Wojciszke rozdział 13 miłość PDF

Preview

Summary

ROZDZIAŁ 13 MIŁOŚĆStrategia doboru partnera heteroseksualnego Dobór naturalny – uprzywilejowanie pewnych genów kosztem innych Dobór seksualny – dziedziczenie i utrwalanie się cech podnoszących szanse sukcesu reprodukcyjnego dzięki temu, że są wybierane przez osobników płci przeciwnej bądź pozwalają ...

Description

ROZDZIAŁ 13 MIŁOŚĆ Strategia doboru partnera heteroseksualnego Dobór naturalny – uprzywilejowanie pewnych genów kosztem innych Dobór seksualny – dziedziczenie i utrwalanie się cech podnoszących szanse sukcesu reprodukcyjnego dzięki temu, że są wybierane przez osobników płci przeciwnej bądź pozwalają zwyciężyć w rywalizacji z płcią własną o dostęp do płci przeciwnej - rywalizacja wewnątrzpłciowa i preferencje międzypłciowe Teoria nakładów rodzicielskich – zakładająca występowanie 2 prawidłowości w zachowaniu gatunków cechujących się asymetrią nakładów rodzicielskich osobników różnych płci. Znacznie większości kobiet wystarczyło się urodzić kobietą, aby odnieść sukces reprodukcyjny. Znacznej większości mężczyzn urodzenie się mężczyznom do sukcesu nie wystarczyło- musieli jeszcze pozyskać partnerkę, zwyciężając w rywalizacji z innymi mężczyznami. Czego mężczyźni chcą od kobiet? Największe różnice upodobań kierowanych na płeć przeciwną pojawiają się w związkach krótkoterminowych, ponieważ w tym kontekście inwestycje rodzicielskie mężczyzn są minimalne, kobiet zaś równie duże, jak w związku długoterminowym (Brak dostępu do antykoncepcji, seks bez zobowiązań dla mężczyzn, dla kobiet zawsze mógł się skończyć ciążą). Mężczyźni chcą nieporównywalnie więcej seksu niż kobiety. Dane przekonują, że mężczyźni faktycznie chcą seksu po krótszym niż kobiety okresie znajomości, a nawet bez znajomości. Mężczyźni obniżają wymagania jakie stawiają partnerką związkach przelotnych, lecz nie w związkach trwałych, w których również mężczyźni ponoszą duże nakłady. Mężczyźni preferują kobiety o większej dostępności seksualnej w kontaktach przelotnych. Seksualizacja zachowania, czyli zapraszanie do seksu gestem, słowem czy wzrokiem, jest bardzo skutecznym sposobem pozyskiwania przez Kobiety partnera do kontaktu przelotnego. U kobiet dostępność seksualna i seksualizacja zachowań nie zwiększają ich zainteresowania. Pewność ojcostwa – specyficzny problem dla mężczyzn. Z tego powodu w większości znanych kultur występują różne przejawy strzeżenia dostępu seksualnego do kobiet, natomiast nie znamy ani jednej kultury, w której ostrzeżono by dostępu seksualnego do mężczyzn przez rozbuchany mi pragnieniami seksualnymi kobiet (które po prostu takie nie są). Dla mężczyzn boleśniejsza/gorsza jest zdrada seksualna a dla kobiet emocjonalna. Mężczyźni dostrzegają zachętę do seksu tam gdzie kobiety jej nie dostrzegają. Zarówno mężczyźni jak i Kobiety mają obsesję na punkcie wyglądu fizycznego, ale zawsze chodzi o wygląd kobiety. Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety pożądają urody. Kobiety natomiast pożądają urody własnej i dla jej poprawienia są gotowe ponieść nieporównywalnie większe koszty niż mężczyźni. Mężczyźni pożądają urody kobiety, ponieważ jest wskaźnikiem ich zdolności reprodukcyjnych. Kobiety chcą partnera z zbliżonym wieku do siebie, najwyżej 5 lat młodszego i nie więcej niż 10 lat starszego, mężczyźni natomiast czym są starsi tym bardziej pożądają kobiet młodszych od siebie. Czego kobiety chcą od mężczyzn? Pozyskanie dobrych genów – korzyść kobiety w związku przelotnym. W okresie płodności następuje wzrost wzrost oceny cech znamionujących męskość i atrakcyjność, natomiast przed i po fazie płodności obserwuje się nasilenie upodobań do cech znamionujących dobrego partnera długoterminowego. Okresie nasilonej płodności kobiety silniej angażują się w rywalizację z innymi kobietami o potencjalnych partnerów. Mężczyźni wykształcili przeciwśrodki i i w fazie płodności okazują więcej uwagi i miłości partnerce, a także stają się bardziej zazdrośni i zaborczy. Przyrost zaborczości cechuje przede wszystkim

tych mężczyzn, którzy własnym partnerkom wydają się mniej atrakcyjnie seksualnie, a także silnie występuje u mężczyzn obdarzonych bardziej atrakcyjnymi partnerkami, a więc takimi, które mają większą szansę zrealizować swoje krótkoterminowe pragnienia. Zasoby materialne – są ważne dla kobiet zarówno w związkach przelotnych jak i długoterminowych. Zasoby partnera są wyżej cenione przez kobiety niż przez mężczyzn. Analiza danych pokazała, że im więcej zarabia mężczyzna, tym młodszej partnerki pożąda. Z racji tego że zasoby głównie są w rękach starszych mężczyzn, a związek ze starszym mężczyzną źle służy interesom reprodukcyjnym, mogą również szybciej umrzeć co pogarszałoby sytuację potomstwa, dlatego podążanie za zasobami to strategia stosowana przez kobiety głównie związkach przelotnych. Związkach długoterminowych liczą się natomiast bardziej perspektywy na przyszłość niż bieżący stan zamożności. W większości kultur kobiety bardziej sobie cenią ambicje niż zasoby (ktoś ambitny może stać się zamożny). Status mężczyzny pociąga kobiety. Współcześnie głównym wyznacznikiem statusu pozostaje wykształcenie jest związane z nią rodzaj wykonywanej pracy, a oba te elementy są silnie powiązane z wysokością dochodów. Przywiązanie Pierwowzorem przywiązanie stosunek małego dziecka do matki lub inne opiekujące się nim na stałe osoby. U małych dzieci obserwuje się bardzo charakterystyczną kolejność reakcji na rozłączenie z matką: 1. Protest wyrażający się płaczem, aktywnym jej poszukiwaniem i oporem przeciwko próbom niesienia ukojenia przez inne osoby 2. Rozpacz znajdująca wyraz w biernej rezygnacji połączonej z głuchym, dojmującym smutkiem 3. Negacja przywiązania wyrażające się paradoksalnym ignorowaniem matki i jej unikaniem, kiedy się na powrót pojawi Behawioralny system przywiązania przekłada się na dążenie do fizycznej bliskości z opiekunem oraz do poszukiwania jego ochrony i opieki jest systemem reakcji wzbudzonych u dziecka przez zagrożenie separacją, a także wszelkie inne zagrożenia. Modele robocze – wykształcona w okresie pierwotnego przywiązania przez małe dziecko wiedza o relacje z opiekunem i o obu jej – otwartość i podatność na zmiany, spełnianie funkcji instrumentu regulującego stosunki z opiekunem. Roboczy model opiekuna dotyczy jego gotowości do reagowania na dziecięcą potrzebę wsparcia i ochronę. Roboczy model siebie obejmuje zdolność radzenia sobie z zagrożeniami oraz to, czy jest się dla innych kimś, komu takie wsparcie jest udzielane. Modele robocze odnoszą się pierwotnie do relacji dziecko opiekun, ale są bezwiednie poszerzane na inne relacje społeczne. Choć mogą ulegać przemianom w miarę upływu czasu, wykształcone we wczesnym dzieciństwie modele zwykle stają się bezwzględnymi oczekiwaniami i pierwowzorem dla bliskich relacji nawiązywanych w późniejszym, także dorosłym życiu. Style przywiązania Styl bezpieczny – cechuje się zaufaniem dziecka do matki i wiarą w jej stałą dostępność, wrażliwości gotować do dostarczenia wsparcia i opieki Styl nerwowy- stanowi reakcje na niekonsekwentne zachowania opiekuna. Odznacza się zachowaniami typowymi dla wcześniej opisywanej frazy protestu, dzieci takie nie mają poczucia bezpieczeństwa ani tego, że matka zawsze pośpieszy im z pomocą. Ciągle upewniają się o jej obecności, odczuwają silny lęk przed rozstaniem z matką i protestują już na słabą zapowiedź rozstania, więcej płaczą i mniej interesują się otoczeniem, gdyż są skupione na pilnowaniu, czy opiekunie zniknie.

Styl unikowy – stanowi reakcję na opiekuna, które stale nie zaspakaja poczucia bezpieczeństwa, odtrącając dziecko, sforując je i odmawiając mu kojącego kontaktu fizycznego. Przypominającymi fazę negacji przywiązania. Dzieci takie zdają się nie zwracać uwagi na swoją matkę, unikają z nią kontaktu i skupiają się na zabawkach. Ich matki przejawiają natomiast więcej gniewu i irytacji, a mniej pozytywnych uczuć niż inne matki. Sformułowano podobne 3 style przywiązania dorosłych do partnerów bliskiego związku. Styl bezpieczny – z łatwością zbliżam się do ludzi i nie sprawia mi kłopotu ani bycie uzależnionym od innych, ani ich uzależnienie ode mnie. Rzadko martwię się tym, że inni mnie opuszczą albo że ktoś za bardzo się do mnie zbliży. Styl nerwowy – inni ludzie z oporami zbliżają się do mnie na tyle, na ile bym chciał. Często martwię się, że moja partnerka nie kocha mnie naprawdę i że nie chce ze mną zostać. Chciałbym się całkowicie zlać w jedno z ukochaną osobą i to czasami odstrasza ode mnie potencjalne partnerki. Styl unikowy – czuję się nieco skrępowany bliskością z inni, trudno mi całkowicie zaufać ludziom lub pozwolić sobie samemu, żeby się od kogoś uzależnić. Robię się nerwowy, gdy ktoś za bardzo się do mnie zbliży, a moje partnerki często domagają się, abym zwierzał się im bardziej, niż mam na to ochotę. Wymiary przywiązania Lęk przed bliskością - strach przed odrzuceniem i opuszczeniem, brak poczucia, że się jest wspieranym przez partnera, przesadne zapotrzebowanie na aprobatę partnera i ekstremalnie silny stres w wypadku jego nieobecności lub braku reakcji Unikanie bliskości - rozciąga się od słabego do silnego unikania potencjalnych i faktycznych partnerów bliskiej reakcji, gdzie krańcem jest strach przed intymnością i uzależnieniem się od 2 człowieka, niechęć do zwierzania się i przesadna skłonność do samowystarczalności w bliskim związku. Lękowymi/zatroskany (ambiwaletne-lękowe) : silny lęk, ale słabe unikanie Nadaktywacja systemu przywiązania - nadmierne skupianie się na partnerze, psychiczne czy wręcz fizyczne w czepianie się w niego tak, jak to czyni niemowlę z matką, oraz nadwrażliwość na sygnały odrzucenia, które często w ogóle nie istnieją. Pojawia się kompletne uzależnienie od partnera i jego działań przy przy porzuceniu własnych prób radzenia sobie z problemem. Towarzyszy temu silna koncentracja na własnych negatywnych emocjach, nawracające przeżywanie zagrażających sytuacji i błędnych decyzji w przeszłości, to raczej nasila, niż osłabia doświadczony stres. Osoby o nasilonym unikaniu bliskości :  Odsuwająco-unikające – przy słabym lęku  Lękowo-unikające - przy silnym lęku, ogólna dezorganizacja systemu przywiązania, pojawia się głównie w populacjach klinicznych, na przykład wśród osób dotkniętych ciężkim molestowaniem Zahamowanie systemu przewiązania - dystansowanie się od partnera, unikanie współzależności, dążenie do samodzielnego poradzenia sobie z problemem według niepisanych zasady „ nie będę cię prosić, bo i tak mi nie dasz tego, co potrzebuję”. Fasadzie spokoju towarzyszy unikanie myśl o zagrożeniach i wypieranie bolesnych wspomnień ze świadomości, z czym mogą wiązać różne problemy, takie jak nasilone dolegliwości fizyczne czy bezsenność. Przeszłe emocje negatywne są wspominane jako mało intensywne, choć wspomnienia gniewu pociągają za sobą silny wzrost napięcia fizjologicznego i nie zróżnicowaną wrogość kierowano na partnera, któremu również przepisywana jest wrogość. Składniki miłości

Intymność - pozytywne uczucia do partnera i towarzyszące im działania, które wywołują przywiązanie, bliskości zależność partnerów od siebie. Na intymność składają się pragnienie dbania o dobro partnera, przeżywanie szczęścia w jego obecności z jego powodu, szacunek do partnera, przekonanie że można na niego liczyć w potrzebie, wzajemne zrozumienie i dzielenie się przeżyciami i dobrami, dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia, wymiana intymnych informacji oraz uważanie partnera za ważny element własnego życia. Dynamika intymności jest łagodna- na początku związku rośnie dość powoli, potem przez długi czas pozostaje na wysokim poziomie, w końcowej fazie jeszcze wolniej spada u większości par. Ważne jest budowanie zaufania i wzajemne udzielanie sobie wsparcia. Często partnerzy tworzą scenariusze/ skrypty zachowań w związku, należy uważać na rutynę. Namiętność - konstelacja silnych emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych, często z mocno uwydatniony pobudzeniem fizjologicznym. Emocjom tym towarzyszy bardzo silną motywację do maksymalnego połączenia się z partnerem. Namiętność jest niepodatna na dowolną kontrolę- nie można jej ani zacząć, a nie skończy na zawołanie, jest bardzo dynamiczna, intensywnie rośnie, szybko osiągając swoje szczytowe natężenie i niemal równie szybko gaśnie. Namiętność jest uczuciem z natury nie realistycznym. Wymaga absolutnego uwielbienia partnera, a to jest możliwe jedynie za cenę braku realizmu, d żaden śmiertelnik nie zasługuje na absolutny podziw i uwielbienie. Zobowiązanie- decyzje, myśli działania ukierunkowane na przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek oraz na jego utrzymanie pomimo różnych przeszkód. Istotą zobowiązania jest działanie na rzecz związku i partnera, nawet wbrew osobistemu interesowi. Wielkość zaangażowania w bliski związek zależy od: satysfakcji ze związku, poziomu dotychczasowych inwestycji w ten związek oraz jakości alternatyw dla niego. Charakterystyczną własnością zobowiązania z jego samą podtrzymujący się charakter wynikający z licznych interpretacji zachowań partnerów. Z kolei wielkość zaangażowania decyduje o dobrostanie ich obojga. Satysfakcja ze związku - im bardziej jesteśmy zadowoleni związku tym bardziej angażujemy się w jego utrzymanie. W późniejszych fazach związku kiedy satysfakcja spada, ważniejszą rolę zaczynają odgrywać niemożliwe do odzyskania inwestycje oraz jakość alternatyw czekających nas poza nim. Inwestycje- dobra włożone związek i dobra poniechane, z których zrezygnowaliśmy ze względu na jego istnienie. Inwestycje rosną w miarę rozwoju związku bardziej nawet niż zyski, straty i zadowolenie z niego. Im wyżej ludzie szacują inwestycje dotychczas dokonane na rzecz istnienia związku, tym większa jest ich zaangażowanie w jego utrzymanie, niezależnie od własnego zadowolenia z niego, które również podnosi zaangażowanie. Jakość alternatyw - zaangażowanie rośnie w miarę spadku atrakcyjności tego, to człowiekowi jest dostępny zamiast danego związku Idealizacja partnera- działa na początku związku Obniżanie jakości potencjalnych rywali - występuje w późniejszych fazach związku Włączanie partnera i bliskiego związku w obręb własnego ja. Dostosowanie - konstruktywne reagowanie na destruktywne postępki partnera, oznacza spore koszty osobiste, ale jest bardzo korzystne dla związku i typowe dla związków dobrze funkcjonujących. Reagowanie dostosowaniem wymaga czasu, przyjmowanie perspektywy partnera i domniemania dobrych intencji. Poświęcenie - akt przedłożenia interesów partnera ponad własne. Możemy poświęcać się po to aby uzyskać coś czego chcemy, przede wszystkim szczęście partnera lub własne. Albo możemy poświęcać się żeby uniknąć ewentualnych problemów. Liczba poświęceń dokonywanych przez partnerów bardzo słabo wpływa na poczucie szczęścia i satysfakcji ze związku, kluczowe są motywy dla których jedni i drudzy to robią. Kiedy poświęcamy się z

motywy wdrożeniowych to w danym i następnym dniu rosną nam pozytywne emocje, poczucie szczęścia zadowolenie ze związku, a spada poczucie konfliktu z partnerem. Natomiast jeśli poświęcamy się z motywów unikowych to następnym dniu nasilają nam się negatywne emocje, spada poczucie szczęścia i zadowolenia ze związku, a wzrasta poczucie konfliktu. Wybaczenie - wyzbyć się negatywnych emocji w stosunku do partnera po jakimś niepożądanym postępku oraz zastąpić je emocjami pozytywnymi. Wybaczanie bliskiej osobie kary do godnego postępku jest trudne i wymaga dużego poziomu zaangażowania, choć raczej dobrze służy wybaczającemu. Ludzie skłonni do wybaczania są zdrowsi fizycznie i psychicznie oraz bardziej zadowoleni z życia. Dopóki nie wybaczymy partnerowi tkwimy w pułapce niewybaczonej krzywdy. Wybaczanie powoduje, że lepiej myślimy o sprawcy występku, a stąd też lepiej się w stosunku do niego zachowujemy, co nasila jego i naszą satysfakcję ze związku. Wybaczanie może być traktowane przez partnera jako przyzwolenie i prowadzi do wzrosty liczby jego niepożądanych zachowań. Skłonność do wybaczenia jest dobroczynna tylko wtedy gdy niewiele jest do wybaczenia. Kobiety mają większą skłonność do wybaczania i mniejszą skłonność do mściwości. Badania sugerują silne związek namiętności z dopaminą (Hormon szczęścia), a intymności z oksytocyną (hormon macierzyństwa i więzi społecznej). Dynamika bliskiego związku Sześć typowych faz związku: 1. Zakochanie ( tylko namiętność) 2. Romantyczne początki ( namiętność i intymność) 3. Związek kompletny ( namiętność, intymność i zobowiązanie) 4. Związek przyjacielski ( intymność i zobowiązanie, ale już bez namiętności) 5. Związek pusty ( zobowiązanie, ale już bez intymności) 6. Rozpad związku ( wycofanie zobowiązania) Zakochanie Jest ślepe, krótkotrwałe, daje silne uczucie szczęścia nieskalanego myślą i jest całkowicie egoistyczne, a przynajmniej bardziej skoncentrowane na tym, kto kocha, niż na tym kto jest kochany. Zakochanie nie musi być pierwszą fazą miłości, przypływ namiętności może się zdarzyć nawet po długiej znajomości i być nieoczekiwanym rezultatem powoli narastającej intymności. Idealizacja zysk partnera i związku okazuje się być niewątpliwie korzystna dla bliskiego związku, ponieważ pozwala utrzymać pozytywny obraz partnera jako wartego miłości, całego zaś związku jako wartego wszelkich wysiłków, by go podtrzymać i ochronić przed przeciwnościami losu. Ludzie są silnie motywowani do obrony pozytywnego obrazu partnera, przypisując jego niepożądane zachowanie powodom zmiennym i zewnętrznym albo wiążą z jego wady z większymi i ważniejszymi cnotami, a nawet przekształcając wady w zalety. Tego partnera są bardziej ze swojego związku zadowolone, głębiej zaangażowane, ujawniają więcej miłości i zaufania, mniej wahań i konfliktów. Romantyczne początki Kluczowym wydarzeniem w tej fazie jest budowa intymności i jej podstawowego elementu w postaci zaufania. Zaufanie to pewność, że ze strony innego człowieka spotka nas raczej dobro niż zło. Warunkiem koniecznym rozrzucił zabiłeś tą szklankę Marki będzie dla ciebie nie do picia zaufania jest nabranie przekonania o przewidywalności zachowań partnera. Następny krok w budowie zaufania to wyjście poza samo zachowanie i wnioskowanie, że partner jest godzien zaufania, a więc twierdzenie że jest on człowiekiem odpowiedzialnym, nie egocentrycznym i ogólnie rzecz biorąc dobrym. Dopiero pojawienie się wiary w

przywiązanie partnera stanowi zwieńczenie procesy budowy zaufania. Najważniejszym czynnikiem ułatwiającym rozwój zaufania jest wzajemności ujawnienie przez partnerów jednakowego poziomu tego rodzaju zachowań, co stanowi zabezpieczenie przed wykorzystaniem i jednostronnym wystawieniem się na ewentualnej ciosy. Zasada domniemania dobrej intencji - Konsekwencja dużego zaufania do partnera, w stosunku do tego, co mówi i robi. Miłość kompletna Zaufanie i zasada domniemania dobrych intencji owocuje na tym etapie wsparciem społecznym, którego partnerzy nawzajem sobie dostarczają, które jest kluczowym wyznacznikiem zdrowia psychicznego i fizycznego, jak i szczęścia. Empatia - bez niej nie niemożliwe jest wsparcie w bliskim związku, Jest zjawiskiem niejednorodnym i oznaczać może 3 różne niezależne od siebie zjawiska: przyjmowanie cudzego punktu widzenia, emocjonalne współbrzmienie i reagowanie własnym cierpieniem na cudze nieszczęście. Przyjmowanie cudzego punktu widzenia - wymaga dopuszczenia możliwości, że w danej sprawie istnieją inne punkty widzenia niż własne. Pomniejsza to egocentryzm, sprzyja tolerancji wobec cudzej odmienności, co prowadzi do trafniejszego rozpoznania myśli, pragnień i uczuć partnera, a więc lepszego zrozumienia co się z nim faktycznie dzieje. Świadomość względnego charakteru własnych racji i dopuszczenie możliwości, że partner także ma swoje racje, prowadzi ponadto do osłabienia konfliktów, a nasila skłonność do współpracy przy rozwiązaniu konfliktów już zaistniałych. Emocjonalne współbrzmienie - współczucie dla partnera znajdującego się w jakimś kłopocie. Współczucie jest emocją własną, choć skierowaną na innego człowieka- odczuwaną z jego powodu i w jego, a nie własnej sprawie. Własne cierpienie na cudze nieszczęście - emocja skierowana na nas samych, niezależna znajdującego się w potrzebie człowieka. Tendencja do reagowania własnym nieszczęściem na cudze nieszczęście jest cechą zmniejszającą szansę zbudowania satysfakcjonującego związku z tym człowiekiem. Miłość przyjacielska Najdłużej trwająca faza bliskiego związku i ostatnia, która jest jeszcze satysfakcjonująca. Jej przedłużenie pozostaje w mocy obojga zainteresowanych, jeżeli tylko wykażą po temu odpowiednie chęci i umiejętności. Podstawowy problem: powstrzymanie spadku intymności, a więc utrzymanie wzajemnego przywiązania, lubienia się, zaufania, chęci pomocy i otrzymywania pomocy.  Pułapka dobroczynności - Stałe i wzajemne ofiarowanie dobre prowadzi do tego, iż zdolność do sprawiania przyjemności...