Psychologia społeczna – Wojciszke (Rozdział 13) PDF

Preview

Summary

Notatki z rozdziału 13...

Description

MIŁOŚĆ 1. Strategie doboru partnera heteroseksualnego ● Dobór naturalny - Motorem ewolucji są mutacje i dobór naturalny decydujący o uprzywilejowaniu pewnych wersji genów (alleli) kosztem innych. Organizmy przekazują swoje geny potomstwu, a przekaz ten jest często zaburzony losowymi mutacjami, czyli przypadkowymi modyfikacjami genów, przy czym większość tych zmian jest drobna i bez znaczenia ● Dobór seksualny - zakłada dziedziczenie i utrwalanie się cech podnoszących szanse sukcesu reprodukcyjnego dzięki temu, że są wybierane przez osobników płci przeciwnej bądź pozwalają zwyciężyć w rywalizacji z płcią własną o dostęp do płci przeciwnej. ● Nakłady rodzicielskie - zakłada występowanie dwóch prawidłowości w zachowaniu gatunków cechujących się asymetrią nakładów rodzicielskich osobników różnych płci (np. u ssaków samice ponoszą większe koszty niż samce związane z ciążą, laktacją i opieką nad potomstwem). ● Badania materiału genetycznego, które kobiety dziedziczą wyłącznie po kobietach (DNA chromosomalne), oraz materiału, który mężczyźni dziedziczą wyłącznie po mężczyznach (chromosom Y), pozwalają oszacować, że w ewolucyjnej przeszłości naszego gatunku aż 80% kobiet, a tylko 40% mężczyzn odniosło sukces reprodukcyjny, zostając przynajmniej raz rodzicem Czego mężczyźni chcą od kobiet ● Największe różnice upodobań kierowanych na płeć przeciwną pojawiają się w związkach krótkoterminowych, ponieważ w tym kontekście inwestycje rodzicielskie mężczyzn są minimalne, kobiet zaś równie duże, jak w związku długoterminowym. ● Okazało się, że mężczyźni i kobiety jednakowo umiarkowanie poszukiwali partnera na długo, natomiast mocno się różnili w kwestii partnera krótkoterminowego – kobiety niezbyt się interesowały tą kwestią, mężczyźni zaś bardzo. ● Wiele danych przekonuje, że mężczyźni faktycznie chcą seksu po krótszym – niż kobiety – okresie znajomości, a nawet zgoła bez znajomości. ● Zwiększenie puli potencjalnych partnerek przez obniżenie wymagań. Tę strategię często stosują mężczyźni w związkach przelotnych. Metaanaliza 10 tysięcy super szybkich randek - 1/2 kobiet wybrana przez mężczyzn, a tylko co 3 facet przez kobiety. ● Na przykład skąpo ubrane kobiety są dla nich bardziej pociągające w kontaktach przelotnych, choć przeciwnie sprawy się mają w kontaktach długotrwałych. Natomiast skąpo ubrani mężczyźni nigdy nie stają się bardziej atrakcyjni dla kobiet, co zapewne dla nikogo nie jest zaskoczeniem. ● Seksualizacja zachowania, czyli zapraszanie do seksu gestem, słowem czy wzrokiem, jest bardzo skutecznym sposobem pozyskiwania przez kobietę partnera do kontaktu przelotnego. Jednakowoż te same zachowania w wykonaniu mężczyzn są dla kobiet odrażające i obraźliwe w kontekście związku zarówno przelotnego, jak i trwałego. ● Pewność ojcostwa - Testy wykonuje się z reguły w wypadku wątpliwości w tym zakresie i dla około 30% takich sytuacji stwierdza się, że to nie oficjalny

● ●

●

●

mąż kobiety jest biologicznym ojcem dziecka. Właśnie dlatego w większości znanych kultur występują różne przejawy strzeżenia dostępu seksualnego do kobiet (haremy, zakony, habity, hadżiby, burki), natomiast nie znamy ani jednej kultury, w której strzeżono by dostępu seksualnego do mężczyzn przed rozbuchanymi pragnieniami seksualnymi kobiet. Mężczyzn bardziej rani zdrada seksualna, kobiet emocjonalna - wyniki powtórzyły się w kilkunastu kulturach. Buss - wyobraź sobie zdradę seksualną/ emocjonalną -> badał reakcję mięśnia marszczącego brwi. U mężczyzn przyrost aktywności tego mięśnia był sześciokrotnie silniejszy przy seksualnej niż emocjonalnej. U kobiet 2,5 raza silniejszy przy emocjonalnej niż seksualnej. Podobnie z pulsem. Dlaczego? Kobietom zależy na zasobach, zdrada emocjonalna to sygnał że zasoby są przenoszone na inną kobietę. Mężczyźni naciągają zachowania kobiet jako seksualne, ale nie robią tego celowo - żyjemy w świecie interpretowanym. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety mają obsesję na punkcie wyglądu fizycznego, a zawsze chodzi o wygląd kobiet. Faceci pożądają urody kobiet, a kobiety pożądają urody własnej (kosmetyki, diety, fryzjer). Dlaczego mężczyźni pożądają urody kobiet? Znamiona urody (wcięcie w talii, symetria, kobiece cechy twarzy, zdrowie, pełne wargi, błyszczące włosy) są zapewne dobrymi wskaźnikami ich zdolności reprodukcyjnych

Czego kobiety chcą od mężczyzn ● Być może najważniejszą korzyścią kobiety w związku przelotnym jest pozyskanie dobrych genów – lepszych niż możliwe do uzyskania od stałego partnera. ● W fazie owulacji narasta upodobanie kobiet do: wysokiego wzrostu, a także męskich cech twarzy (duży podbródek, wydatne łuki brwiowe), bardziej męskiego (niższego) głosu oraz pewności siebie i dominujących zachowań w kontaktach z innymi mężczyznami. Wzrost obejmuje jedynie cechy znamionujące męskość i atrakcyjność na krótko, takie jak dominacja, arogancja, rywalizacja i atrakcyjność fizyczna. ● Natomiast przed i po fazie płodności obserwuje się nasilenie upodobań do cech znamionujących dobrego partnera długoterminowego, takich jak życzliwość, inteligencja, zamożność i bycie dobrym ojcem. ● W czasie owulacji kobiety: czuję się bardziej atrakcyjne i tak są odbierane, większe pożądanie, chętniej uczestniczą w spotkaniach towarzyskich, flirtują, starają się być bardziej sexy. ● Drugi powód dla którego kobiety angażują się w związki przelotne to zasoby materialne. Zasoby partnera są równie ważne w związkach długoterminowych. We wszystkich kulturach zasoby partnerów są wyżej cenione przez kobiety niż przez mężczyzn, nigdzie nie wygląda to inaczej.

2. Przywiązanie ● Pierwowzorem przywiązania jest stosunek małego dziecka do matki czy innej

opiekującej się nim na stałe osoby. U małych dzieci obserwuje się bardzo charakterystyczną kolejność reakcji na rozłączenie z matką. Faza 1: protest wyrażający się płaczem, aktywnym jej poszukiwaniem i oporem przeciwko próbom niesienia ukojenia przez inne osoby Faza 2: pojawia się rozpacz znajdująca wyraz w biernej rezygnacji połączonej z głuchym, dojmującym smutkiem. Faza 3: faza negacji przywiązania wyrażająca się paradoksalnym ignorowaniem matki i jej unikaniem, kiedy się już na powrót pojawi Przywiązanie emocjonalne stanowi wrodzony system reakcji. ●

●

Behawioralny system przywiązania przekłada się na dążenie do fizycznej bliskości z opiekunem oraz do poszukiwania jego ochrony i opieki i jest systemem reakcji wzbudzanym u dziecka przez zagrożenie separacją, a także wszelkie inne zagrożenia. Model roboczy (Bowlby) - wiedza o relacji z opiekunem i obu jej uczestnikach, które wykształca się u dziecka w okresie pierwotnego przywiązania. Roboczy model opiekuna dotyczy jego gotowości do reagowania na dziecięcą potrzebę wsparcia i ochronę (a więc tego, czy opiekun zapewnia poczucie bezpieczeństwa). Roboczy model siebie obejmuje zdolność radzenia sobie z zagrożeniami oraz to, czy jest się dla innych kimś, komu takie wsparcie jest udzielane.

Style przywiązania BEZPIECZNY (około 60% dzieci) - cechuje się zaufaniem dziecka do matki - wiara w stałą dostępność matki - wrażliwość - gotowość matki do dostarczania wsparcia i opieki. NERWOWY (około 15% dzieci) - Dzieci nie mają poczucia bezpieczeństwa - nie mają poczucia, że matka zawsze pospieszy im z pomocą - ciągle upewniają się o obecności mamy - odczuwają silny lęk przed rozstaniem z matką - protestują już na słabą zapowiedź rozstania, - więcej płaczą - mniej interesują się otoczeniem, gdyż są skupione na pilnowaniu, czy mama nie zniknie UNIKOWY (około 25% dzieci) - Dzieci zdają się nie zwracać uwagi na swoją matkę, - unikają z nią kontaktu i - skupiają się na zabawkach Ich matki przejawiają natomiast - więcej gniewu - więcej irytacji - mniej pozytywnych uczuć niż inne matki Style przywiązania w bliskich związkach: ●

Styl bezpieczny Z łatwością zbliżam się do ludzi i nie sprawia mi kłopotu ani bycie

●

●

uzależnionym od innych, ani ich uzależnienie ode mnie. Rzadko martwię się tym, że inni mnie opuszczą lub że ktoś za bardzo się do mnie zbliży. Styl nerwowy Inni ludzie z oporami zbliżają się do mnie na tyle, na ile bym chciał. Często martwię się, że moja partnerka nie kocha mnie naprawdę i że nie zechce ze mną zostać. Chciałbym się całkowicie zlać w jedno z ukochaną osobą i to czasami odstrasza ode mnie potencjalne partnerki. Styl unikowy Czuję się nieco skrępowany bliskością z innymi, trudno mi całkowicie ludziom zaufać lub pozwolić sobie samemu, żeby się od kogoś uzależnić. Robię się nerwowy, gdy ktoś za bardzo się do mnie zbliży, a moje partnerki często domagają się, abym zwierzał im się bardziej, niż mam na to ochotę.

Wymiary przywiązania 1. Wymiar lęku przed bliskością ("nerwowość wywołana bliskością") - strach przed odrzuceniem i opuszczeniem, - brak poczucia, że jest się wspieranym przez partnera, - przesadne zapotrzebowanie na aprobatę partnera - ekstremalnie silny stres w wypadku jego nieobecności lub braku reakcji. 2. Wymiar unikania bliskości - strach przed intymnością i uzależnieniem się od drugiego człowieka, - niechęć do zwierzania się - przesadna skłonność do samowystarczalności w bliskim związku.

3. Jak to się robi 13: Eksperymentalne badanie miłości Składniki miłości Intymność – pozytywne uczucia do partnera i towarzyszące im działania, które wywołują przywiązanie, bliskość i zależność partnerów od siebie. Łagodna dynamika, pozytywne emocje składające się na intymność wynikają w dużej mierze z umiejętności komunikowania się i wzajemnego wsparcia co rozwija się dopiero podczas poznawania się partnerów. Trzeba uważać na rutynę. Namiętność – konstelacja silnych emocji zarówno pozytywnych (zachwyt, tkliwość, pożądanie, radość), jak i negatywnych (ból, niepokój, zazdrość, tęsknota), często z mocno uwydatnionym pobudzeniem fizjologicznym. Emocjom tym towarzyszy bardzo silna motywacja do maksymalnego połączenia się z partnerem. Dramatyczna dynamika. Namiętność intensywnie rośnie, szybko osiągając swoje szczytowe natężenie i niemal równie szybko gaśnie. Kiedy mierzyć czas trwania związku w miesiącach, stwierdza się jej spadek, ale nie sposób stwierdzić jej przyrostu – ponieważ już na wstępie pojawia się w maksymalnym natężeniu. Często współwystępuje z seksem, ale to nie to samo. Zdarza się przeważnie tylko raz w życiu.

Zobowiązanie - decyzje, myśli i działania ukierunkowane na przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek oraz na jego utrzymanie pomimo różnych przeszkód. Istotą zobowiązania jest działanie na rzecz związku i partnera, nawet wbrew osobistemu interesowi. Wysoce podatne na kontrolę. Zależy od: satysfakcji ze związku, poziomu dotychczasowych inwestycji i jakości alternatyw (idealizacja partnera, subiektywne obniżanie jakości rywali partnera). Samopodtrzymujący charakter. Włączenie partnera w obręb własnego ja. Zachowania podtrzymujące zaangażowanie: dostosowanie, poświęcenie, wybaczenie. Dopóki nie odpuścimy winy partnerowi, tkwimy w pułapce niewybaczonej krzywdy. 4. Dynamika bliskiego związku Dynamika bliskiego związku 1 – zakochanie - tylko namiętność - ślepe, krótkotrwałe, daje silne poczucie szczęścia - nie musi być pierwszą fazą miłości. 2 – romantyczne początki - namiętność i intymność - narastające kontakty - zaufanie możliwe dzięki przewidywalności zachowań partnera - wiara w przywiązanie partnera - zasada domniemania dobrych intencji 3 – związek kompletny - namiętność, intymność i zobowiązanie - wsparcie społeczne wzajemne, empatia - przyjmowanie cudzego punktu widzenia - emocjonalne współbrzmienie - reagowanie własnym cierpieniem na cudze nieszczęście 4 – związek przyjacielski - intymność i zobowiązanie, ale już bez namiętności - najdłużej trwająca faza - pułapka dobroczynności, bezkonfliktowości, obowiązku, sprawiedliwości 5 – związek pusty - zobowiązanie, ale już bez intymności - mechanizm zabezpieczenia zaangażowania 6 – rozpad związku - wycofanie zobowiązania

• pułapka dobroczynności polegająca na tym, że stałe i wzajemne ofiarowywanie dobra (oraz unikanie wyrządzania partnerowi krzywd) prowadzi w miarę trwania związku do tego,

iż zdolność do sprawiania partnerowi przyjemności maleje, wzrasta zaś zdolność do zadawania mu bólu; • pułapka bezkonfliktowości polegająca na tym, że stałe unikanie konfliktów w imię utrzymania wspólnoty działań, interesów i uczuć (oraz świętego spokoju) prowadzi do zaniku tej wspólnoty (a święty spokój zamienia się w spokój wręcz śmiertelny); • pułapka obowiązku polegająca na tym, że systematyczne podpieranie własnych uczuć do partnera poczuciem obowiązku prowadzić może do ich zaniku; własne działania mogą być widziane jako rezultat jedynie swojej obowiązkowości, nie zaś uczuć żywionych do partnera; • pułapka sprawiedliwości polegająca na tym, że domaganie się przede wszystkim sprawiedliwości we wzajemnej wymianie „świadczeń” przez partnerów sprowadza się w praktyce głównie do odwzajemniania zachowań negatywnych, a więc sprawiedliwości typu „oko za oko, ząb za ząb”. 5. Podsumowanie Na bliskie związki można patrzeć z różnych, uzupełniających się perspektyw, z których każda ma obecnie solidne poparcie empiryczne. Jedna z nich to perspektywa ewolucyjna, przyjmowana przez teorię strategii seksualnych – zakłada ona, że każda płeć poszukuje u drugiej czego innego, ponieważ te odmienne upodobania rozwiązują różne problemy adaptacyjne kobiet i mężczyzn. Druga perspektywa to teoria przywiązania skupiająca się na rozmaitych wzorcach przeżywania bliskości i reagowania na zagrożenie bliskich relacji. U osób dorosłych podłożem tych wzorców jest ludzkie zróżnicowanie pod względem lęku budzonego przez intymność i skłonności do jej unikania. U dominującej liczby ludzi obie te tendencje są słabe, większość ma zatem bezpieczny styl przywiązania, który jest ważnym zasobem w kontaktach społecznych. Trzecie analizowane tu podejście wyróżnia trzy składniki miłości – intymność, namiętność i zobowiązanie. Każdy z nich ma specyficzną, sobie tylko właściwą dynamikę. Wynika z tego dynamika całego bliskiego związku opierającego się na miłości, w którego rozwoju można wskazać szereg typowych faz. Są to: zakochanie (tylko namiętność), romantyczne początki (namiętność i intymność), związek kompletny (namiętność, intymność i zaangażowanie), związek przyjacielski (intymność i zaangażowanie) oraz związek pusty (samo zaangażowanie)....