WOJCISZKE - ROZDZIAŁ 12. ATRAKCYJNOŚĆ PDF

Preview

Summary

Download WOJCISZKE - ROZDZIAŁ 12. ATRAKCYJNOŚĆ PDF

Description

WOJCISZKE - ROZDZIAŁ 12. ATRAKCYJNOŚĆ Atrakcyjność fizyczna - uroda, która wywodzi się z atrakcyjności seksualnej (oceny urody i atrakcyjności seksualnej prawie całkowicie się pokrywają), choć jej efekty daleko wykraczają poza sferę seksu, przede wszystkim dlatego, że wygląd w dużym stopniu decyduje o pierwszym wrażeniu. Czy kryteria urody są uniwersalne? Ludzie w obrębie tej samej kultury są zgodni co do wzorców piękna. Ponadto jeżeli ten sam zestaw twarzy oceniają ludzie pochodzący z różnych kultur, a nawet różnych ras, to oceny poszczególnych grup są również silnie zbieżne. Wzorzec piękna nie jest efektem scozjlaizacji w konkretnej kulturze, lecz zawiera jakieś elementy ponadkulturowe. Badania Langlois na niemowlakach wykazały, że już dwumiesięczne niemowlęta dłużej patrzą na zdjęcie twarzy atrakcyjnej, niż przeciętnej, a gdy dorosną chętniej bawią się z atrakcyjną osobą. Ludzie mają zdolność do uśredniania dotychczasowych zdarzeń w postaci prototypów. Prototyp twarzy ludzkiej jest wrodzony. Twarze ładne są bardziej zbliżone do prototypu. Bodźce uważamy za ładne, kiedy są łatwe do przetwarzania - na tej zasadzie działa nie tylko typowość, ale także kontrast figuratło, symetryczność czy powtarzalność. Od czego zależy piękno twarzy? Głównymi wyznacznikami urody twarzy są: średniość Badania Langlois i Roggman polegały na cyfrowym nakładaniu na siebie twarzy rzeczywistych (2, 4, 6, 16 lub 32) w celu wytworzenia twarzy sztucznej (kompozytowej). Im więcej twarzy było na siebie nałożonych, tym twarz kompozytowa była postrzegana jako ładniejsza. Potwierdza to tezę, że średnie jest piękne. Oznacza to, że twarze najbardziej zbliżone do średniej tego, co spotyka się w populacji, czyli do prototypu są najbardziej urodziwe. Twarze ładne mieszają się z innymi twarzami prototypowymi, natomiast odbiegające od normy np brzydkie, lepiej zapadają w pamięci.

1

symetria Twarze symetryczne postrzeganie są jako przejaw dobrych genów i zdrowia. dymorfizm płciowy (męskość - kobiecość) Dymorfi zm płciowy to nic innego jak odmienność twarzy kobiet i mężczyzn. Kobiety mają większe oczy, pełniejsze wargi i drobniejsze kości policzkowe, mężczyźni zaś wydatniejsze łuki brwiowe, szersze żuchwy, dłuższe i szersze podbródki, często porośnięte włosami. Te różnice, silnie powiązane z poziomem testosteronu (hormonu m ę skiego) i estrogenu (hormonu żeńskiego), pozwalają mówić o niejednakowym stopniu męskości i kobiecości poszczególnych twarzy. W przypadku kobiet im bardziej kobieca twarz tym bardziej urodziwa. W przypadku mężczyzn najbardziej urodziwe okazją się twarze o umiarkowanym natężeniu cech męskich. Im większe natężenie tych cech tym mężczyzna postrzegany jest jako zimny, mniej godny zaufania i niezobowiązujący się. Im atrakcyjniejsza kobieta, tym bardziej męskie cechy twarzy partnera są dla niej pociągające. Od czego zależy piękno ciała Wielkość Określana poprzez BMI (Body Mass Index = waga[kg]/wzrost [m] do kwadratu). W ostatnim czasie we wzorcu pięknego ciała obserwuje się znaczny spadek jego wielkości. Szczególnie można zaobserwować to w przypadku kobiet, które często popadają wręcz w niedowagę. Przyjmuje się, że szczupła sylwetka u kobiet jest wyznacznikiem pozycji społecznej, wyksztacenia, wskazuje na chęć bycia lepszą od innych. Okazuje się jednak, że mężczyźni wolą umiarkowany poziom szczupłości, podczas gdy kobiety sądzą, że wolą oni niedożywione. Kształt Dla urody męskiej kluczowe znaczenie ma proporcja obwodu w ramionach do obwodu w pasie - ideałem jest kształt litery V. U kobiet natomiast najbardziej atrakcyjna jest umiarkowana masa ciała i wcięcie w talii 0,70 (obwód w talii do obwodu w biodrach). Wcięcie w talii jest również dobrym wskaźnikiem zdrowia i zdolności reprodukcyjnych.

2

Czasowe zmiany atrakcyjności Fizyczna atrakcyjność kobiet zamienia się wraz z fazami ich cyklu miesiączkowego. W czasie owulacji kobiety mają podwyższony poziom estrogenu, co skutkuje tym, że są postrzegane jako bardziej atrakcyjne i kobiece, a także jako zdrowsze. Czy piękne jest dobre? Liczne wyniki badań przekonują, że ludzie ulegają złudzeniu, iż „piękne jest dobre”, czyli przypisują jednostkom atrakcyjnym bardziej pozytywne cechy, a także traktują je lepiej niż osoby nieatrakcyjne. Metaanalizy Judith Langlois wykazały, że ludzie mimo wszystko „oceniają książki po okładce” czy „sądzą zawartość po opakowaniu”. Zarówno dzieci jak i dorośli o ładnym wyglądzie są lepiej oceniani i to nie tylko pod względem funkcjonowania społecznego czy popularności, lecz tak że kompetencji intelektualnych i 3

zawodowych. Są też lepiej traktowani - obdarza się ich większą uwagą, częściej spotykają się z pomocą, rzadziej zaś z niechęcią. Osoby atrakcyjne są jednak często oceniane jako bardziej próżne, zarozumiałe i niewierne. Efekt aureoli - skłonność do ogólnie pozytywnej oceny osoby atrakcyjnej i „promieniowanie” (niczym aureola) tej opinii na wszystkie pozostałe cechy, prowadząc do ich zawyżonej oceny. Efekt aureoli, efekt halo – w psychologii tendencja do automatycznego, pozytywnego lub negatywnego, przypisywania cech osobowościowych na podstawie pierwszego wrażenia. Jest odmianą podstawowego błędu atrybucji. Wygląd spostrzeganego człowieka jest

źródłem jego pozytywnego lub

negatywnego oznakowania afektywnego funkcjonującego jako wstępna hipoteza na temat tej jednostki sprawdzana w dalszym procesie jej spostrzegania. Poszukując danych o cechach osób ładnych, bardziej interesujemy się ich zaletami niż wadami, a w przypadku osób brzydkich odwrotnie. Niejednoznaczne zachowania zyskują pozytywną interpretację, kiedy ich wykonawcą jest osoba ładna, negatywną zaś - gdy brzydka. *Eksperyment z opisami zachowań Anny Badani otrzymywali zdjęcie kobiety atrakcyjnej lub nieatrakcyjnej. Następnie czytali historię opisującą jej zachowanie (np „prawie cały dzień Anna była pod wrażeniem swojego niepokojącego snu”). W zależności od tego czy kobieta na zdjęciu była ładna czy brzydka interpretowali to zachowanie jako przejaw pozytywnej wrażliwości lub negatywnej nadwrażliwości. Atrakcyjność fizyczna wzbudza pozytywną reakcję afektywną, a ta zmienia proces przetwarzania danych, przy czym ten wpływ afektu na sposób ich przetwarzania jest bezwiedny (automatyczny). *Eksperyment z wyświetlaniem słów pozytywnych lub negatywnych na tle twarzy osób ładnych lub brzydkich Wniosek: Bodźce o wartościowości zgodnej z aktualnym stanem afektywnym są przetwarzane szybciej niż bodźce niezgodne z tym stanem. Zatem zdjęcia osób atrakcyjnych wzbudzają pozytywny afekt, a nieatrakcyjnych - negatywny.

4

Teorie atrakcyjności • Teoria kar i nagród - zakłada, że lubimy jakąś osobę, jeżeli jest ona skojarzona z nagrodami (zdarzeniami przyjemnymi), nie lubimy zaś osób skojarzonych z karami (zdarzeniami nieprzyjemnymi). Zgodnie z afektywno-wzmocnieniowym modelem atrakcyjności sformułowanym przez Donna Byre’a (1971) na atrakcyjność wpływają jedynie takie cechy innego człowieka czy sytuacji, które są w stanie wywołać w nas reakcję uczuciową (afektywną). Wpływ wzmocnień dodatnich i ujemnych (czyli nagród i kar) kombinują się przy tym wedle następującej reguły:

Wpisz tekst

A - atrakcyjność; N - nagroda; K - kara; w - ważność nagrody lub kary; k, m - stałe Równanie to należy odczytać następująco: atrakcyjność dowolnej osoby jest dodatnią, prostoliniową funkcją sumy ważonych nagród skojarzonych z tą osobą, podzieloną przez liczbę ważonych kar i nagród skojarzonych z tą osobą. Oznacza to, że atrakcyjność zależy nie od samej liczby i ważności nagród, lecz od ich proporcjonalnego udziału w ogólnej liczbie wzmocnień (i nagród, i kar) skojarzonych z daną osobą. Działa to również w sytuacjach, które są całkowicie niezależne od jednostki. Np większą sympatią darzymy osobę, którą spotkamy w cichym, komfortowym miejscu niż np w dusznym, zatłoczonym tramwaju. Stąd też może brać się niechęć, a wręcz „nienawiść” do jazdy pociągami i do innych pasażerów PKP. Wadą tego podejścia jest to, że nagrody i kary nie zawsze są jednoznaczne i w różnych sytuacjach to samo możemy być zinterpretowane jako kara lub jako nagroda. Teorię tą cechuje duża ogólnikowość i niemożność przewidzenia z góry, co zadziała jako nagroda, a co jako kara. Nasza sympatia do kogoś w takim samym stopniu rośnie, gdy osoba jest ładna lub nas chwali, a spada zarówno gdy jest brzydka jak, gdy nas gani.

5

• Teoria zgodności - koncentruje się na jednym rodzaju kar i nagród - tych, które wynikają ze sposobu, w jaki inny człowiek oddziałuje na nasze dążenie do zgodności , czyli harmonii między równymi wyznawanymi przez nas poglądami i postawami bądź też między poglądami i zachowaniem. Powinniśmy, więc lubić osoby, które zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych przekonań - np wyznają poglądy podobne do naszych i zapewniają im w ten sposób wsparcie (podobieństwo jest jednym z najsilniejszych wyznaczników atrakcyjności. Teoria dysonansu poznawczego - przewiduje powstawanie sympatii w stosunku do osoby, której czynimy dobro, antypatii zaś - w stosunku do osoby, której sami wyrządzamy jakieś zło. Teoria równowagi - przewiduje, że nasze lubienie jakiejś osoby może być konsekwencją jedynie faktu, że jesteśmy jakoś z nią powiązani, czyli tworzymy z tą osobą jednostkę poznawczą. • Bezwiedny egotyzm - pozytywny stosunek do własnej osoby (pozytywna akceptacja siebie) automatycznie i nieświadomie przelewa się na inne obiekty skojarzone z ja, w tym na inne osoby. Eksperymenty: Ludzie nieświadomie bardziej pochwalają zachowanie osoby urodzonej tego samego dnia co oni (Rapsutin, dylemat więźnia). Wybierają produkty, których nazwy są powiązane z ich imieniem np. ”Celia” dla Celiny (herbata, czekoladki, krakersy). Bezwiedny egotyzm może wpływać na wybór miejsca zamieszkania, pracę czy wybór partnera. Szukamy obiektów pozytywnie kojarzonych z nami np z naszymi imieniem czy nazwiskiem. (Luiza - Luizjana, Denis - dentist, kobieta o nazwisku Smith szuka męża o nazwisku Smith). Jones i współpracownicy wykazali, że bezwiedny egotyzm może prowadzić do wzrostu atrakcyjności innej osoby. W pierwszej fazie badanym wyświetlano krotki ciąg liter, z poleceniem rozpoznania czy zaczyna się on od spółgłoski czy samogłoski. W trakcie tego zdania wyświetlano piętnastokrotnie imię badanego tuż po ekspozycji liczby 16. Były one wyświetlane podprogowo przez 14 ms. W drugiej fazie badani mieli ocenić zdjęcie ładnej dziewczyny. Gdy na jej koszulce znajdowała się liczba 16 (skojarzona uprzednio z imieniem badanego) lubili ją bardziej niż gdy była to obojętna liczba 24. Zatem wzrost atrakcyjności innego 6

człowieka dzięki skojarzeniu go z naszym ja ma faktycznie nieświadomy charakter. Ponieważ ochrona samooceny jest bardzo silnym motywem, lubienie osób w jakiś sposób z nami skojarzonych, czyli bezwiedny egotyzm, ulegnie nasieniu w warunkach zagrożenia poczucia własnej wartości. Dowiodły tego badania Jonesa (2004). Podczas eksperymentu badani mieli ocenić pewną nieznajomą dziewczynę na podstawie opisu na portalu randkowym. Dla połowy badanych nazwisko dziewczyny obejmowało 3 litery ich nazwisk, dla drugiej połowy nie było takiego podobie ństwa. Ponadto u polowy badanych wzbudzono zagrożenie samooceny („Jaka jest twoja najważniejsza wada lub słabość jako partnera na randkę?”). Podobieństwo nazwisk powodowało, że badani bardziej lubili dziewczynę, ale tylko w przypadku zagrożenia samooceny, kiedy jej polubienie oznaczało niejako wzrost lubienia siebie. Wyznaczniki atrakcyjności Częstość kontaktów Lubimy osoby często spotykane, a sam wzrost częstości kontaktów nasila lubienie danej osoby, jeżeli tylko nie jest ona na wstępie awersyjna. Wykazał to klasyczny eksperyment naturalny autorstwa Morelanda i Beacha (1992). Studenci mieli ocenić w jakim stopniu lubią cztery wybrane wcześniej przez profesora studentki. Wszystkie miały zbliżony średni poziom atrakcyjności fizycznej, jednak różniły się ilością wykładów, na których były obecne. Jedna nie była na żadnym, druga na pięciu, trzecia na dziesięciu, a kolejna na wszystkich piętnastu. Okazało się, że im częściej studentka pojawiała się na wykładach tym oceniana była wyżej. Była po prostu bardziej kojarzona niż studentki, które na wykładach pojawiały się rzadziej. Im częściej eksponowany jest nam jakiś obiekt, tym bardziej go lubimy. Odwołuje się to do teorii kar i nagród, ponieważ kontakty społeczny z reguły dają nam więcej zdarzeń pozytywnych niż negatywnych, a więc częste kontakty z ludźmi dają możliwość do wzajemnego nagradzania się. Responsywność - partner jest responsywny w kontakcie o tyle, o ile to, co mówi i robi, stanowi odpowiedź (respons) na nasze działania. Responsywność stanowi w pewnym sensie potwierdzenie naszej zdolności do wpływania na przebieg wydarzeń, umożliwiając nam nabranie poczucia kontroli, 7

nad tym co się dzieje, oraz przekonania o skuteczności własnych działań. Ludzie pragną być zauważeni przez innych, a brak reakcji często jest bardziej bolesny od krytyki. Częstość kontaktów nie tyle co budzi sympatię, ale ją nasila. W przypadku osoby początkowo awersyjnej wraz ze wzrostem częstości spotykania jej, nasza awersja rośnie. Częstość kontaktów pogłę bia więc dowolną emocję początkowo przeżywaną w stosunku do spotykanego człowieka, a w podobny sposób działa bliskość przestrzenna - jeżeli ktoś zachowuje się w miły sposób, bardziej go lubimy, gdy siedzi raczej blisko nas niż daleko; kiedy jednak zachowuje się w sposób niemiły, tym bardziej go nie lubimy, im bliżej nas się znajduje. Zalety Lubimy ludzi charakteryzujących się zaletami: życzliwych, towarzyskich, uczciwych, inteligentnych, o wysokim prestiżu i dużych umiejętnościach społecznych, a więc wiedzących jak się zachować, i wrażliwych na potrzeby innych. 1. Lubienie partnera zale ży nie tylko od jego zalet, ale i wad (efekt negatywności). Wykrycie wady ma bardziej nieodwracalne skutki niż wykrycie zalety. Po stwierdzeniu ważnej wady wycofujemy się z kontaktów z daną osobą, uniemożliwiając sobie poznanie jej ewentualnych zalet, podczas gdy stwierdzenie zalet nie przeszkadza późniejszemu wykryciu wad. 2. Co jest zaletą, a co wadą, silnie zależy od kontekstu, przede wszystkim od celów, z uwagi na które kształtuje się nasza relacja z innym człowiekiem. W kontaktach międzyludzkich zazwyczaj zależy nam na maksymalizacji własnych zysków, a informacje o wspólnotowych zaletach człowieka (np. uczciwość) silniej wpływają na stosunek do niego niż informacje dotyczące jego sprawności (np. inteligencja). Najbardziej korzystne oceny zyskują osoby o pozytywnej moralności, nawet przy ujemnej sprawności. Natomiast przy negatywnej moralności, niezależnie od sprawczości, obraz osoby jest negatywny. Jednak nie jest to ogólna reguła i w zależności od relacji, interesów i oczekiwań względem drugiej osoby sytuacja może się zmieniać.

8

Na atrakcyjność składa się: Lubienie - osobista preferencja, cieple uczucia w stosunku do innego człowieka i pragnienie przebywania z nim. Respekt - podziw i szacunek z pewnym odcieniem uległości, grupujący takie zmienne, jak podziw i poszukiwanie opinii tej osoby. Osoby wykazujące cechy wspólnotowe są bardziej lubiane, natomiast cechy sprawcze obdarzane są większym respektem. Podobieństwo 1. Podobny = pozytywny Na ogół lubimy własne cechy i cenimy swoje poglądy, więc wykrycie ich u innego człowieka stawia go w pozytywnym świetle. Związek podobieństwa z atrakcyjnością występuje tylko u osób o wysokiej samoocenie. 2. Podobieństwo samo w sobie jawi się jako nagradzające, ponieważ jego napotnie stanowi dla człowieka dowód własnych racji i poglądów. Wiekszą sympatię do partnera budzi podobie ństwo w zakresie wartości i/lub upodobań niż jego podobieństwo dotyczące sprawdzalnych faktów. Dzieje się tak, ponieważ posiadanie racji w ważnych sprawach wywołuje ogromną przyjemność, dlatego też lubimy otaczać się osobami, które wyznają podobnie wartości i bedą dostarczać nam tę przyjemność. 3. Oczekiwanie, że ludzie podobni do nas również bedą nas lubili. Zgodnie z regułą wzajemności już samo oczekiwanie, że ktoś nas lubi rodzi sympatię do niego. Metaanalizy: • Rola podobieństwa jest tym mniejsza, im więcej interakcji między partnerami np w długotrwałym związku (d = 0,16) • Atrakcyjność znacznie silniej wiąże się z podobieństwem spostrzeganym niż rzeczywistym • Awersja do niepodobieństwa (awersyjność różnic) • Komplementarność - układ, w którym partnerzy mają cechy (w szczególności potrzeby) przeciwne, lecz dopasowane w taki sposób, że realizacja potrzeb 9

jednego z nich prowadzi do równoczesnego zaspokojenia potrzeb drugiego, jak w parach opiekuńczość-bezradność czy dominacja-uległość. Mimikra i koordynacja Mimikra, czyli naśladowanie innych ludzi. Duża liczna danych świadczy o tym, że ludzie „zarażają się” konkretnymi gestami, mimiką i pantomimiką, sposobem mówienia, ziewaniem i śmiechem, a także nastrojem i przeżywanymi uczuciami. Badania Chartrand i Bargh, wykazały istotność naśladowania rozmówcy w kontaktach interpersonalnych. Większą tendencję do mimikry mają osoby z nastawieniem wspólnotowym, tendencją do afiliacji oraz osoby nastawione empatycznie. Efekt kameleona - mimowolna, automatyczna skłonność do upodabniania się do osób, z) którymi wchodzimy w) interakcję. Skutkuje zwiększeniem atrakcyjności i odczuciem, że interakcja jest bardziej przyjemna i lepiej przebiega. Lakin i Chartrand wykazali, że spontaniczne naśladowanie rośnie wskutek zaktywizowania motywu afiliacji. Powtarzające się naśladownictwo prowadzi do konwergencji emocjonalnej, czyli upodobnienia emocji przeżywanych przez osoby często przebywające razem. Ma to potwierdzenie w badaniach prowadzonych na długoletnich małżeństwach, w których to podobie ństwo sięgało nawet rysów twarzy (najprawdopodobniej w skutek przezywania podobnych emocji, które w pewnym stopniu kształtują mięśnie twarzy). Prawdziwe jest zatem powiedzie „kto z kim przystaje, takim się staje”.

- Mimikra wywołuje ogólny wzrost prospołeczności, co wiąże się z aktywizacją ja współzależnego.

- Mimikra prowadzi do wzrostu wzajemnej atrakcyjności, ponieważ istnieje związek miedzy lubieniem a mimikrą.

- Bardziej naśladujemy tych, których lubimy, a także bardziej lubimy tych, których naśladujemy.

- Ważną rolą mimikry jest także ułatwienie komunikacji - "ponurakowi trudno dogadać się z wesołkiem, podczas gdy dwaj ponuracy porozumieją się bez

10

trudu”. Ludzie „nadający na tej samej fali” mają poczucie, że dobrze się nawzajem rozumieją, co prowadzi do wzajemnej sympatii.

- Wzajemna mimikra ma sens instrumentalny, ponieważ ułatwia partnerom koordynację ich poczynań, doświadczenie zaś koordynacji z innym człowiekiem podnosi jego atrakcyjność, gdyż jest sygnałem zapowiadającym sukces we współdziałaniu. Działania na rzecz interesu

- Lubimy bardziej osoby, które działają na rzecz naszych interesów - np wyświadczają nam przysługi czy prawią komplementy.

- Zgodnie z regułą wzajemności przysługa obliguje odbiorcę do odpłaty „tą samą monetą”

- Zagrożeniem zbyt częstych przysług może być postrzeganie osoby jako manipulanta czy lizusa

- Zdarza się, że przyjmowanie przysług może wskazywać na bezsilność jednostki i boleśnie wskazywać na to, że nie potrafi sama poradzić sobie w danej sytuacji.

- Odnosząc się do teorii dysonansu poznawczego, chcąc zyskać czyjąś sympatię powinniśmy nakłonić osobę do wyświadczenia nam przysługi, a nie na odwrót.

- Ulegamy złudzeniu, że to co służy naszym interesom jest moralne - Zachowania wiążące - zachowania, których główną lub jedyną funkcją jest budowanie i podtrzymywanie więzi społecznej

Następstwa atrakcyjności Reakcje emocjonalne Jeżeli kogoś lubimy to pozytywnie reagujemy na to, co on lubi („przyjaciel mojego przyjaciela jest moim przyjacielem”), negatywnie zaś na to czego on nie lubi. Odwrotnie zaś będzie, gdy kogoś nie lubmy - pozytywnie reagujemy na to, czego on nie lubi („wróg mojego wroga jest moim przyjacielem”), zaś negatywnie na to co lubi. Wojciszke i Szymków (2013) sprawdzili to rozumowanie, prosząc badanych o przypominanie ich własnych rekacji emocjonalnych na sukces lub porażkę innej osoby, którą lubili lub której nie lubili. Reakcje na wyniki osoby lubianej miały charakter em...