Okres prenatalny - psychologia rozwoju PDF

Preview

Summary

Download Okres prenatalny - psychologia rozwoju PDF

Description

Okres prenatalny Rozwój rozpoczyna się w chwili zapłodnienia i trwa przez okres zygoty, embrionu i okres płodowy Zapłodnienie - połączenie komórki jajowej (oocytu) z jednym z milionów plemników 1/4 zarodków ginie w ciągu pierwszych dni od zapłodnienia. kolejna 1/4 zostaje „odrzucona” przez organizm kobiety w późniejszym okresie ciąży Ciąża trwa 38-40 tygodni, czyli około 256 dni Podział okresu ciązy na 3 trymestry (1 trymestr to 3 miesiące). Dziecko rośnie i rozwija się przez cały okres ciąży, ale ten podział służy opisywanie i klasyfikowanie rozwoju. Trymestry

Ogólna charakterystyka

Pierwszy (od 0 do 3 miesiąca)

Początek rozwoju wszystkich organów wewnętrznych i narządów zmysłów

Drugi (od 4 do 6 miesiąca)

Kontynuacja rozwoju, wzrost organizmu z 7,5cm do około 30 cm dłuchaści i przyrost masy ciała z 30g

Trzeci (od 7 do 9 miesiąca)

Wydłużenie się ciała, wzrost wagi, liczne połączenia nerwowe

Trzy okresy życia płodowego: 1. Okres zygoty ( powstawania listków zarodkowych) (pierwsze dwa tygodnie) 2. Okres rozwoju zarodkowego (do 8-12 tygodnia od zapłodnienia) 3. Okres rozwoju płodowego (pozostałe 24-28 tygodni) OKRES ZYGOTY - kiedy zapłodniona komórka jajowa (zygota) przemieszcza się jajowodem u macicy, przez proces mitozy dzieli się, te podzielone komórki tworzą blastocystę. Wewnętrzna warstwa blastocystty stanie się zarodkiem, a zewnętrzna rozwinie się jako tkanki. Kiedy blastocysta 6 do 10 dni po zapłodnieniu zbliża się do macicy, niej wyłaniają się nitki. W momencie dosięgnięcia ściany macicy, nitki łączą się z układem krwionośnym matki - IMPLANTACJA. Po zagnieżdżeniu zewnętrzna cześć blastocysty formuje się w 4 głotwne struktury wsparcia. Budowa wewnątrzmacicznego środkowiska płodu Owodnia - wodoszelna błona, która otacza rozwijający się embrion, regulując jego temperaturę Kosmówka - błona, która przytwierdza się do tkanek macicy, by pobierać składniki odżywcze dla embrionu Łożysko - narząd powstający ze śluzówki macicy i kosmówki, dostarcza substancje odżywcze i tlen, pomaga wydalić produkty przemiany materii Pępowina - miękka rurka, zawierająca naczynia krwionośne, łącząca embrion z łożyskiem

Pierwszy miesiąc - zachodzi w tym czasie najbardziej gwałtowny rozwój! 0-4 • kiedy blastocysta zagnieździ się w ścianie macicy kończy się faza jaja płodowego, rozpoczyna się faza zarodkowa (embrionalna) • jest to czas szybkich podziałów zapłodnionej komórki • zarysowuje się okolica głowy, tworzą się oczy • w 3 tyg od zapłodnienia część ektodermy przekształca się w cewę nerwową (potem w mózg i rdzeń kręgowy) • od około 20 dnia tworzy się prymitywczna rurka sercowa • tworzy się zamknięty system naczyń krwionośnych • od około 22 dnia zaczyna pracować serce • powstają zaczątki 33 kręgów • pojawia się jama ustna, zawiązki narządów wewnętrznych, kończyn, uszu i nosa oraz 40 par mięśni • kończąc pierwszy miesiąc zarodek ludzki jest zwinięty w łuk, ma około 0,5 cm długości i waży poniżej 1 g • Jest 10 000 razy większy od zygoty

Drugi miesiąc - wraz z końcem 2 miesiąca kończy się zarodkowy okres rozwoju 5-8 • nadal jest szybki podział i specjalizacja komórek • okres tworzenia się podstawowych narządów (organogeneza) • pojawiają się zawiązki dłoni i stóp, gruczołów rodnych, rozrodczych narządów płciowych • twarz nabiera bardziej ludzkiego wyglądu • głowa staje się największą częścią ciała • pojawiają się zawiązki zębów • w zawiązku oka powstaje barwnik widoczny przez przezroczystą skórę płodu • serce, szczęka i żuchwa są całkowicie uformowane • wytwarza się podniebienie i przewód nosowo-łzowy • wątroba podejmuje wytwarzanie komórek krwionośnych • tworzą się wargi i zawiązek języka • małżowina uszna przybiera kształt odziedziczony po rodzicach • drogi moczowo-płciowe i przewód pokarmowy oddzielają się od siebie • kostnieją żebra i kręgi • gałki oczne nabierają pigmentu, tworzą się powieki

• na dłoniach pojawiają się główne linie papilarne • następuje rozwój gruczołów dokrewnych oraz kubków smakowych • u dziewczynek rozpoczna się formowanie łechtaczki (dziewczynki), moszny (chłopiec). Pod koniec 2 miesiąca zaczynają się kształtować wewnętrzne systemy przewodów: przeowdy Mullera (potencjalne stuktury jajowodów kobiecych, macicy, wewnętrznych części pochwy) oraz przewody Wolfa (potencjalne stuktury najądrza, naczyń nasieniowodu oraz pęcherzków nasiennych) • pod koniec 8 tyg. zaczyna być widoczny mózg z dwoma płatami • kończąc drugi miesiąc płód mierzy 3 cm i wazy około 7 g

Trzeci miesiąc - rozpoczyna się płodowy okres życia 9-13 • płód jest coraz bardziej aktywny, przejawia już indywidualne cechy w wyglądnie i zachowaniu • grubieje skóra i mięśnie • na skórze wyrasta meszek płodowy • powieki przykrywają oczy • na kończynach pojwiają sie zawiązki paznokci • twarz ma już proporcje dziecięce • powstaje otwór odbytowy i gruczoły wytwarzające ślinę • nerki produkują mocz, kora nadnerczy wydziela hormony • rozwijają się struny głosowe • płód ma 7,5 cm długości i waży 14g Kończy się I trymest

Czwarty miesiąc - początek II trymestru 14-17 • II trymestr charakteryzuje się kontytuacją procesów rozwojowych, ale również gwałtownym przyspieszeniem wzrostu. • Głowa jest nieproporcjonalnie wielka w porównaniu do reszty ciała • Dobrze rozwinięty układ trawienny • Płód jest dość aktywny Piąty miesiąc 18-22 • skóra dziecka pokryta jest woskopodobną substancją - nazywaną mazią płodową • ciało pokrywa meszek (lanugo) • wewnętrzne ogrgany dojrzewają z wyjątkiem płuc

• płód miewa okresy snu i czuwania • funkcjonują gruczoły potowe • Słychać mocno bicie serca Szósty miesiąc 23-27 • skóra zaczyna grubieć, rozwija się pigmentacja • można zauważyć rzęsy • rozwijają się paznokcie

Miesiąc 7,8,9 - III trymestr - w 7 miesiącu osiąga zdolność do życia poza organizmem matki • dalszy rozwój układu nerowego, oddechowego, krwionośnego • trzeci trymestr charakteryzuje się znaczjącym wzrostem masy ciała i wydłużeniem ciała • Dojrzewają korowe obszary w mózgu odpowiedzialne za obszary motoryczne i sensoryczne • liczne połączenia nerwowe

Teratogeny- zewnętrzne czynniki które mogą wyrządzić szkodę rozwijącącemu się zarodkowi lub płodowi. Choroby, środki farmaceuryczne, chemikalia, promieniawanie. Zwłaszcza wrażliwym okresem jest okres zarodkowy, ponieważ wtedy rozwiją się najsilniej organy. Wrażliwość na czynniki teratogenne zależy od genotypu zarodka. Czynnik tratogenny nie musi być szkodliwy dla matki. Przykładowe choroby: różyczka, toksoplazmoza, choroby przynoszone drogą płciową (syfilis, AIDS, opryszczka) Środki farmacutyczne: talidomid, rybawirynam leflunomid, aspiryna Witamina A Nakotyki (kokaina, heroina) - przedwczesny poród, dziecko rodzi się uzależnione

Tytoń, cukrzyca, dieta, alkohol, FAS - alkoholody zepół prodowy ((rozstawione oczy, spłaszczony nos, i niedorozwinięta górna warga) FAE - alkoholowy efekt płodowy

Kondycja kobiet w ciąży

- ogramne znaczenie diety - kwas foliowy, jod, witaminy grupy B, cynk, żelazo - stan emocjonalny ma znaczenie, w niektórych wypadkach, np. kiedy cieżarna odczuwa bardzo silne emocje, a jej gruczoły wydzielają hormony aktywizujące takie jak adrenalina (taki hormon może wzięknysz aktywność motoryczną płodu). Krótkotrwały stres nie ma dużego wpływu na przebieg ciązy, ale długotrawy silny stres jest powiązany z ograniczonym wzrostem płodu, przedwczesnym porobem, organiczonym wzrostem prenatalanym.

- mieszane lub negatywne uczucia na temat relacji lub ciązy/ brak wsparcia społecznego (Brockington,1996)

- Stres - pozytywne i negatywne skutki (metaanaliza DiPietro 2004) Hormon stresu może przedostać się przez barierę łożyskową, tsres może promować rozwój prenatalny zamiast go hamować. Umiarkowana ilość stresu! SIlny związek pomiędzy między podwyższonym zdenerwowaniem matki w połowie ciązy, a wyższymi ocenami rozwóju motorycznego i umysłowego dziecka w wieku 2 lat

- Wiek 16-35 Etapy akcji porodowej - przeciętny czas około 14h 1. Rytmiczne skurcze macicy (najdłuższy) 2. Urodzenie się dziecka 3. Wydalenie łożyska Techniki porodu 1. Poród w domu 2. Metoda Lamaza - oboje rodziców, relaksacja , nie stosuje się znieczulenia 3. Metoda Leboyera - delikatny poród aby zminimalizować urazy dla dziecka. Delikatnie oświetlone ciche pomieszczenie, dziecko bezpośrednio po urodzeniu kładzie się na klatce piersiowej matki 4. Poród lotosowy - w czasie którego nie odcina się pępowiny, a noworodek jest połączony z łożyskiem aż do jego samoistnego odpadnięcia, które następuje zazwyczaj po kilku dniach, w wyniku zaschnięcia pępowiny 5. Cesarskie cięcie - chilurgiczne cięcie wykonywane na jamie brzusznej i ścianie macicy

Miejsce porodu 1. Szpital 2. Dom 3. Wanna Znaczenie osób bliskich w trakcie porodu Leki podawane w trakcie porodu - oksytocyna, rozkurczowe, przeciwbólowe, uspokojające, znieczulenie zewnątrzoponowe Kryzys narodzin - opuszczenie łona matki, nowe, zewnętrzne, obce środkowisko, wpływ komplikacji porodowych, dziecko uczy się świata

Pierwsze 6 do 12 godzin jest bardzo ważne w nawiązaniu wiezi pomiędzy matką a dzieckiem Deprseja poporodowa - brak wsparia, zwłaszcza ojca dziecko może bardzo zwiększyć deprasje poporodową Pochłonięcie ojcowskie, czyli ogromna fascynacja dzieckiem Potencjalne problemu po porodzie (anoksja - niedotlenienie, wcześniactwo)

Skala Apgar - test wykorzystywany do oceny stanu norowodka tuż po urodzeniu Skala Brazeltona (NBAS) - kilka dni po poradzie, bardziej dokładnia miara zdrowia i samopoczucia noworodka Test Denver (pozwala określić, czy rozwój dziecka jest opóźniony i bada: motorykę ogólną, motorykę precyzyjną i adaptacyjną, mowę, kontakty społeczne).

Odruchy to stereotypowe wzory zachowania, krótkiw reakcje na bodziec . Odruchy przystosowawcze (ssania, połykania, poszukiwawczy, chwytny) Odruchy prymitywne (Moro, Babinskiego) • Składniki odżywcze odgrywające kluczową rolę w rozwoju układu nerwowego to: LCPUFA, cholina, żelazo i cynk. ( • W chwili narodzin najpełniej rozwinięte są śródmózgowie i rdzeń przedłużony

Teorie : Piaget - okres sensoryczno motoryczny Ericson - niemowlenctwo 0-2 bazalne zaufanie vs brak bazalnego zaufania freu faza oralna wygocki kryzys narodzin, pierwszego roku Rozwój dziecka: poznawczy, motoryczny, społeczny, komunikacyjny Zmiany uniwersalne – przypisane do wieku. Zmiany, które uwarunkowane są procesami biologicznego dojrzewania („genetycznie zaprogramowane sekwencje zmian organizmu”).

Zmiany wspólne – charakteryzują osoby należące do jakiejś społeczności: np. wspólnoty czy grupy rodzinnej (wynikają ze wspólnych doświadczeń. Kluczowe są doświadczenia pokoleniowe (znaczenie kohorty). Zmiany indywidualne – są wywołane czynnikami specyficznymi dla danej osoby, jej unikalną kompozycją cech (np. temperamentu) i niepowtarzalnych doświadczeń. Bardzo ważna gotowość do przyjmowania nowych doświadczeń (np. gotowość szkolna danego dziecka). ROZWÓJ to:( „proces zmian dokonujących się z wiekiem, który cechuje wszystkich ludzi od poczęcia do śmierci” Źródła wiedzy o rozwoju człowieka • Własne doświadczenia (dlatego tak wielu specjalistów od dzieci wśród nie- psychologów). • Wiedza potoczna i wiedza naukowa zdobyta od innych. • Refleksja nad doświadczeniem osobistym i nad wiedzą zdobytą różnymi drogami. Źródła wiedzy o rozwoju człowieka wg. Schaffera (2005) , A. Podejście subiektywne ! (wiedza intuicyjna, własne przeczucia, własne uprzedzenia, aktualne osobiste doświadczenie, doświadczenia z własnego dzieciństwa, porady ekspertów, opinie autorytetów naukowych, opinie potoczne). B. Podejście obiektywne ! (krytyczne korzystanie z teorii naukowych, świadomość zmienności teorii naukowych, analiza danych empirycznych z badań + STAWIANIE PYTAŃ). ROMANTYZM – NATURALIZM • Wywodzi się z poglądów Jana Jakuba Rousseau • Naturaliści (Freud, Montessori) uznali, że najważniejszym aspektem rozwoju jest to, co pochodzi od samego dziecka. Środowisko wychowawcze powinno być na tyle przyzwalające, by pozwoliło się ujawnić wewnętrznemu dobru (zdolnościom i cnotom) i utrzymać pod kontrolą wewnętrzne zło. Dziecko - roślina PRZEKAZ KULTUROWO – BEHAWIORALNY • Środowisko jest odpowiedzialne za rozwój. • Rozwój umysłu dziecka, wartości moralnych, emocji, jest uważany za rezultat specyficznie nabywanych skojarzeń pod kontrolą środowiska (wzmocnień). • Pawłow, Watson, Skinner

dziecko - maszyna

PROGRESYWIZM – ROZWÓJ POZNAWCZY • Podstawą są poglądy Platona • Dojrzewanie i środowisko są centralne • Rozwój umysłowy jest produktem interakcji dziecka i otoczenia • Piaget, Wygotski,Erikson

dziecko - badacz

Style przywiązania (Bowlby): bezpieczny, unikający, ambiwalentny To jaki styl przywiązania będzie miało dziecko zależy od: czynników bezpośrednich i pośrednich 1. Czynniki bezpośrednie: sposób opieki i temperament dziecka 2. Czynniki pośrednie: osobowość opiekuna, kontekst społeczny, doświadczenia opieki opiekuna...