System administracji publicznej, funkcje administracji publicznej, struktura administracji publicznej, centralne organy administracji rządowej, kontrola i nadzór, cechy administracji, administracja publiczna w kontekście zasady państwa prawnego PDF

Preview

Summary

System administracji publicznej, funkcje administracji publicznej, struktura administracji publicznej, centralne organy administracji rządowej, kontrola i nadzór, cechy administracji, administracja publiczna w kontekście zasady państwa prawnego...

Description

Prawo konstytucyjne wykład 21.05.2019 r.

System administracji publicznej • Termin od łacińskiego słowa ministrae oznaczającego służyć oraz kierować i wykonywać. • Administracja publiczna powinna zatem kojarzyć się nam ze służbą publiczną, z systemem, który zapewnia odpowiednie wykonywanie prawa, umożliwia odpowiednie zarządzanie państwem i realizację interesu publicznego Definicje • zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach (H. Izdebski, M. Kulesza) • system złożony z ludzi, zorganizowany w celu stałej i systematycznej skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie (choć nie wyłącznie) na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne (M. Lipowicz) • zarząd sprawami własnymi lub cudzymi, zarządzanie, gospodarowanie, kierowanie ale także rządzenie i rozkazywanie (J. S. Langrod)

• •

• •

•

Administracja samorządowa i rządowa Administracja samorządowa administracja samorządowa (gminna, powiatowa i wojewódzka) ma na celu realizowanie zadań publicznych (na danym obszarze), w celu zaspokojenia potrzeb obywateli mieszkających na danym obszarze administracja rządowa administracja rządowa dzieli się na centralną i terenową. Centralna odnosi się do premiera i rządu, ministerstw oraz centralnych organów administracji rządowej, czyli takich, które swoim zasięgiem obejmują całą Polskę. Administracja terenowa to wojewodowie i odpowiednie służby regionalne czyli działające tylko na określonym terytorium.

Administracja niezespolona i zespolona • W uproszczeniu zespolona polega na zespoleniu organizacyjnym, finansowym, osobowym i kompetencyjnym z wojewodą (i podlega wojewodzie), przykładem jest Kuratorium Oświaty • Administracja niezespolona podlega z kolei ministrom i urzędom centralnym, przykładem są izby skarbowe czy Państwowa Inspekcja Sanitarna.

Autonomiczne struktury administracji centralnej • administracja państwowa, niezależna od rządu: Prezydent RP, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich czy Narodowy Bank Polski; tzw. autonomiczne struktury administracji centralnej Struktura systemu polskiej administracji publicznej Administracja rządowa poziom centralny: Rada Ministrów poziom Wojewódzki: administracja zespolona, URZĄD WOJEDZÓDZKI → administracja zespolona poziom powiatowy: administracja zespolona, administracja niezespolona poziom gminny: Administracja samorządowa poziom wojewódzki: URZĄD MARSZAŁKOWSKI poziom powiatowy: STAROSTWO POWIATOWE poziom gminny: URZĄD GMINNY

• • • • •

Funkcje administracji publicznej Porządkowo-reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego (np. kodeks drogowy) świadcząca dot. świadczenia usług publicznych i zaspokajania potrzeb społecznych (np. utrzymanie szpitali) regulatora związana m.in. z regulacją gospodarki narodowej wykonawcza dot. wykonywania przepisów prawa kontrolno-nadzorcza dot. m.in. kontroli działalności organizacji pozarządowych

Struktura administracji publicznej 1. Struktura administracji rządowej 2. Struktura administracji samorządowej wspólny cel – wykonywanie administracji publicznej Różnice – struktura, organizacja i kompetencje administrację rządową dzieli się na grupę organów naczelnych i centralnych oraz grupę organów terenowych. Organy naczelne i centralne decydują o podstawowych sprawach gałęzi administracji oraz kierują działalnością organów określonego pionu administracji. Charakterystyczne cechy naczelnych organów administracji: 1. są one powoływane przez Prezydenta bezpośrednio lub po uprzednim wyborze przez Sejm 2. są to organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej

3. właściwość terytorialna tych organów obejmuje obszar całego kraju 4. organy te ponoszą odpowiedzialność polityczną przed Sejmem i konstytucyjną Centralne organy administracji rządowej • organy utworzone w trybie ustawowym, których właściwość miejscowa również rozciąga się na terytorium całego kraju, ale kierownicy tych organów nie wchodzą w skład Rady Ministrów • Przykłady centralnych organów: Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych • Administrację rządową na obszarze województwa wykonuje wojewoda, który jest przedstawicielem RM w terenie. Wojewoda sprawuje władzę ogólną w województwie, pod jego zwierzchnictwem nastąpiło zespolenie kilkunastu terenowych organów administracji specjalnej np. Inspekcja Handlowa, Służba Ochrony Zabytków, Państwowa Straż Pożarna Zespolenie pojawia się na kilku płaszczyznach: 1. płaszczyzna organizacyjna – regulaminy funkcjonowania działania tych służb są częścią składową ogólnego regulaminu działania Urzędu Wojewódzkiego 2. zespolenie osobowe – Wojewoda, jako zwierzchnik ma prawo powoływać kierowników tych organów (wyjątek: Komendant Policji) 3. płaszczyzna kompetencyjna – Wojewoda jest organem administracji rządowej w województwie, zespolonej, a jego zadania i kompetencje wykonywane są przez wojewódzkich inspektorów, komendantów, którzy działają w jego imieniu z upoważnienia ustawowego Nadzór i kontrola w administracji publicznej w Polsce „wszelka władza korumpuje, a władza absolutnie” - Lord Acton Nadzów może bezpośrednio ingerować w działania organu, który jest nadzorowany Kontrolna ogranicza się natychmiast do czynności sprawdzających (jak jest, a jak powinno być) • Wśród kryteriów kontroli można wymienić: legalność, celowość, rzetelność, gospodarność, czy zgodność z celami rządu • Kontrolę może podzielić na wewnętrzną i zewnętrzną • Kontrolę zewnętrzną dzieli się na niepaństwową (NGO, watchdogi) oraz państwową • Kontrola państwowa administracji prowadzona jest przez podmioty, które nie są częścią administracji, ale są jednak częścią aparatu państwowego

Kontrola państwowa prowadzona jest m.in. przez sądy i trybunały, przykładem jest np. działalność sądów administracyjnych – głównie pod kątem legalności – oraz przez specjalne organy kontrolne pod kątem merytorycznym. Do tych organów zaliczamy NIK, RPO, KRRiT • NIK – ma możliwość szerokiego kontrolowania administracji państwowej. Działania prowadzi na wniosek określonych organów lub też z własnej inicjatywy • RPO • KRRiT 1.

2. 3. 4. 5. 6.

7.

Cechy administracji Administracja działa w mieniu i na rachunku państwa. Oznacza to, że za decyzjami podejmowanymi przez administrację stoi autorytet państwa, ale także to, że w wypadku wyrządzenia szkody administracja publiczna jest obowiązana do jej naprawienia Administracja ma charakter polityczny. Wynika to bezpośrednio z faktu, że działa ona w imieniu i na rachunek państwa. Rezultaty jej działania są zawsze oceniane z politycznego punktu widzenia. Administracja działa na podstawie prawa i w tych granicach, jakie prawo dla niej przewiduje Celem działalności administracji nie jest osiąganie z zysku Administracja jest organizacją o charakterze jednolitym i ogólnym Jej działania dotyczą w równym stopniu wszystkich obywateli, jak też innych podmiotów. Administracja ma charakter bezosobowy. W ramach jej struktur działają zgodnie z prawem organy lub inne instytucje czy jednostki, nie zaś pełniące ich funkcje osoby fizyczne lub ich grupy Administracja ma charakter władczy

Administracja samorządu terytorialnego • Układ organizacyjno-funkcjonalnych działający w ramach struktur samorządu terytorialnego, czyli w ramach gmin, powiatów i wojewodów jako jednostek samorządowych • wspólnot samorządowych, w skład którego wchodzących: - podmioty o statusie prawnym organów i urzędów administracyjnych (organy stanowiące, organy wykonawcze, aparat pomocniczy tych organów) - samorządowe jednostki organizacyjne (gminne, powiatowe, wojewódzkie) służbowymi zwierzchnikami tych jednostek są wójt/burmistrz,starosta/marszałek Administracja publiczna w kontekście zasady państwa prawnego • Zasada demokratycznego państwa prawnego odniesniona do działania administracji publicznej sprawdzę się w pierwszej kolejności, do

•

•

•

•

założenia, iż organy i instytucje tejże administracji mogą podejmować czynności urzędowe wówczas gdy przepisy obowiązującego w państwie prawa nakazują lub upoważniają do podjęcia określonych działań. Organy administracji publicznej muszą zatem działać na podstawie i w ramach przyznanych im uprawnień Wymóg ten stanowi treść zasady praworządności, statuującej regułę działania tylko na podstawie i tylko w ramach prawnie określonych kompetencji Zasad demokratycznego państwa prawnego obejmują treścią również wymóg ochrony zaufania obywateli wobec państwa i jego organów. Wymóg ten zakłada zachowanie przez organy administracji publicznej minimalnej uczciwości w stosunku do obywateli Innym wymogiem wprowadzonym w orzecznictwie konstytucyjnym z zasad państwa prawnego jest zakaz retroakcji. Oznacza on zakaz stanowienia i stosowania w działaniach organów administracji publicznej przepisów prawnych działających z mocą wsteczną Vacatio legis – czas na obywateli na zapoznanie się z nowo wydanymi przepisami prawa...