Metodyka pracy z głębszą duże PDF

Preview

Summary

all lectures...

Description

METODYKA Z GŁĘBSZĄ 1)

Potrzeby psychofizyczne dzieci z głębszą niepełnoprawnością intelektualna i sposoby ich zaspokajania a) Charakterystyka potrzeb i ich znaczenie dla rozwoju i funkcjonowania dziecka b) Metody zaspokajania potrzeb i konsekwencje ich niezaspokojenia Czytając materiały mamy dojść do tego jakie są właściwe zaspokajanie Potrzeba jest motywem do działania.. Potrzeby osób z ni są takie same, jak każdego człowieka. Dziecko nie jest w stanie samo zaspokoić swoich potrzeb bez udziału i pomocy dorosłych, z którymi jest związane, a więc rodziną. POTRZEBA POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA Jest ona na pierwszym miejscu pod względem potrzeb psychicznych dziecka, ponieważ jeżeli wprowadzi się dziecko w stan zagrożenia czy lęku niemożliwy jest proces uczenia się, a ciekawość zostaje zahamowana , gdyż rzeczy nowe będą stanowiły lęk. Aby zapewnić poczucie bezpieczeństwa musza być spełnione odpowiednie warunki 1) Zaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych; dziecko musi być chronione od bólu ,głodu, zimna, fizycznego niebezpieczeństwa 2) Przewidywalność zdarzeń wokół dziecka. Powinno się tu zachowywać stałość kontaktu z osobami znaczącymi – rodzicami , zaś w przedszkolu i w szkole z nauczyciela i wychowawcami . Konsekwencje niezaspokojenia: dziecko nie ma miejsca stałego- matka, stereotypie rozładowywują napięcie, tworzą sobie strefę bezpieczną. Dziecko bez matki albo z matką która ogranicza się do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych to dziecko nie ma bodźców do rozwoju . Nie może ono eksplorować świata. TRWAŁE WIĘZI Z OSOBAMI ZNACZĄCYMI Musi być trwała na tyle by dziecko zdołało się do opiekunów przywiązać czy przyzwyczaić. Rozstanie z bliską osobą jest zawsze źródłem lęku. U małych dzieci może to prowadzić do zaburzeń uczuciowych a nawet zahamowania rozwoju osobowości społecznej Osoba opiekująca musi działać w sposób przewidywalny . Dziecko które ma poczucie że jest kochane nie ma obaw czy będzie otoczone opieką zawsze. STAŁOŚĆ I PRZEWIDYWALNOŚĆ OTOCZENIA ZEWNĘTRZNEGO Mając oparcie w bliskich ludziach , dziecko może lepiej znosić zmiany w trybie codziennego życia i nie lękać się ich. SAMODZIELNOŚĆ W ŻYCIU CODZIENNYM I NIEZALEŻNOŚĆ UCZUCIOWA W drugim roku życia w dziecku pojawia się chęć usamodzielnienia , zyskania coraz większej niezależności od innych . Chce stać się zależny w sprawach codziennych ale również w uczuciowych. Dziecko głęboko niepełnosprawne umysłowo nie osiąga niezależności życiowej i uczuciowej i pozostaje zależne od innych, jednak potrzebuje ono niezależności . Może decydować samo o sobie w sprawach które pojmuje, czuje potrzebę aby dawać własna inicjatywę i brać od innych POTRZEBY ZWIĄZANE Z DOJRZEWANIEM OSOBOWOŚCI EMOCJONALNO-SPOŁECZNEJ Zdolność sterowania sobą jest zależna od sprawności umysłowej, ale nie jest przez nią całkowicie wyznaczona. Ważne jest doznawanie życzliwości i poczucie przynależności do kogoś. ROZUMIEĆ I BYĆ ROZUMIANYM Dziecko z niepełnosprawnością zaczyna mówić później niż zdrowe dzieci . Ma trudność w rozumieniu zdań długich złożonych. Skuteczne porozumiewanie się jest podstawowym warunkiem zarówno rozwoju dziecka jak i równowagi uczuciowej jego i jego bliskich . Rodzice i nauczyciele powinni nauczyć się trafnego odczytywania tego co dziecko chce przekazać. Kierując się znajomością jego zachowania i właściwych środków wyrazów wychowawca mu znaleźć sposoby porozumiewania się z dzieckiem nie tylko słowami ale gestami ,mimiką twarzy , brzemieniem głosu ., BYĆ DOSTRZEGANYM Ważna jest uwaga nie wartościująca np. „ skończyłeś już śniadanie” „ masz nowe buty” Bardziej naturalne są bezsłowne formy dawania uczniowi do zrozumienia , ze nie jest ignorowany; podejść , zajrzeć co robi, dotknąć ramienia, ; wystarczy nawet popatrzeć na dziecko z daleka , uśmiechnąć się. Dzięki temu dziecko staje się bardziej uważne i czujne , gdyż wie ,że w każdej chwili może napotkać życzliwe spojrzenie nauczyciela. Częściej wtedy zwraca uwagę na to co się dookoła dzieje. BYĆ RAZEM Z INNYMI DZIEĆMI przejawiania się u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną z opóźnieniem. Jest ona jednak silna. Dla dzieci z głęboką n.i. jedyną formą dostępną jest obcowania z innymi jest znajdowanie się wśród innych dzieci. POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI I SPRAWOWANIE OKREŚLONEJ ROLE SPOŁECZNEJ Dziecko jest gotowe do wysiłku tylko wtedy, gdy sądzi że uda mu się sprostać zadaniu Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualna używają zwrotu :ja” lub wymieniają swoje imię najczęściej gdy osiągnęły powodzenie. Ważne jest poczucie sukcesu, gdyż podnosi to poziom własnej wartości. W miarę rozwoju osobowości społecznej poczucie własnej wartość wzrasta do wypełnienia jakiejś roli w społeczeństwie. Początkowo jest to rodzina .potem szkoła. Dzieci z niep. Intel,. Włączają się w prace których użyteczność jest dla nich zrozumiała. Np. wykonywanie prac domowych. Ważne jest to to aby spełniało najprostsze choćby polecenia i czuło się potrzebne.

1

POTRZEBY POPĘDOWE ICH SOCJALIZACJA I INTELEKTUALIZACJA Rozpatrując potrzeby popędowy musimy brać pod uwagę 1) Jaki jest ich właściwy cel biologiczny 2) W jaki sposób w ich realizacji udział biorą czynności wyuczone i zrozumienie sytuacji 3) W jakim stopnie zaspokajanie popędu zgodne jest z panującym obyczajem

1) 2) 3) 4)

POTRZEBY POKARMOWE Cele przyjmowania pokarmu biologicznie i społecznie Zapełnienie żołądka i usunięcie uczucia głodu Jedzenie, ssanie lub gryzienie jako czynności przyjemne same w sobie Przyjemne doznania węchowe , smakowe i dotykowe – doznania wzrokowe związane z estetycznym wyglądem potraw i nakrycia stołu Miłe kontakty społeczne podczas wspólnie spożywanego posiłku Jeśli ograniczymy się do zaspokajania głodu w sensie napełnienia żołądka –jak to się działo w źle prowadzonych instytucjach – popęd pokarmowy nie ulega intelektualizacji , ani socjalizacji. Pojawia się ślepa żarłoczność. POTRZEBY PŁCIOWE Młodzież z głęboką n.i. powinna spotykać się w grupach koedukacyjnych w których przyjaźnie mogłaby być nawiązane w sposób społecznie akceptowany i kontrolowany przez wychowawców. W przeciwnym razie popęd płciowe nie ulegnie socjalizacji. Niekontrolowane napięcie seksualne chłopców czy nierząd u dziewcząt są rzadkie u osób z głęboką n.i. i wynikają z braku warunków do socjalizacji popędu Objawem często spotykanym u osób z głęboką n.i. jest onanizm. Może on pełnić rolę „pocieszyciela” w sytuacjach napięcia emocjonalnego , napięcia niekoniecznie o podłożu seksualnym . Dziecko posuwa się do tego gdy nie zostaje zaspokojona potrzeba bezpieczeństwa i doznawania przyjemności w kontakcie ze światem zewnętrznym , głownie ze znaczącymi osobami dorosłymi. POTRZEBA UZEWNĘTRZNIENIA NAPIĘĆ AGRESYWNYCH I SPOŁECZNIE AKCEPTOWANE ZACHOWANIA ZACZEPNOOBRONNE Całkowita niezdolność do zachowań zaczepno-obronnych nawet w obronie własnej jest przejawem bardzo głębokich stanów lękowych i łączy się z zaburzeniami osobowości Dziecko które ujawnia ale umie kontrolować agresję może obronić się w półzabawach , odpowiadać ostro na napaść słowną , itp. Korzystnym przeciwdziałaniem jest wprowadzenie gier ruchowych lub innych zabaw w których dzieci w sposób kontrolowany mogą dać ujście naturalnej skłonności do napaści- obrony jak np. śnieżki Przyczyną nadmiernej agresywności jest najczęściej silne poczcie zagrożenia. W szczególności jeśli dziecko było karana fizycznie Wśród osób z głęboką n.i. pojawia się ślepa agresja. Czyli dziecko pod wpływem impulsu agresywnego uderza bez wyboru to dziecko , które znajduje się najbliżej , niekoniecznie to które je zaczepia. Jest to objaw braku rozeznana w sytuacjach społecznych. Przeciwdziałać należy przez ułatwienie kontaktów z rówieśnikami w sytuacjach niekonfliktowych . POTRZEBY KTÓRYCH ZASPOKOJENIE JEST NIEZBĘDNE DO ROZWOJU PSYCHOMOTORYCZNEGO POTRZEBA RUCHU - poruszanie się należy do najważniejszych potrzeb biologicznych i jest warunkiem utrzymania zdrowia fizycznego ( skrępowanie ruchu jest uważane za najcięższą z kar ) - ruch jest najprostszym sposobem na rozładowanie napięcia psychicznego - wyobrażenia schematu własnego ciała jest warunkiem uzyskania prawidłowej orientacji w przestrzeni - postawa ciała i sylwetka ruchowa są cechami człowieka które są pierwsze dostrzegane i oceniane - podstawowe pojęcia przestrzenne kształtują się poprzez zbliżanie się , oddalanie , chwytanie , rzucanie i inne doświadczenia ruchowe - opanowanie równowagi oznacza brak lęku przed upadkiem i stwarza możliwości wytworzenia się śmiałości ruchowej Osiągnięcie posługiwania się ruchem jest podstawową potrzebą każdego człowieka . W wychowaniu dzieci z głębszą niepełnosprawnością zaspokojenie potrzeby ruchu jest warunkiem osiągnięcia innych celów wychowawczych . Zadaniem pedagogów i opiekunów jest przygotowanie dziecka upośledzonego do wykonywania racy fizycznej

POTRZEBA DOZNAWANIA WRAŻEŃ PRZEZ WIELE DRÓG ZMYSŁOWYCH DOTYK , SPOSTRZEGANIE WŁASNYCH RUCHÓW( wrażenia kinestetyczne i zmysł równowagi ) Zmysły bliskie to dotyk , spostrzeganie ruchu i pozycji własnego ciała oraz zmysł równowagi są one wcześniej gotowe do działania niż zmysły dalekie to słuch i wzrok .Małe dziecko zdobywa informacje o świecie zazwyczaj za pomocą zmysłów bliskich z doznaniami wzrokowymi i słuchowymi .Dzieci głębiej upośledzone potrzebują więcej czasu na poznanie wielozmysłowe i nawet w wieku szkolnym powinny mieć możliwość potwierdzenia dotykiem tego co widzą . Doznania dotykowe pozwalają dzieciom poznawać świat ale również są źródłem przyjemności .

POTRZEBA UCZENIA SIĘ I POZNAWANIA

2

Znajomość otoczenia jest warunkiem utrzymania się przy życiu .Osoby upośledzone umysłowo przejawiają dostosowane do osiągniętego poziomu rozwojowego , ale często nie interesują się werbalnym materiałem nauczania . W każdym okresie rozwoju ujawniają się inne potrzeby poznawcze , dostosowane do możliwości dziecka .Upośledzeni umysłowo nie przejawiają aktywności poznawczej . Aby zaspokoić właściwie potrzeby poznawcze dziecka upośledzonego , trzeba spełnić pewne warunki; 1. Materiał musi być dostosowany do poziomu rozwoju . Należy zaobserwować co dziecko potrafi , jest skłonne robić samorzutnie i pomagać mu w przekroczeniu kolejnego etapu trudności .nie liczenie się z możliwościami dziecka , zawyżanie trudności programów dydaktycznych może doprowadzić do nauczania pozornego , czyli do przekazywania wiadomości , które nie mogą być przez to dziecko przyswojone 2.Zachowana musi być właściwa proporca pomiędzy poznawczą aktywnością samorzutną i kierowaną Poznawanie i zabawa mogą być realizowane wyłącznie w warunkach poczucia bezpieczeństwa , jeśli tak nie jest cała energia psychiczna dziecka pochłonięta jest przez mobilizowanie reakcji obronnych lub przeżywanie lęku . Druga przyczyna : Samorzutna aktywność poznawcza upośledzonych jest zahamowana przez niedostosowanie oczekiwań rodziców i wychowawców do rzeczywistego poziomu rozwojowego dziecka . Nauczyciel powinien zwracać uwagę czy materiał podsuwany , odpowiada poziomowi rozwojowemu dziecka i czy aktywność poznawcza nie jest wspierana przez wysiłek przezwyciężenia lub przeżywania lęku .

POTRZEBA UZEWNĘTRZNIANIA PRZEŻYĆ . ŚPIECH I PŁACZ Śmiech i płacz to naturalne sposoby rozładowania napięcia uczuciowego, stanowiące bezpieczeństwo w sytuacjach zagrażających równowadze układu psychowegetatywnego. Mogą być spowodowane bezradnością , trudnościami przekazywania swoich pragnień , trudnością uzyskania akceptacji ze strony bliskich . WYRAŻANIE UCZUĆ POPRZEZ MIMIKĘ , GEST I POSTAWĘ CIAŁA Układ ciała i charakter wyrażają stany uczuciowe człowieka na równi z wyrazem twarzy i bywają zawsze choć nie zawsze świadome zauważone przez otoczenie . Dziecko powinno być zawsze nagradzane uwagą, uśmiechem , pieszczotą , gdy jego mimika wyraża skupienie i życzliwość, zaś postawa ciała jest harmonijna. WYRAŻANIE UCZUĆ PRZEZ RUCH , RYTM I MUZYKĘ Jest to naturalny sposób rozładowania napięcia i uczy opanowania własnych ruchów , pod porządkując je rytmowi. Posłuszeństwo rytmowi jest stosunkowo łatwe , nawet dla dzieci z głęboką n.i. . Rozwijają umiejętności uzewnętrzniania i kontrolowania impulsów uczuciowych WYRAŻANIE UCZUĆ POPRZEZ BARWĘ I KSZTAŁT Dzieci ze znaczną i głęboką n.i, nie potrafią skopiować rysunku tematycznego ich własne rysunki sa niezdarne, ubogie, stereotypowe. Jednak mogą wyrażać swoje przeżycia np. poprzez technikę malowania palcami . Za pomocą barw dziecko wyraża swoje stany uczuciowe WYRAŻANIE UCZUĆ POPRZEZ SŁOWO Stan uczuciowy który został wyrażony i spostrzeżony może być przez doznającego kontrolowany zgodnie z wymaganiami jego otoczeni społecznego. Stam uczuciowy , wyrażony i spostrzeżony przez doznającego może być zapamiętany . Przekształca się on wtedy w doświadczenie uczuciowe a doświadczenia uczuciowe zaś prowadzą do umiejętności wyrażania uczuć w sposób społecznie akceptowany. Dziecko potrzebuje doznania własnej wydolności fizycznej,pokonując cięzar i opór materii. Tę samą potrzebę mają dzieci,które lękają się,nie potrafią wziąć do rąk rzeczy nowych,innych niż te używane na codzień. Ich dłonie są słabe. To m.in dzieci autystyczne. 2) 1.

Zasady zaspokajania potrzeb psychofizycznych dzieci w rodzinie (sami przemyśleć sytuację rodzin i mamy się zastanowić się jakie być powinny reguły zaspokajania rodzin ) Dziecko upośledzone czuje się bezpieczne, gdy jest przyjmowane takie jakie jest. Daje to poczucie pewności siebie i wiary we własne siły.. 2 .Aby wiara we własne siły mogła się zrodzić, dziecko z ni powinno mieć zapewniony stały tryb życia, przebywać w towarzystwie osób znaczących w jego życiu, w otoczeniu znanych mu przedmiotów . Rozłąka z osobą znaną i bliską dziecku jest dla niego wielkim przeżyciem wywołującym lęk . 3. Dziecko potrzebuje szacunku okazywanego mu ze strony czy to rodziców, czy rówieśników. Jeśli będzie ten szacunek widziało ze

3

strony otoczenia, wówczas i samo nabiera względem siebie szacunku. 4.Ważną potrzebą dla osób z ni jest potrzeba poznawcza, która przejawia się stosownie do osiągniętego poziomu rozwojowego. Zaspokoić można te potrzebę, jeśli będzie się postępowało zgodnie z pewnymi warunkami: materiały muszą być dostosowane do poziomu ich rozwoju intelektualnego oraz zachowana musi być właściwa proporcja między aktywnością poznawczą samorzutną, a aktywnością kierowaną. 5. Bardzo ważną sprawą jest to, aby dostrzegać, nawet te bardzo małe osiągnięcia, okazywać dziecku aprobatę i zadowolenie, nie ograniczać samodzielności . 6. Tylko racjonalne i rozsądne zaspokajanie potrzeb dziecka będzie sprzyjało jego psychicznemu, fizycznemu rozwojowi i normalnym interakcjom społecznym. 7. Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa , ponieważ bez tego nie możemy zaspokajać innych potrzeb 8. Dziecko powinno czuć obecność rodziców , którzy powinni być dla dziecka przewidywalni 9. Dziecko musi mieć poczucie że jest kochane należy okazywać mu miłość , lecz musimy pamiętać by nadmiernie tego nie okazywać . 10. Rodzice powinni przestrzegać stałości codziennych sytuacji 11.Dziecko powinno mieć możliwość decydowania o sobie , poczuć niezależność , powinno wiedzieć że ono potrafi 12. Dziecko powinno mieć możliwość poznania świata poprzez obcowanie w nim 13. Dziecko powinno mieć swobodę ruchu , nie powinniśmy hamować ruchów dziecka

1 2

3 4 5 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

15.

3) Modele i reguły współżycia dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną z rodzeństwem w podobnym wieku Rodzice posiadający dzieci w normie intelektualnej oraz z niepełnosprawnością powinni przestrzegać tych zasad; ) Nigdy nie obarczać rodzeństwa obowiązkami opieki kosztem dziecka pełnosprawnego Włączanie się dziecko pełnosprawnego w opiekę powinno być naturalnym zachowaniem dziecka pełnosprawnego, każdorazowo powinno być uzgadniane, wynikać z poczucia powinności , więzi między członkami rodziny , a nie być efektem przymusu. Unikać przejawów niesprawiedliwości której mogą doświadczając dzieci pełnosprawne, np. poprzez zmuszanie dzieci ,do usługiwania dziecku z niepełnosprawnością, , nadmiernego nagradzana dziecka niep. Zwłaszcza za czyny które nie są dostrzegane w przypadku innych dzieci (np. pomoc w pracach domowych ) Równocześnie nie należy dystansować się, wobec dziecka z niep. I nie izolować go od spraw rodziny ( dziecko na uboczu życia rodziny) Przestrzegać obowiązujących wspólnych dla rodzeństwa norm postępowania w rodzinie, te same normy powinny mieć dzieci i dziecka z niepełnosprawnością powinno posiadać ; zakazy, powinności wobec innych członków rodziny czy rodzeństwa np. nie wolna zabierać nie swoich rzeczy, przeszkadzać, wymuszać . Należy uczyć powinności w pomaganiu, szanowaniu , Należy organizować wspólne zajęcia , zabawy , zwłaszcza, jeśli dzieci są w podobnym wieku i podobnie rozumieją reguły gry. Nie powinno się stosować jako zasady tzw. Dawać wygrać. W przypadku starszego rodzeństwa pełnosprawnego należy włączać do opieki i pomocy ale należy zawsze uzgadniać i nie zmuszać W przypadku gdy dziecko z niep. Jest pełnosprawne intelektualnie. Należy zachęcać je do wspólnych zainteresowań. Rodzeństwo pełnosprawne nie powinno wyręczać siostry lub brata w codziennych czynnościach Rodzeństwo pełnosprawne nie powinno ustępować rodzeństwu niepełnosprawnemu Rodzeństwo powinno wzajemnie udzielać sobie pomocy , zarówno dziecko pełnosprawne niepełnosprawnemu jak i odwrotnie np. w pracach domowych Wzajemny szacunek i uznanie granic , zachowań , naruszających potrzeby dziecka np. niewtrącanie się wzajemnie , nieprzeszkadzanie sobie w zajęciach, liczenie się z potrzebami innych członków rodziny, nie robić czegoś czego rodzeństwo nie lubi Przestrzeganie prywatności; niezabieranie, nie dotykanie rzeczy rodzeństwa jeśli rodzeństwo sobie tego nie życzy Nie tolerować zachowań natrętnych które należy uznać za niegrzeczne Uczyć dziecko głębszą że powinno być posłuszne w czynnościach samoobsługowych , gospodarstwa domowego pełnosprawnemu rodzeństwu Ustalenie kto powinien organizować rehabilitację dziecka , czuwać nad planem programem , nad udawaniem się do palcówek rehabilitacyjnych , oraz rehabilitacją w domu rodzinnym .Optymalnym rozwiązaniem jest jeśli czynią to osoby najbliższe dziecku a wiec rodzice , rodzeństwo czy ktoś inny z najbliższej rodziny . Ważne jest by prowadzący ćwiczenia był przekonany co do ich skuteczności bo tylko wtedy gdy wierzymy w sens rehabilitacji można dziecku przekazać autentyczność postępowania a także można odnosić sukcesy .Praca z obowiązku obniża wartość tego co się robi i demobilizuje np. . matkę do pracy . Ważne jest by nie zmuszać np., rodzeństwa do zabaw z niepełnosprawnym rodzeństwem jeśli w danym momencie jest to sprzeczne z potrzebami tego rodzeństwa . Osoba prowadząca celowe zajęcia rehabilitacyjne podobnie jak i samo dziecko nie może być zmęczona i znużona , ponieważ w takiej sytuacji nie jest ani ona ani dziecko zdolna do optymalnego wysiłku .

Zasady współżycia rodzeństwa: 1. 2. 3.

Nie przeszkadzanie sobie nawzajem , nie przerywanie rozmowy , działań aby zwrócić na siebie uwagę. Nie wykonywać czynności za brata , siostrę kiedy ta osoba umie to zrobić ale wymaga to od niej trochę więcej wysiłku. Nie tolerować zachowań natrętnych , które należy uznać za niegrzeczne. Wykonywanie różnych czynności wzajemnie na swoją rzecz.

4

Należy uczyć dziecko z ni że powinno być posłuszne w czynnościach samoobsługowych sprawnemu rodzeństwu. Dziecko musi też słuchać co podpowiada mu rodzeństwo pełnosprawne Główne metody pracy z dzieckiem z głębszą NI to uczestnictwo w różnych grupach społecznych: wśród osób z podobną niepeł (partnerstwo), i wśród pełnosprawnych (rzadko partnerstwo). Błędem rodziców jest nieprawidłowe kształtowanie relacji dziecka z rodzeństwem. Często rodzice od pełnosprawnego rodzeństwa wymagają postaw opiekuńczych, ustępowania we wszystkim dziecku z niepeł. i są niesprawiedliwi wobec dzieci. Niejednokrotnie przeciwstawiają sobie dzieci stawiając dziecku pełnosprawnemu jako wzór dziecko z niepełnosprawnością. Dowartościowują dziecko z niepeł kosztem dziecka pełnosprawnego lub odwrotnie, zmuszają do wspólnych zajęć i do opiekowania się rodzeństwem z niepeł, nie licząc się z potrzebami i prawami dziecka pełnosprawnego. W ten sposób rodzice zniechęcają dziecko pełnosprawne do dziecka z niepeł. Jeszcze gorzej, gdy rodzice dziecka wiążą przyszłość z niepełnosprawnością pełnosprawne dzieck...