność artykułowanej mowy

> potrafili wzniecać ogień > polowali na większe zwierzęta (mamuty) > grzebali swoich zmarłych (potrzeby duchowe)

Neandertal (Niemcy), Europa, południowozachodnia Azja (żyli w warunkach zlodowaceń)

Homo sapiens (człowiek rozumny) jedyny żyjący przedstawiciel gatunku HOMO

ok. 200 tys. lat temu

> 1400 cm3 ____________ > posługiwali się technikami łupania i gładzeniem kamienia

> skomplikowane narzędzia z różnych surowców > grzebali swoich zmarłych (potrzeby duchowe) > mieli bogatą kulturę >wytwarzali łuki

początek - Afryka, następnie rozprzestrzeniły się na cały świat (przez zamarzniętą cieśninę Beringa dotarli do obu Ameryk)

Paleolit - społeczeństwa łowiecko-zbierackie: koczowniczy tryb życia, kształtowanie się hierarchii, obróbka skór, kości jako surowiec, łuk Rewolucja neolityczna - 12 tys. lat temu - koniec ostatniego zlodowacenia, ułatwienie warunków bytowych ---> rewolucja agrarna (rolnictwo, hodowla zwierząt)

3500 r. p.n.e - rozpoczęcie osiadłego trybu życia, koniec neolitu - technika wytopu srebra, złota, miedzi ok. 3000 r. p.n.e - broń i narzędzia z brązu

Najstarsze miasta (protomiasta): > Jerycho w Izraelu (8000 lat p.n.e) ok. 2-3,5 tys. ludzi > Çatal höyük w centralnej Turcji (7500-600 lat p.n.e) [wejścia na dachach] 10 tys. ludzi

Narodziny cywilizacji - trzy kamienie milowe: rewolucja agrarna, powstanie miast i państw, wynalezienie pisma Pismo: > obrazkowe > ideogramy > sylabiczne Alfabet fenicki → j. grecki → pismo alfabetyczne → Rzymianie → większość systemów europejskich egipcjanie-papirus, mezopotamia-gliniane tabliczki, chińczycy-bambusowe deszczułka i jedwab

Mezopotamia (międzyrzecze) Gdzie? Mezopotamia leży na szlaku handlowym pomiędzy Europą a Azją w rejonie dwóch rzek Tygrysu i Eufratu → żyzny muł

uprawa: jęczmień, pszenica, proso, daktyle i oliwki hodowla: bydło, owce, kozy, osły, trzoda, drób

Sumerowie (IV tys. p.n.e) miasta-państwa (Na czele państwa stał kapłan): - Ur - Uruk - Larsa - Lagasz - Nippur - Kisz

CYWILIZACJA SUMERÓW I ICH UPADEK Budowali zikkuraty /wielopiętrowe świątynie w kształcie ściętej piramidy schodkowej, były miejscem obserwacji astronomicznych magazynem żywności i budynkiem sądu.

Gospodarka opierała się na rolnictwie i hodowli. Podobno Sumerowie przez kontakty handlowe z Anatolią i Syrią sprowadzili do Mezopotamii cynę srebro i miedź. Najpierw Sumerów przejęli: - Akadyjczycy i Sargon Wielki Cywilizacja: Sumero-Akad: Sargon Wielki w 2340 p.n.e przejmuje władzę w mieście Kisz→ szybkie zjednoczenie mezopotamii (pierwsze imperium - Zatoka PerskaMorze śródziemne) - Gutejowie (plemiona koczownicze z gór Zagros) 2100 p.n.e (koniec imperium akadyjskiego) - Hammurabi (Babilon nad Eufratem) dokonał zjednoczenia małych państewek w Mezopotamii stolica: Babilon (od Zatoki Perskiej do Syrii) władca stworzył Kodeks Hammurabiego który regulował i strój i prawo w Babilonie, lecz miał na celu dobro bogatych. - Asyria (po napadzie Asyrii Babilonia odrodziła się dopiero za panowania) Nabuchodonozora II (605-562 p.n.e) Nabuchodonozor: podbił miasta fenickie, zdobył Jerozolimę z której deportował ludność zapoczątkowując niewolę babilońską Żydów. Odbudował zniszczony Babilon, zbudował wiszące ogrody Semiramidy . Dopiero w 539 p.n.e Persowie napadają na Babilon, dobywają go i uwalniają Żydów. Asyria > liczne miasta-państwa na północ od Babilonii → uformowanie państwa ze stolicą w Aszur, później w Niniwie > podczas panowania Hammurabiego włączone do Babilonii > ekspansja: Mezopotamia, Elam, Syria, Palestyna, północny Egipt >brutalny terror, eksterminacja mieszkańców miast > ostatni król Asyrii Assurbanipal potrafił czytać i pisać (biblioteka w Niniwie) > Państwo zniszczone przez Babilończyków i Medów w 609 p.n.e (zniszczenie → Aszur 614 p.n.e)

Społeczeństwo i państwa mezopotamia: > najwyższa władza - król (z woli bogów) rola naczelnego wodza i kapłana > urzędnicy, kapłani > warstwa panująca, ludność wolna, niewolnicy Babilonia: Obywatele, “ludzie królewscy” (poddani pałacu), niewolnicy Wierzenia religijne: - politeiści - Bóstwa: ❖ Akadyjska Isztar ❖ babiloński Marduk ❖ asyryjski Aszur ❖ Ojca bóstw Anu (opiekun Uruk) ❖ bóg podziemi Nergal, ❖ bóg wojny Ninurta - “Kraina bez powrotu” - ciągłe miejsce smutku i rozpaczy, ponura wegetacja i żywienie się pyłem - bóstwa opiekuńcze, ofiary Osiągnięcia mezopotamii: -powstanie pisma które wynaleźli Sumerowie (koniec IV tys-lecia pne) - tworzenie inwentarzy rachu nków testamentów itp. Pierwsze pismo składało się z piktogramów (obrazków) potem przekształcono je w ideograficzne czyli pojęciowe. Materiałem pisarskim była miękka glina i trzcinowy rylec - znaki o kształcie klinów stąd nazwa pismo klinowe. Zaczęto spisywać dzieła literackie religijne a także kodyfikacje prawne takie jak kodeks Hammurabiego. -jednostka wagi talet /1 talet= 60 min, 1 mina= 60 szekli/ -jednostka długości: łokieć -system dziesiętny i sześćdziesiętny -podstawy matematyki geometrii i astronomii -znali równania kwadratowe -tablice do obliczania pierwiastków kwadratowych i sześciennych -kalendarz oparty na cyklach księżycowych (354 dni i podzielili na 12 m-c) -metalurgia i technika -brąz -pług -koło w transporcie i garncarskie -pieczęcie cylindryczne Sztandar z Ur, brama Isztar (Babilon), płaskorzeźby asyryjskie

Cywilizacja Egipska > Delta Nilu - Egipt Dolny (Kobra) > rozciągający się w dolinie rzeki od granicy delty aż do I katarakty - Egipt Górny (Sęp) > jęczmień, pszenica, proso, orkisz, oliwki i figi, > ryby rzeczne, mięso z hodowli (osły muły kozy owce) > dużo kamienia, mało surowców naturalnych. Należał do nich granit alabaster wapień piaskowiec bazalt dioryt, wydobywano złoto miedź i w małych ilościach srebro. Brakowało Żelaza i cyny. > papirus > domy z gliny > drewno cedrowe sprowadzano z Libanu. Transport był bardzo dobrze rozwinięty szlaki handlowe: na półwysep Synaj do Palestyny Arabii nad Morze Czerwone. Zjednoczenie Egiptu (początek państwa) - 2850 p.n.e faraon Narmen najechał na Górny Egipt i wymordował jego ludność "zagięta broda" - faraon nie żyje Stare państwo: pismo, religia, architektura, sztuka, literatura Pierwsza piramida - Dżosera (architekt Imhotep) Kompleks piramid w Gizie: Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa problemy wewnętrzne: wzrost znaczenia normarchów (urzędników) nomy- egipskie okręgi administracyjne Średnie państwo - 2 tys. p.n.e ponowne zjednoczenie egiptu Nowe państwo - Teby (stolica) miasto boga Amona - wyprawy do Syrii Ramzes II - spotkanie z Hetytami (Turcja) wybuch wojny - 1285 r.p.n.e bitwa pod Kadesz → układ pokojowy Egipt: palestyna i Fenicja/Hetyci: wpływy w Syrii - XIII w. p.n.e - najazd “ludów morza” - upadek państwa mykeńskiego i hetytów, Ramzes II odpiera atak - kryzys społeczny i ekonomiczny → walki wewnętrzne - Wojska nubijskie z południa, później Egipt jest częścią Persji - 332 r.p.n.e podbity przez ALEKSANDRA WIELKIEGO → panowanie Ptolemeuszy - 30 r.p.n.e część Imperium Rzymskiego

Faraon (per-aa ‘wielki dom’) - naczelny wódz i kapłan (obsadzać urzędy nadawać majątki ziemskie decydować o wojnie i pokoju kreować nowe kultury religijne ustalać prawa) Kapłani /wyżsi niżsi/ (dokonywali obrzędów kultu boga) Urzędnicy (najważniejszy czati (wezyr) → nadzór nad nomarchami i “starszymi” miast) (kontrola stanu sieci grobli i basenów, rejestrowanie dochodów państwa, odbieranie danin na rzecz panującego) urzędy nie były dziedziczone, zapłatą była ziemia ARMIA CHŁOPI (uprawa ziemi w domenach królewskich, prace publiczne służba w armii) NIEWOLNICY I PRZESTĘPCY (ciężkie prace: kamieniołomy kopalnie złota czy miedzi) II tys. p.n.e - armia zawodowa Pismo: -hieroglificzne (8 lat nauki, ryte na murach świątyń) -hieratyczne (traktaty międzynarodowe, zapisy państwowe, -demotyczne (uproszczone) -klinowe (używane w dyplomacji) RELIGIA: patroni: Górny Egipt - Horus, Dolny Egipt - Seth Bóg Re - Słońce (tarcza słoneczna, łódź, głowa sokoła, laska pasterska) Ozyrys (sędzia zmarłych, mąż Izydy, brat-wróg Seth) Seth (bóg pustyni i burzy, brat-wróg Ozyrys) Anubis - szakal (zmarli, mumifikacja) Horus - Sokół (bóg nieba) Bastet - kotka (zabawa i muzyka) Thot - pawian/ibis (pisarzy i pisma) Izyda (żona ozyrysa, bogini miłości i nieba) = Hator (żeglarzy i nieba, miała krowę) Rewolucja Amenhotepa IV 18. dynastia XIV w, p.n.e) przyczyny: a) zeświecczenie państwa b) zbyt duży wpływ kapłanów Bóg “docelowy” → Aton Amenhotep IV → Echnaton przenosi stolicę do Tell-el-Marna i rozpoczyna

represję kapłanów starych bogów → bunt chłopów, wsparcie kapłanów, po pewnym czasie wspiera Nefertiti, obalenie faraona zmiany w kanonie egipskim: ➔ realizm, naturalizm ➔ odejście od hieratycznie ustawionych postaci ➔ ukazanie człowieczeństwa faraona Życie pozagrobowe: - mumifikacja - po pochówku dusza rozpoczynała wędrówkę do podziemi → sąd ostateczny pod przewodnictwem Ozyrysa złożony z 40 bogów - Księgi umarłych - Anubis kładł na szali wagi serce zmarłego, na drugim pióro (symbol bogini prawdy Maat), jeśli waga nie przechyliła się w żadną stronę zmarły wiódł szczęśliwe życie w krainie Jar, w innym wypadku: wieczne katusze zależne od ilości występków OSIĄGNIĘCIA CYWILIZACYJNE EGIPTU -matematyka (obliczanie objętości pola powierzchni graniastosłupa, stożka, walca, prostopadłościanu) -obróbka kamienia, wyrób szkła -słaby wytop metali -medycyna (mumifikowanie zwłok anatomia człowieka trepanacje czaszki budowa serca leczenie zębów, złamania, leki przeciwbólowe) -astronomia -pismo -system dziesiętny (nie znano mnożenia tylko + i – ) -literatura --bajki --opowiadania historyczne --pieśń miłosna i biesiadna -zegar wodny (12h dnia i 12h nocy) -kalendarz słoneczny (365 dni 3 pory roku 12 m-c 30-sto dniowych) -architektura grobowa -oryginalny sposób przedstawienia postaci (pozycja) - architektura świątynna (w Karnaku, Abu Simbel i Edfu)

Imperium hetytów Hetyci - Syria + Azja mniejsza, państwo ze stolicą w Hattusas, szczyt potęgi XIV i XIV w. p.n.e → czasy walk z Egiptem (bitwa pod Kadesz 1285 r.p.n.e, 3,5 tys. wozów bojowych) ● budowa sieci dróg ● hodowla i tresura koni (3 konie w rydwanie)

-

Nagły rozpad państwa → najazdy “ludów morza” + wewnętrzne walki o władzę rodziny królewskiej

Fenicjanie - 200-300 km dł, 30 km szer. Syria-Palestyna (dzisiejszy Liban) plemię semickich Kananejczyków 3000 p.n.e LUD ŻEGLARZY, ODKRYWCÓW, KUPCÓW - państwa miasta: Tyr, Sydon, Byblos - Alfabet fenicki - największe osiągnięcie ich cywilizacji (22 spółgłoski) - zasoby: lasy cedrowe i purpura - zboża, oliwki, daktyle, granaty, figi - wyrób szkła - Podbój przez: ★ Egipcjanie, którzy musieli podzielić się z Hetytami ★ “Ludy morza” ★ Babilonia + Asyria ★ Imperium Persów ★ Państwo Aleksandra Wielkiego Kolonizacja Fenicka: ➔ złoto, srebro, miedź, cynk, cyna, ołów ➔ handel niewolnikami ➔ Wyprawy na wyspy brytyjskie, odkryli wyspy Kanaryjskie i Maderę, prawdopodobnie: Azory i Wyspy Zielonego Przylądka ➔ kolonizację Afryki Północnej oraz Półwyspu Iberyjskiego: przed 1000 r. p.n.e: +Kition na Cyprze +Gades w Hiszpanii +Liksus w Maroku +Utyka w Tunezji 814 r. p.n.e - powstanie Kartaginy ośrodki fenickie w: Hiszpanii, na Malcie, Sardynii, Sycylii i północnym wybrzeżu Afryki cechy kolonii: -brak zależności kolonii od miast macierzystych, -prowadzenie handlu wymiennego z miejscowymi ludami

Hebrajczycy w Palestynie

-

-

-

Izraelici - synowie Izraela (syna Jakuba, jednego z 3 patriarchów, założycieli narodu) Pięcioksiąg (tora) - pierwsze 5 ksiąg starego testamentu Abraham ok. XIX w. p.n.e opuszcza miasto Ur → kraina Kannan (Palestyna) Niewola w Egipcie → Mojżesz XIII w. p.n.e → Kanaan: zamieszkiwały te tereny plemiona kananejskie i Filistyn → pokonanie → podział ziemi między 12 plemion palestyńskich IX w. p.n.e (wątpliwe istnienie patriarchów, Mojżesza i niewoli Egipskiej)

Królestwo Izraela i jego upadek zjednoczenie plemion Izraela → władza królewska Królowie Izraela: 1. Saul - kampanie wojenne przeciwko Filistynom i Ammonitom 2. Dawid (1000-960 p.n.e) - stolica w Jerozolimie (lepszy kontakt między plemionami Hebrajskimi podzielonymi na izraelskie i judejskie) 3. Salomon (960-932 r. p.n.e) - Mury obronne wokół Jerozolimy i innych miast - Zbudował świątynie Jerozolimską, w której umieszczono Arkę Przymierza z kamiennymi tablicami z dekalogiem - rozwój administracji - wzrost obciążeń na koszt państwa TRWAŁY ROZPAD KRÓLESTWA 932 r.pn.e - Izrael (Samaria, północ), - Judea (Jerozolima, południe) 722 p.n.e - podbój Izraela przez Asyryjczyków 586 p.n.e - podbój Judei przez Babilończyków → nieudany bunt doprowadził do zniszczenia Jerozolimy, świątyni Jerozolimskiej i Arki Przymierza, przesiedlono przymusowo część mieszkańców do Babilonu (niewola babilońska) - koniec 538 p.n.e król Perski Cyrus Wielki pozwala na powrót do ojczyzny - budowa “drugiej świątyni” Judea→ pod wpływem Imperium Rzymskiego, zaczęto osiedlać się poza Palestyną (kraje bliskiego wschodu) DIASPORA ŻYDOWSKA Aleksandria-Egipski ośrodek Żydowskiej kultury Powstania przeciw Rzymianom: 1. 66-70 n.e = utrata autonomii i znaczenia 2 świątyni 2. 132-135 n.e = zburzenie świątyni i zbudowanie miasta, w którym nie wolno było osiedlać się Żydom Judaizm - wiara w monoteistycznego boga, Jahwe → jednoczyła plemiona izraelskie, wiara w bycie “narodem wybranym” pozwalała przetrwać, aż tyle ciężkich lat -prorocy, arcykapłani, królowie - starali się nadać kultowi wielkiego znaczenia → świątynia Jerozolimska

Persowie

ludy indoeuropejskie: m.in. Medowie i Persowie >> Wyżyna Irańska ok. 2500 p.n.e Medowie → zjednoczyli się pod wpływem naporu Asyryjczyków i Scytów Państwo Medów: 625 r. p.n.e - uwolnili się spod niewoli najeźdźców (północny i zachodni Iran - stolica w Ekbatana) Medowie podporządkowali sobie Persów i razem z Babilończykami doprowadzili do upadku Asyrii (612 p.n.e zdobycie Niniwy), weszli na teren Anatolii i Armenii, walki z państwem lidyjskim ⇒ granica na rzece Halys VII w. p.n.e → persowie pod panowaniem medyjskim VI w. p.n.e → Cyrus II Wielki: - Babilonia - Syria - Palestyna - Fenicja - dotarł do wybrzeży morza śródziemnego. Kambyzes (syn C2W) → kontynuacja ekspansji: Egipt + kolonie greckie w pół. Afryce Dariusz Wielki → Pakistan i wyprawy nad Dunaj (Europa), opanowanie Tracji] SYSTEM ADMINISTRACYJNY: 1. Szachinszach (król królów) władca znajdował się w jednej z 4 stolic 2. na czele poszczególnych prowincji (satrapii) postawił SATRAPÓW 3. od podbitych ludów wymagał: 1. podatków 2. armi 3. brak ingerencja w kulturę i religię → PIERWSZE IMPERIUM UNIWERSALNE (polityka tolerancji) - własne pismo klinowe - korzystanie z kultury i sztuki innych ludów Koniec państwa na skutek podbojów przez Aleksandra Wielkiego IV w. p.n.e Religia perska Mazdaizm - ciągła walka dobra ze złem Ahura Mazda (bóg dobra i światła) → pochodziła od niego władza Perskich królów Aryman - bóg wszelkiej niegodziwości Zaratustra- VII w. p.n.e (Zoroaster) ⇒ zaratustryzm: - dobro zwycięży nad złem podczas końca świata, Ahura Mazda pokona Arymana - wcześniej pojawi się urodzony przez dziewicę saoszjant (mesjasz), który zapowie zmartwychwstanie i sąd nad duszami, które trafią do: raju, czyśćca lub piekła - ludzie powinni brać czynny udział w walce ze złem → przybliża to wygraną Ahura Mazdy - do nieba dostawali się tylko ludzie wypełniający wolę bogów - brak wsparcia władz, pomimo tego → szybkie rozprzestrzenienie się religii

-

RELIGIA PAŃSTWOWA brak świątyń, ofiary na wzgórzach i domach ogromny wpływ na kształtowanie się judaizmu, chrześcijaństwa i islamu

Narodziny cywilizacji doliny Indusu Dolina Indusu (Pakistan) ok. 2400 - 1500 p.n.e główne ośrodki: Harappa i Mohendżo-Daro (po 40 tys. mieszkańców) dzieliło je 550 km (komunikacja drogą rzeki Indusu) - staranne zaplanowanie miast, cytadele rozmieszczone na końcu miasta

(centrum władzy religijnej i politycznej, sprawowane przez kapłanów) - budynki mieszkalne z gliny, dwu/trzypiętrowe, płaskie dachy z tarasami) - systemy wodno-kanalizacyjne - uprawa: pszenica, owies, jęczmień, ryż, bawełna, daktyle, melony, sezam, rośliny strączkowe - hodowla: owce, świnie, kozy - rzemiosło, wytop metali, wyrób ceramiki oraz produkcja przedmiotów z kości słoniowej - kamienne rzeźby, figurki z terakoty - własne pismo, własny język Okres wedyjski: - 1p. 2 tys p.n.e, → najazd na dolinę Indusu ludu Ariów (z Iranu i Afganistanu), ok. 2000-1500 p.n.e zajęli całą dolinę Indusu i dotarli do dolin Gangesu, narzucali podbitym terenom swoją kulturę, religię, język i obyczaje. Panowali do 500 p.n.e - hodowla bydła i rolnictwo, Ariowie nie znali pisma, wiedza o nich pochodzi z czterech ksiąg nazywanych Wedami (z sanskr. ‘wiedza’”) struktura społeczna: król (radża)- władza sądownicza, wojskowa, zgromadzenie wyższe (Sabha), zgromadzenie powszechne (samiki) plemiona podzielone na okręgi i wioski System kast: Ariowie - warstwa uprzywilejowana społeczeństwo → stany (warny) (tł. kolor) bramini (kapłani), kszatrijowie (wojownicy), wajśjowie (wolni chłopi, rzemieślnicy, kupcy), siudrowie (słudzy) poza kastą: niedotykalni (pariasi) (tł. paria - poza kastą) kolor turbanu - przynależność do danej kasty - pod koniec IV w. p.n.e krótkie panowanie Aleksandra Wielkiego - około 321 p.n.e Indie zostały zjednoczone przez władców z dynastii Maurjów - jego rozkwit za czasów króla Aśoki (271-236 p.n.e) całe indyjskie terytorium oprócz południowego krańca półwyspu, Asioka → buddyzm (oficjalna religia państwowa), rolnictwo i handel u podstaw państwa - po śmierci króla → rozpad na kilka mniejszych królestw

religie Indii: BRAMINIZM - (bramini - kapłani) politeizm szczególny kult: bóg wojny Indra, bogowie: Mitra, Waruna podstawa braminizmu: Wedy Jeśli człowiek postępuje właściwie po śmierci może wcielić się w innego człowieka lub nawet boga ewolucja braminizmu → HINDUIZM (Wedy + Mahabharty i Ramajany) (obietnica

ostatecznego zespolenia z bogami i wieczne szczęście) główne bóstwa: Wisznu i Sziwa Bramini - guru (nauczyciele religijni) Buddyzm - VI i V w. p.n.e Siddharta Gautama - syn władcy jednego z miast-państw opuszcza życie w luksusie, aby znaleźć prawdę - poznał drogę jak osiągnąć stan nirwany (wyzwolenia od cierpienia i przerwania cyklu kolejnych wcie...