terapie Fizykalne wyk wszystkie PDF

Preview

Summary

wszystkie notatki z wykładów...

Description

TERAPIE FIZYKALNE WYKŁADY rahabilitacja psów, fizjo i reha w wet., przewodnik medyczny po wybranych zabiegach fizykalnych, rehabilitacja i zwalczanie bólu - fizjoterapia psów i kotów FIZYKOTERAPIA - wykorzystuje do leczenia, usprawniania ciała i uśmierzania bólu zjawiska fizyczne (światło, prą1d elektryczny, pole magnetyczne, ultradźwięki, temperaturę) REAKTYWNOŚĆ NA BODŹCE FIZYCZNE zależy od: - cech działania bodźca: powolne, szybkie narastanie, synergizm z innymi bodźcami - cech bodźca: siły oraz czasu działania - osobniczych właściwości organizmu, do których zaliczamy: płeć, wiek, stan zdrowia, okres choroby, adaptacje do bodźca - fizjologicznych właściwości tkanek: rodzaj tkanki, miejsce i okolica ciała, wielkość powierzchni SIŁA BODŹCA - fizycznie bodziec jest tym silniejszy, im więcej posiada energii, np. kinetycznej, elektrycznej - neurofizjologicznie bodziec jest tym silniejszy, im więcej wywołuje potencjałów czynnościowych w tkance przewodzącej tzn. im większą wywołuje reakcję PRAWO ARNDTA-SCHULTZA "słabe bodźce pobudzają aktywność fizjologiczną, umiarkowane sprzyjają tej aktywności, a bardzo silne mogą ją hamować" REGUŁA HILDEBRANDT'A -słabe bodźce, do których organizm jest zaadaptowany, jedynie utrzymują adaptację, nie dopuszczając do jej obniżenia - najsilniejsze bodźce od tych, do których dany organizm jest zaadaptowany, wyzwalają procesy adaptacji. Posiadają więc charakter treningu - najsilniejsze bodźce, przekraczające możliwości adaptacyjne organizmu, powodują jego uszkodzenie Czas działania bodźca fizycznego: - każdy bodziec musi zdziała1ć na tkankę przez wystarczająco długi czas, aby wywołać reakcję Terapie fizykalne: - termoterapia (ciepło, zimnolecznictwo, krioterapia) - elektroterapia - sonoterapia - ultradźwięki - hydroterapia - ozonoterapia - terapia tlenem - laseroterapia - magnetoterapia - diatermia Co możemy osiągnąć terapią fizykalną: - uśmierzenie bólu - redukcja stanu zapalnego - przyspieszenie gojenia - przebudowa tkanki bliznowatej 1

- zapobieganie atrofii mięśni - profilaktyka urazów - redukcja przykurczów - przywrócenie sprawności motorycznej Stan zapalny - objawy kliniczne - tumor - obrzęk - rubor - zaczerwienienie - calor - podwyższenie temp. tkanek - dolor - ból - functio laesa - obniżenie punkcji?? Fazy stanu zapalnego - proces KORZYSTNY - bez tego stanu nie ma procesów naprawczych - celem reakcji zapalnej jest obrona organizmu gospodarza przed patogenami oraz naprawa tkanek, które uległy uszkodzeniu pod wpływem bodźców fizycznych lub chemicznych - problem pojawia się gdy stan zapalny okresowo powraca lub utrzymuje się przewlekle - w zależności od fazy dobiera się różne techniki terapii fizykalnej Fazy: 1. ostry stan zapalny 2. proliferacja 3. przebudowa OSTRY STAN ZAPALNY - ocieplenie, zaczerwienienie i obrzęk zmienionej zapalnie okolicy są bezpośrednim następstwem reakcji naczyniowej na uszkodzenie tkanek. Prowadzi ono do gwałtownego, krótkotrwałego skurczu naczyń, a następnie do ich długotrwałego rozszerzenia. Równocześnie zwiększa się przepuszczalność śródbłonka naczyń włosowatych, co powoduje przemieszczanie się płynu do przestrzeni zewnątrznaczyniowej i powstanie obrzęku - następnie obserwuje się migracje komórek układu odpornościowego do miejsca uszkodzeniaq tkanek i formowania się nacieku zapalnego. Pierwszymi komórkami pojawiającymi się w ognisku zapalenia są granulocyty obojętnochłonne, następnie makrofagi, limfocyty. (NEUTROFILE, MAKROFAGI, LIMFOCYTY) - utrzymuje się ok. 48h - jednym z białek osocza przechodzacych do przestrzeni pozanaczyniowej jest fibrynogen - po kontakcie płynu pozakomórkowego i chłonki z fibrynogenem zaczyna się formować skrzep - odczuwany przez ból wynika z substancji drażniących PROLIFERACJA- PROCESY NAPRAWCZE - trwa 4-7 dni do 14 dni Etapy: - formowanie się skrzepu fibrynowego - usuwanie gruzu komórkowego przez makrofagi - formowanie blizny (fibryna-> kolagen) - wskazana mobilizacja tkanek by układ włókien kolagenowych był regularny - neowaskularyzacja - pojawiaja sie nowe naczynia krwionosne PRZEBUDOWA / FAZA GOJENIA - 2-6mc w tkankach miekkich, w tk. twardych nawet kilka lat - ostatecznym efektem każdego stanu zapalnego jest formowanie się tkanki bliznowatej 2

- w tej fazie uszkodzenia ulegają procesom naprawczym z udziałem włókien kolagenowych - powstała tkanka bliznowata nie jest tak sprawna i wytrzymała jak tkanka wyjściowa - pomiędzy przylegającymi do siebie strukturami tkankowymi powstają zrosty, powoduące ograniczenie prawidłowego zakresu ruchów oraz upośledzające wchłanianie obrzęku pozakomórkowego Ogólne zaady obowiązujące podczas wykonywania zabiegów fizykalnych: - wybór właściwego rodzaju zabiegu fizykalnego - dobór prawidłowych parametrów do wybranego zabiegu - przygotowanie pacjenta do zabiegu - przestrzeganie zasad BHP TOK ZABIEGU FIZYKALNEGO 1. część wstępna -zapoznanie się z kartą pacjenta, rozpoznaniem, historią leczenia -badanie pacjenta -ustalenie żądanych efektów -uwzględnienie inf. o przeciwwskazaniach do wykonywania danego zabiegu, poinformowanie opiekuna o sposobie wykonania zabiegu,możliwych reakcjach zwierzęcia 2. częśc główna - przygotowanie sprzetu, dobór parametrów -przygotowanie pacjenta i pola zabiegowego - ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji , przygotowanie wybranej partii ciała do zabiegu -wykonanie zabiegu/ów zgodnie z metodyką, z uwzględnieniem komfortu psychicznego i fizycznego zwierzęcia (modyfikacja parametrów) 3. część końcowa - czyszczenie skóry, sierści po zabiegu - ocena ew. odczynu - uporządkowanie stanowiska zabiegowego Prawo Grothusa- drapera zmiany w tkankach wywołuje tylko ta energia, która została zaabsorbowana Objawy nietolerancji organizmu na zbyt duże bodźce Bodziec powinien byc tak silny jak to konieczne, a jednocześnie tak słaby, jak to możliwe 3.03 TERMOTERAPIA- wykorzystuje powierzchowne źródła ciepła i zimna Metody odbierające tkankom ciepło: - krioterapia (miejscowa, całego ciała) - zimnolecznictwo Dostarczające ciepło: - dostarczające z zewnątrz: termofor, termożel, ciepła woda - wyzwalające ciepło wewnątrz: IR, prądy wysokiej częstotliwości, ultradźwięki Zabiegi termiczne wykorzystują zasady przekazywania ciepła głównie przewodnictwa i promieniowania. Zawsze temp zgodnie z gradientem temp. - zawsze tkanki tracą ciepło, nie zimno przenika do pacjenta, tylko pacjent oddaje cieplo 3

W wiekszości zabiegów termicznych energia przekazywana jest na zasadzie przewodnictwa Energia przechodzi w kierunku gradientu termicznego, tkanki tracą energie, nie pobierają Energia dociera na głębokość ok.1cm Wpływ niskich temperatur na tkanki - ciepło z tkanek jest odbierane przez obiekt o niskiej temp na drodze przewodnictwa pod warunkiem że zapewniony jest bezpośredni kontakt między dwoma obiektami - kierunek przenikania ciepła zawsze odbywa się od obiektu cieplejszego do chłodniejszego Tempo przekazywania energii cieplnej zależy od: - różnicy temperatur między ciałami - użytego materiału do zabiegu - zdolność magazynowania energii cieplnej przez czynnik - wielkości czynnika (im wiekszy czynnik tym większa zdolność magazynowania energii) - powierzchni ciała kontaktującej się z czynnikiem chłodzącym - czasu ekspozycji - zmienności osobniczej Zimnolecznictwo stosowane jest w OSTREJ FAZIE uszkodzenia tkanek i podczas ich naprawy w celu złagodzenia efektów i następstw urazu oraz po rehabilitacyjnych w ćwiczeniach by zminimalizować wtórne reakcje zapalne Główne skutki fizjologiczne zimnolecznictwa to: - skurcz naczyń krwionośnych - zmniejszenie przepływu krwi - ograniczenie metabolizmu komórkowego oraz przepuszczalności ścian komórkowych - zmniejszenie prędkości przewodnictwa nerwowego: czuciowego i ruchowego - analgezja - działanie przeciwbólowe - zapobieganie powstawaniu lub zmniejszaniu obrzęków spowodowanych urazem - zmniejszenie skurczu mięśni W fazie ostrej zapalenia na skutek wyrzutu histaminy i bradykinin następuje zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych Mediatory chemiczne te rozszerzają naczynia i zwiększają przepływ krwi do danej okolicy. Mechanizmy te wraz ze zmianami wywołanymi niedotlenieniem komórek odgrywają główną rolę w powstawaniu obrzęku Głównym celem zimnolecznictwa w ostrej fazie zapalnej jest zmniejszenie tempa metabolizmu uszkodzonej tkance, co zmniejsza wytwarzanie metabolitów oraz ciepła metabolicznego, a zmniejszenie tempa metabolizmu ogranicza powstawanie dalszych uszkodzeń. Zimnolecznictwo - Efekt zimnolecznictwa to także działanie uśmierzające ból i jednocześnie ograniczenie odruchowego skurczu mięśniowego - Wynika to ze spowolnienia przewodnictwa nerwowego zachodzącego na skutek ochładzania nerwów - Przy osią4gnięciu temp. 10st C przez tkanki - przewodnictwo nerwowe zostaje zablokowane - Ochładzanie nerwów wydłuża także okres refrakcji (nie można poraz kolejny pobudzić, kolejny impuls do nerwu), czyli czas w którym nerw nie może zostać pobudzony przez kolejny impuls METODY: 4

- zimne okłady: cold pack, woreczki z alkoholem, woreczki z lodem, mrożonki spożywcze, sztuczne kostki lodowe w arkuszach - zimne kąpiele - leczony obszar należy zabezpieczyć przed odmrożeniami - bawełniana szmatka, gaza, specjalne pokrowce, - czas trwania zabiegu 10-30min, co 5 min obserwować skórę i zachowanie zwierzęcia (strona Cold gold) Odczucia pacjenta podczas zimnolecznictwa - kolejno: - zimno - pieczenie - ból - zdrętwienie Aby terapia mogła osiągnąć swój efekt przeciwzapalny i przeciwbólowy konieczne jest przejście przez wszystkie 4 fazy. Skóra początkowo się zaczerwienie, potem zblednie. KRIOTERAPIA - to leczenie bardzo niskimi temperaturami - poniżej 100st. C - Krioterapia miejscowa wykorzystuje urządzenie zakończone dyszą, przy jej pomocy ochładza się wybrane stawy, fragmenty skóry czy mięśnie - Krioterapia ogólna - polega na oziębieniu całego ciała w specjalnych komorach kriogenicznych Krioterapia całego ciała (WBCT) - to nieinwazyjny, szybki, skuteczny sposób leczenia, który może być stosowany u psów wszystkich ras i grup wiekowych - pomaga w regeneracji po wysiłku, przyśpiesza powrót do zdrowia po urazach i operacjach - poprawia ogólny stan zdrowia psychicznego oraz kondycję skóry i sierści - wspomagające życie hormony i enzymy zwiększające wydajność są podczas krioterapii wytwarzane w organizmie, co ma długotrwały korzystny wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie psów. WBCT opiera się na kontrolowaniu termo-szoku na powierzchownych komórkach, gdzie całe ciało psa styka się z temperaturą kriogeniczną w zakresie od -120 stopni do -140 stopni C Kabinę krio szybko i bezpiecznie schładza się do pożądanej temp. za pomocą ciekłego azotu. WBCT: - szok termiczny na powierzchni skóry inicjucje "mechanizm ratujący życie" - receptory skóry przekazują komunikat SOS przez centralny układ nerwowy do mózgu - to powoduje, że mózg uruchamia polecenie awaryjne, wydzielane hormony i enzymy podtrzymujące życie - zapewnia to organizmom dostęp do "naturalnej wewnętrznej opieki" umożliwiającej przyspieszone gojenie się ran, chorób i powrotu do zdrowia po wysiłku fizycznym - po zastosowaniu krioterapii powierzchowne naczynia krwionośne rozszerzają się, a krążenie krwi przyspiesza - zwiększa się poziom tlenu, co przyczynia się do gojenia schorzeń stawów i skóry oraz do regeneracji mięśni - krioterapia uwalnia także endorfiny, które działają uspokajająco i relaksująco na umysł i mięśnie - stan po leczeniu jest więc często nazywany euforycznym, zwierze jest spokojne i pozytywnie nastawione - krioterapia to skuteczne leczenie przeciwbólowe, a efekt jest niemal natychmiastowy i trwa do 8h po każdym zabiegu, a czasem nawet przez dłuższy czas

5

Ciepłolecznictwo- efekty fizjologiczne wysokiej temp * wysoka temp. stosowana jest w rehabilitacji ze względu na efekty: - hemodynamiczne - nerwowo-mięśniowe - metaboliczne - wpływ na tkankę łączną - stosujemy wysoką temperaturę po zakończeniu ostrej fazy zapalnej lub w trakcie procesu gojenia tkanki - zbyt wczesne zastosowanie ciepła moze pogłębić objawy zapalne takie jak obrzęk, ból - w przypadkach wątpliwych lepiej zastosować zimne lub naprzemiennie zimne i ciepłe zabiegi aż do wyraźnego wejścia procesu gojenia się tkanki w fazę podostrą lub fazę proliferacyjną Wpływ na organizm: - środki powierzchniowo rozgrzewające takie jak gorące okłady czy kąpiele wpływają najbardziej na skórne naczynia krwionośne dlatego największa zmiana temp. dotyczy tkanek położonych do głębokości 1cm - podwyższenie temp. tkanki powierzchniowej powoduje uwolnienie mediatorów chemicznych takich jak histamina i prostaglandyny które wywołują rozszerzenie naczyń krwionośnych - kolejny mechanizm z rozszerzenia nacz. krw. polega na stymulacji termoreceptorów skórnych, które połączone są synapsami z naczyniami skórnymi uwalniają bradykininy wywołujące rozluźnienie mięśni gładkich ściany naczyń. - kolejny mechanizm rozszerzenia nacz. krw. jest to ograniczenie pobudzania współczulnego za pośrednictwem grzbietowych zwojów korzonków rdzeniowych, wskutek czego zmniejsza się kurczliwość mięśni gładkich i dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych miejsca poddanego zabiegowi oraz pośrednio skórnych naczyń krwionośnych - mechanizmy te nie wpływają znacząco na przepływ krwi w mięśniach szkieletowych ponieważ jest on pod silnym wpływem innych fizjologicznych i metabolicznych czynników - najlepszą metodą na zwiększenie przepływu krwi w mięśniach szkieletowych są ćwiczenia fizyczne - nerwowo- mieśniowe efekty działania wysokiej temp. w odróżnieniu od zimna to przyspieszenie przewodnictwa nerwowego i skrócenie czasu refrakcji zarówno dla nerwów czuciowych jak i ruchowych - prędkość przewodnictwa nerwowego zwiększa się o 2m/s przy wzroście temp. o każdy 1stopień C - rozluźnienie mięśni jest efektem zmniejszenia tempa wysyłania impulsów przez włókna wstępujące wrzeciona mięśniowego i włókna zstępujące gamma JAK JEST CIEPŁO TO MIĘŚNIE SIĘ ROZLUŹNIAJĄ, NIE KURCZĄ ! - rozszerzenie naczyń krwionośnych zwiększa przepływ krwi dzięki czemu zmniejsza się niedokrwienie uszkodzonej tkanki, co z kolei obniża aktywność nocyreceptorów - zmniejszony skurcz mięśni a co za tym idzie zmniejszony nacisk na naczynia krwionośne pobudza przepływ krwi ograniczając niedokrwienie - wysoka temperature przyspiesza reakcje biochemiczne zarówno enzymatyczne jak i metaboliczne - pod wpływem wyższych temperature zmniejsza się aktywność tych reakcji (powyżej 45 stopni) - w temperaturze 39-43 stopnie aktywność enzymatyczna rośnie o 12% na każdy 1 stopień wzrostu temp. 3 WYKŁAD Hydroterapia  Właściwości wody gęstość względna i siła wyporu lepkość opór ciśnienie hydrostatyczne napięcie powierzchniowe gęstość względna i siła wyporu Gęstość względna i siła wyporu  ciało zanurzone w wodzie poddawane jest działaniu dwóch przeciwnych sił : sile grawitacji i sile wyporu 6

 grawitacja jest siłą która przyciąga obiekty w kierunku środka ziemi  wypór jest definiowany jako siła pionowa zwrócona przeciwnie do grawitacji i wywierana przez wodę na zanurzone w niej ciało  wg prawa Archimedesa, zgodnie z którym wszystkie ciała w spoczynku zanurzone w płynie poddawane są działaniu pionowej, skierowanej ku górze sile, która jest równa ciężarowi wypartego przez dane ciało płynu  Wypór ma związek z gęstością względną płynu ,ponieważ objętość płynu wypartego przez zanurzone w nim ciało jest uzależniona od gęstości względnej tego ciała Gęstość względna  gęstość względna (ciężar właściwy) jest stosunkiem ciężaru ciała i ciężaru takiej samej objętości wody  gęstość względna zależy od składu danego ciała , determinuje łatwość z jaką unosi się ono na wodzie -na przykład: gęstość względna tkanki tłuszczowej jest niższa niż gęstość względna wody dlatego też tłuszcz lepiej utrzymuje się na powierzchni niż Tkanka kostna (która ma wyższą gęstość względną i dlatego tonie)  ze względu na wspomnianą właściwość wody otyłe zwierzęta odznaczające się niższą gęstość względną ciała niż szczupłe mają większą wyporność  właściwość ta jest szczególnie korzystna z punktu widzenia pracy terapeutycznej w wodzie z pacjentem otyłym  na tej samej głębokości wody na bieżni wodnej zwierzęta z nadwagą obciążają stawy w mniejszym stopniu niż osobniki szczupłe Siła wyporu i jej pozytywny wpływ  Siła wyporu wody ułatwia proces rehabilitacji mięśni i stawów, ponieważ redukuje obciążenia stawów  wartość obciążenia uzależniona jest od głębokości wody  obciążenie jest zredukowane do :  91% w wodzie sięgającej do poziomu stawów skokowych  75% w wodzie do stawów kolanowych  38% kiedy poziom wody sięga stawów biodrowych Lepkość i opór  Lepkość (tarcie wewnętrzne ) to opór w stosunku do tarcia wynikającego z działania sił spójności występujących między cząsteczkami płynu  opór w wodzie jest wyższy niż w powietrzu  trudniej jest poruszać się w wodzie, dlatego też ruch w wodzie wzmacnia mięśnie i poprawia kondycję układu sercowo-naczyniowego ale też może go nadmiernie obciążać  lepkość wody nasila również odczuwanie bodźców czuciowych, poprawia stabilność stawów i zapobiega przewracaniu się 7

 Opór, który powstaje dzięki zjawisku lepkości jest proporcjonalny do szybkości z jaką zwierze się porusza - Im szybszy jest ruch w wodzie, tym większy jest opór  opór w czasie ćwiczeń w wodzie można zwiększać poprzez zwiększenie szybkości przesuwu bieżni, zwiększenie powierzchni kontaktu ciała zwierzęcia z wodą lub poprzez wprowadzenie różnych typów prądów wodnych ciśnienie hydrostatyczne  według prawa Pascala na danej głębokości płyn wywiera równy nacisk na całą powierzchnię ciała  w spoczynku nacisk ten jest wprost proporcjonalny do głębokości oraz do gęstości tkanki, to znaczy że im głębiej tym ciśnienie jest wyższe  ciśnienie hydrostatyczne wywiera stały nacisk na ciało zanurzone w wodzie co pomaga zredukować obrzęki i stan zapalny  w trakcie hydroterapii zatem poprawia się przepływ krwi i chłonki  ciśnienie hydrostatyczne wody może zmniejszać odczuwanie przez pacjenta bólu, dzięki czemu łatwiej się on porusza ze względu na nasilenie odczuwania innych bodźców Napięcie powierzchniowe  napięcie powierzchniowe jest definiowane jako tendencja cząsteczek do wzajemnego przylegania do siebie czyli kohezji  jest najsilniej zaznaczone na powierzchni płynu  Zjawisko to odpowiada za zwiększenie oporu w trakcie poruszania się na powierzchni wody  nabiera ono praktycznego znaczenia kiedy pacjent w trakcie terapii unosi kończyny ponad poziom wody rodzaje hydroterapii  baseny  bieżnie wodne  Hydromasaże  naturalne zbiorniki wodne Bieżnia wodna  Biomechanika ćwiczeń na suchym lądzie znacząco różni się od biomechaniki ćwiczeń w wodzie  wśród ćwiczeń wykonywanych w wodzie z kolei istnieje różnica między pływaniem a chodzeniem, ponieważ w zależności od głębokości wody zmienia się stabilizacja i ruch stawów  pływanie pobudza zgięcie w stawach zwłaszcza w obrębie kończyn miednicznych  staw kolanowy na przykład zgina się dwa razy intensywniej podczas pływania niż podczas chodzenia na bieżni wodnej

8

 zakres ruchów może się różnić w zależności od głębokości wody oraz od prędkości przesuwu bieżni  na przykład jeśli celem jest poprawa zgięcia w stawie łokciowym woda powinna sięgać poziomu łokci a szybkość przesuwu bieżni należy ustalić tak aby pozwalała ona na komfortowy ruch z wykorzystaniem pełnego zakresu ruchu w stawie łokciowym  ćwiczenia na bieżni wodnej poprawiają również fazę podporu i długość kroku co pomaga osiągnąć stabilność i koordynację oraz zwiększa wytrzymałość i siłę mięśni  częstotliwości czas trwania poszczególnych sesji terapeutycznych na bieżni wodnej jak również ustawienia prędkości i głębokości wody zależą od pacjenta jego schorzenia i zabiegu chirurgicznego ,które zwierzę przebyło  jednak na ogół jest to 10-20 minut chodzenia na bieżni wodnej  1 lub 2 razy w tygodniu  aby ułatwić terapeucie obchodzenie się ze zwierzęciem pomocne bywa założenia kamizelki ratunkowej  należy zawsze pamiętać o ocenie funkcjonalnej pacjenta przed rozpoczęciem sesji leczniczej, ponieważ umożliwia to monitorowanie postępów leczenia i przeprowadzenie odpowiednich modyfikacji programu rehabilitacyjnego Bieżnia wodna- wpływ na organizm - poprawa czynnego zakresu ruchu -

częściowe obciążanie kończyny

-

proprioceptywny trening chodu

-

poprawa równowagi podczas poruszania się

-

ostrożne obciążanie po złamaniach

-

prz...