NajwaŻ Niejsze Motywy Literacki MATURA PDF

Preview

Summary

Download NajwaŻ Niejsze Motywy Literacki MATURA PDF

Description

NAJWAŻNIEJSZE MOTYWY LITERACKIE W OPARCIU O LEKTURY SZKOLNE

1. ANIOŁ/ siły dobr dobra a i zła Lament świętokrzyski (Matka Boska ma żal do archanioła Gabriela za to, że zwiastował jej radość, a otrzymała tylko wielkie cierpienie – śmierć jedynego Syna); Johann W Wolfgang olfgang Goethe, Faust (anioły toczą walkę z szatanami o duszę Fausta);

Pieśń o R Rolandzie olandzie Śmierci Rolanda towarzyszy niesamowite wydarzenie – przybywają do niego wysłannicy Boga z archaniołem Gabrielem na czele. Właśnie Gabriel bierze od niego rękawicę, którą rycerz ofiarowuje Bogu. Trzej archaniołowie: Cherubin, Michał i Gabriel zabierają Rolanda do nieba w uroczystej procesji, a następnie składają jego duszę przed Bogiem. W utworze Gabriel opiekuje się również Karolem Wielkim, zsyła mu sny dotyczące bitwy i wspomaga go w walkach. Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia Anioł Stróż przylatuje, aby zapowiedzieć ślub i narodziny dziecka, po czym znika. Jego przewidywania się sprawdzają. Gdy Mężowi ukazuje się Dziewica, on wiernie podąża za nią. Cieszy się, że opuścił chrzciny swojego syna Jerzego Stanisława, a tym samym świat zwyczajnych ludzi. Piękna kobieta prowadzi go aż na skraj przepaści, przed śmiercią ratuję go Anioł Stróż. Mąż odrywa, że podążał za trupem. Anioł radzi mu, aby wrócił do żony i dziecka. Adam Mickiewicz Dziady cz. III W scenie Wielkiej Improwizacji siły dobra i zła walczą o duszę Konrada, który, domagając się od Boga władzy nad duszami Polaków, posuwa się do bluźnierstwa. Przed wiecznym potępieniem chroni go Anioł Stróż, który nie pozwala na to, by Konrad nazwał Boga carem. Akcja całego utworu rozgrywa się zarówno w wymiarze ziemskim, realnym, jak i metafizycznym, siły dobra i zła mają duży wpływ na postępowanie bohaterów (wierny sługa Boży ksiądz Piotr dostąpi widzenia; senatora Nowosilcowa dręczą siły nieczyste we śnie).

2. AR ART TYST YSTA/ A/ SZTUK SZTUKA A

Mitologia – Orfeusz ; „„prawdziwy” poeta, grający na lirze; po śmierci żony Eurydyki przebłagał swoją grą Hadesa, aby odzyskać ukochaną; niestety, gdy ta odwróciła się, odchodząc z krainy zaświatów, Orfeusz stracił ją na zawsze Mitologia – postać Apolla (Apollo praojcem artystów: bogiem muzyki, patronem poezji i sztuki klasycznej); monumentum…(wybudowałem ntum…(wybudowałem pomnik…) Hor Hora a cy Exegi monume Oda greckiego poety, w której stwierdza on, że wybudował pomnik trwalszy od spiżu (swoją poezję), jednoznacznie określa kondycję artysty w dobie antyku. Horacego charakteryzuje chęć sławy, świadomość własnej wielkości, ponadczasowości i uniwersalności swoich dzieł. Pewność siebie oznacza, że poeta nie ma żadnych wątpliwości, że będzie rozpoznawany i czytywany przez potomnych. Jan K Kochanowski ochanowski Pieśń XXIV XXIV,, Księgi Wtóre Ojciec polskiej poezji parafrazuje Exegi monumentum… Horacego w Pieśni XXIV . Wyznaje te same zasady co starożytny poeta, ma podobne przekonania o swym talencie i nieśmiertelności poezji: Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony

1

Natury […] O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie, I róznego mieszkańcy świata Anglikowie […] Postawa Kochanowskiego jest typowa dla poetów epoki renesansu. Jan K Kochanowski ochanowski Pieśń XXV XXV,, Księgi Wtóre (Czego chcesz od nas, P Panie…) anie…) (Bóg artystą, kreatorem świata); Juliusz Słowacki Kordian – też Adam Mickiewicz, Dziady cz. III Dramaty romantyczne ukazują mesjanistyczny (na wzór Chrystusa) charakter cierpienia narodu polskiego. To utwory polityczne, a główni bohaterowie są typowymi bohaterami romantycznymi walczącymi o wolność kraju. Dużą rolę odgrywa w całej sytuacji także poezja. Artysta-wieszcz spełnia tu kluczową rolę: Naród ginie, dlaczego? – aby wieszcz narodu Miał treść do poematu, a wieszcz rym odlewał, Aby nieliczną iskrę ognia pośród lodu Z pieśni wygrzebał anioł i w niebie zaśpiewał.

Dziady,, cz. III (poeta świadomy swej wielkości i wagi misji, którą ma do spełnienia – Adam Mickiewicz Dziady Konrad w „Wielkiej Improwizacji” czuje się niezrozumianym przez ludzi artystą, jednocześnie czuje się kimś lepszym i domaga się od Boga panowania nad duszami Polaków); Tadeuszu (artysta, który za pomocą swej twórczości zamyka Adam Mickiewicz Koncert Jankiela w Panu Tadeuszu świat w metaforach lub tworzy nowe światy); Zygmunt Krasiński Nie-boska komedia (obraz poezji jako Dziewicy, niezwykle silnej i zwodniczej, i poety omotanego nią – poezja fałszywa; żona Maria i syn Orcio- poeci prawdziwi, ich emocje są prawdziwe); Zbigniew Herbert Apollo i Marsjasz (bohaterowie to symbole dwóch typów uprawiania sztuki; Apollo – sztuka klasyczna; Marsjasz- sztuka dionizyjska);

3. ARKADIA/ WIEŚ WIEŚ// MIEJSCA SZ SZCZĘŚLIWE CZĘŚLIWE Jan K Kochanowski ochanowski Pieśń świętojańska o Sobótce Jest to cykl dwunastu pieśni, z których wyłania się sielankowy obraz wsi. Ludzie są szczęśliwi, zbierają obfite plony, ziemia daje im pożywienie. Mogą korzystać z życia i cieszyć się nim, bo właśnie natura zapewnia im byt. Krajobraz jest przyjemny dla oka: pasterze przygrywają, widać lasy, jest ciepło. Życie ziemianina jest spokojne i wesołe. Wieś kojarzy się ze szczęśliwą krainą, arkadią. Daje wiele możliwości: pracę, rozrywkę, niezmącony spokój i bezpieczeństwo. Ludzie są pobożni i uczciwi. Utwór jest pogodny, wychwala życie na wsi, przedstawia wiele zalet takiego życia – mieszkańcy czerpią radość z pracy, plonów, kontaktu z naturą. Inne zawody nie dają takiego szczęścia. Jan K Kochanowski ochanowski Na dom w Czarnolesie (dom ostoją szczęścia); Franci Franciszek szek Karpiń Karpiński ski Laura i Filon (spotkanie kochanków – konwencja sielanki); Adam Mickiewicz Pa Pan nT Tadeusz adeusz Litwa to obszar arkadyjski, przepełniony spokojem, to raj na ziemi. Współtworzą go: dwór w Soplicowie, karczmy, sad,ogród, ruiny zamku Horeszków, zagajnik, puszcza z matecznikiem. Światem tym rządzi harmonia i porządek. Ziemia daje wiele plonów, rośliny są bujne, a mieszkańcy żyją w zgodzie z naturą. Dostosowują oni swoje prace i rozrywki do pór roku. Przyroda jest jakby wyznacznikiem ich trybu życia. Występuje też zależność między nią a odczuciami mieszkańców, np. burza to sytuacja grozy.

2

Centrum stanowi Soplicowo, jest to miejsce pełne uroku i ściśle związane z tradycją i polskością. Pomaga więc przeżyć każdą trudną chwilę, stanowi zupełne przeciwieństwo hałaśliwego Paryża. Soplicowo podsyca wiarę i zapewnia poczucie spokoju: każdy członek społeczności zna swoje miejsce, istnieją też ustalone sposoby zachowań. Świat ten jest wyidealizowany, zawiera elementy baśniowe. Jednak jest to realne życie ziemskie, a nie sakralna przestrzeń. Soplicowo jest obrazem utraconej Ojczyzny. Eliza Orzeszko Orzeszkowa wa Nad Niemnem Krajobraz w okolicach Niemna budzi skojarzenie z arkadią. Opisy przyrody ukazują jej piękno, siłę, nieprzemijalność i cykliczność. Natura jest pełna spokoju i harmonii. Orzeszkowa wlicza przyrodę w sferę świętości. Przy brzegu rzeki znajdują się mogiły, jest więc ona symbolem przemijania, ale również świadczy o ciągłości tradycji. Niemen istniał, kiedy Jan i Cecylia zakładali ród, był też świadkiem walk powstańczych. Woda jest znakiem początku istnienia oraz płodności i witalności. Mieszkańcy Bohatyrowicz są szczęśliwi, śpiewają, praca daje im satysfakcję, opiekują się grobem Jana i Cecylii. Ich życie jest nieodłącznie związane z przyrodą. Ma ona tutaj duży związek z tradycją, świętością, przemijaniem i odnawialnością. Kontrastuje z tym życie rodziny Korczyńskich, zwłaszcza hipochondrycznej Emilii czy egoistycznego Zygmunta. Życie na salonach nie daje im poczucia szczęścia i spełnienia w życiu. Stefan Żerom Żeromski ski Przedwiośnie (sielankowy portret życia w polskim dworku; Nawłoć); Bruno Schulz Sklepy cynamonowe (dzieciństwo jako powrót do arkadii);

4. BÓG

Pieśń o Ro Rolandzie landzie (Bóg jest opiekunem rycerza) Bogurodzica (Bóg rozdaje łaski) Jan K Kochanowski, ochanowski, Czego chcesz od nas, P Panie anie W pieśni sławione jest dobro Boga, Stworzyciela świata, w którym człowiek może żyć w zgodzie z naturą. Człowiek nie ma nic do ofiarowania Bogu ponad ludzką miłość, bo wszystko na świecie pochodzi od Boga, a więc wszystko do Niego należy. Człowiek jedynie dzięki łasce Bożej może korzystać z jego dóbr i powinien Mu za to być wdzięczny. Utwór jest hymnem pochwalnym na cześć Boga i idealnego świata, jaki On stworzył. Boskie dzieło jest idealne, panuje doskonały ład i harmonia. Bóg to artysta, który stworzył świat z niczego, dbając o każdy szczegół (Deus artifex i Deus Faber; Bóg artysta; Bóg rzemieślnik ).

Dziady,, cz. III Adam Mickiewicz, Dziady W utworze istnieje rozdźwięk w postrzeganiu Boga – z jednej strony surowy, karzący ludzi i nieczuły na ich los, a z drugiej zaś miłosierny i dobry. W utworze tym Konrad buntuje się przeciw Bogu. Domaga się od Stwórcy „rządu dusz”, aby uratować naród. Bohater obwinia Boga, że nie jest Miłością, lecz Mądrością, a w panowaniu nad światem kieruje się rozumem. Wzywa Boga, ale Ten milczy, pozostawia go samemu. To sprawia, że Konrad wątpi w Jego istnienie, w Jego nieomylność i miłość do ludzi. Chce nazwać Boga carem, ale w tym uprzedza go diabeł. Natomiast dla księdza Piotra jest On miłosierny, dzięki pokorze i wierze w Niego może dojrzeć przyszłe wydarzenia. Juliusz Słowacki, Smutno mi Boże (zwątpienie w skuteczność wiary; podmiot liryczny przebywa na emigracji) Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia (Bóg kieruje losem świata; wymierza ludziom karę za krwawą rewolucję) Hanna Kr Krall, all, Zdążyć przed P Panem anem Bogiem Książka, której podstawą jest wywiad z Markiem Edelmanem – członkiem Żydowskiej Organizacji Bojowej i uczestnikiem powstania w warszawskim getcie – jest opowieścią o życiu i śmierci, o ludzkiej godności. Tytuł ma znaczenie metaforyczne, odwołuje się do wyścigu między Bogiem i człowiekiem o życie ludzkie. Marek Edelman w pewnym momencie wypowiada słowa, które najlepiej wyjaśniają tytuł:

3

Pan Bóg już chce zgasić świeczkę, a ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując jego chwilową nieuwagę. Niech się pali choć trochę dłużej, niż On by sobie życzył. Jest to więc w pewnym sensie postawienie się na równi z Bogiem, któremu się nie ufa. Niezrozumiałe jest, dlaczego zesłał na ludzi takie nieszczęścia. Człowiek więc podejmuje rywalizację z Nim.

5. BUNT

Sofokles Antygona Król Kreon rozkazuje pogrzebać jednego z braci Antygony zgodnie z honorami, a drugiego rzucić sępom na pożarcie. Tytułowa bohaterka buntuje się przeciw tej decyzji. Kreon postępuje zgodnie z prawem i obyczajami – zdrajca nie zasługuje na pogrzeb. Jednak Antygona nie może się z tym pogodzić, bo zbyt mocno kocha swojego brata. Sama chowa Polinejkesa i płaci za to życiem. W wyniku swojego buntu odrzuca nawet pomoc siostry Ismeny. Samotnie walczy o swoje racje, a w końcu popełnia samobójstwo, nie czekając na spełnienie wyroku Kreona. Jan K Kochanowski ochanowski Treny Autor nie może się pogodzić ze śmiercią swej ukochanej córki – Urszulki. Przeżywa moment zwątpienia w Boga, następuje zachwianie jego wiary. Jest to spowodowane brakiem zgody z wyrokiem Boskim – buntuje się przeciw Niemu. W końcu jednak odnajduje równowagę duchową (powrót do filozofii stoickiej), głównie za sprawą snu, w którym ukazuje się poecie jego zmarła matka z Urszulką na rękach.

Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera (bunt przeciwko obyczajom, które niszczą miłość; Werter popełnia samobójstwo, ponieważ Lotta, w której się zakochał, miała już narzeczonego); Adam Mickiewicz Dziady, cz. III (bunt przeciwko wiedzy, tyranii caratu, niewoli ojczyzny, Bogu, konwenansom); Stefan Żeromski Ludzie bezdomni (bunt przeciwko złu świata; Tomasz Judym wbrew środowisku lekarskiemu chce leczyć tylko biednych ludzi i rezygnuje ze szczęścia osobistego); Gustaw Herling-Grudziński Inny świa światt Autor ukazuje próby buntowania się przeciw totalitaryzmowi. Potępia prawa panujące w łagrach, a także zniewolenie jednostki. Jednym z buntowników jest Kostylew, który swój sprzeciw wyraża poprzez samookaleczenie. Bohater opala sobie rękę na znak buntu – nie chce pracować dla systemu. Później odbiera sobie życie, ponieważ wolność jest dla niego najważniejsza. Jego bunt staje się symbolem dumy człowieka .W Innym świecie pojawia się też wątek buntu Polaków sprzeciwiających się obozowej władzy. Prowadzą oni głodówkę (m.in. autor), która przyczynia się do ich uwolnienia. Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem (bunt Żydów przeciw Niemcom w czasie okupacji- wybuch powstania w getcie warszawskim). Sławomir Mrożek Tango Stomil i Eleonora buntują się przeciw tradycji i konwenansom swoich rodziców. Popierają niedbałe stroje, młodzieńcze ideały, a także wolną miłość. Tym samym tworzą następną konwencję, przeciw której buntuje się Artur, ich syn. Nowoczesność rodziców i manifestacja wolności męczą go. Chce powrotu do powszechnie przyjętych, tradycyjnych norm i dawnych obyczajów. Pragnie ożenić się z Alą, nosi garnitur. Utwór dowodzi, że bunt towarzyszy życiu każdego człowieka, tkwi w jego naturze – zmieniają się tylko jego przyczyny i formy.

6. CIERPIENIE

Biblia – opowieść o Hiobie (cierpienie niezawinione);

Mitologia – mit o Prometeuszu

4

Prometeusz to dobroczyńca ludzkości. Jako pierwszy grecki bóg zszedł z Olimpu na ziemię i tam nauczył ludzi używania ognia (który skradł Heliosowi lub, w innych przekazach mitu, Hefajstosowi z kuźni). Za ten czyn został skazany na cierpienie: codziennie do przywiązanego do gór Kaukazu Prometeusza przylatywał orzeł (sęp), wydziobując mu odrastającą każdego dnia wątrobę. Cierpienie Prometeusza to nie tylko rezultat miłości do człowieka. To przede wszystkim wynik buntu, nieposłuszeństwa w stosunku do innych bogów Parnasu – niekwestionowanych autorytetów Hellady. Jan K Kochanowski ochanowski Treny W dziewiętnastu trenach ojciec-poeta opłakuje swoją zmarłą córkę – Urszulkę: Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe I lamenty, i skargi Symonidowe, Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychania I żale, i frasunki, i rąk łamania, Wszytki a wszytki za raz w dom się mój noście, A mnie płakać mej wdzięcznej dziewki pomożcie, Z którą mię niebożna śmierć rozdzieliła I wszytkich moich pociech nagle zbawiła. Cierpienie Kochanowskiego przyjmuje w cyklu różne fazy: najpierw poeta płacze, lamentuje, potem zaczyna zadawać pytania o sens nie tylko śmierci, ale i cierpienia właśnie, następnie zaczyna szukać ukojenia, by ostatecznie zdać się na pozytywne działanie upływającego czasu, który jako jedyny może złagodzić tęsknotę po córce. Cierpienia poety to przede wszystkim stan duszy i umysłu, to niemożność pogodzenia się z zaistniałą sytuacją. Śmierć najbliższej osoby zadaje najwięcej ran i uczy pokory wobec życia. Adam Mickiewicz Dziady Dziady,, cz. III (Konrad przyznaje w Improwizacji , że cierpi za cały naród będący pod jarzmem cara; cierpienia represjonowanych Polaków); Bolesław Prus Lalka (Wokulski cierpi z powodu nieodwzajemnienia uczuć przez pannę Izabelę Łęcką; z powodu rozczarowania miłością podejmuje nieudaną próbę samobójczą); Gustaw Herling-Grudziński Inny Świa Światt (cierpienie więźniów w sowieckich łagrach);

7. DIABEŁ/ ZŁO Juliusz Słowacki Kordian Scena Przygotowania ma miejsce w górach karpackich, w chacie słynnego czarnoksiężnika Twardowskiego (na Łysej Górze przez długi czas oddawano cześć bóstwom, krążyły legendy o sabatach czarownic, zlotach diabłów). Zbierają się tam istoty o nadprzyrodzonych siłach. Między innymi ukazuje się Szatan pod postacią pięknego anioła i zwołuje na ziemię dziesięć tysięcy innych szatanów. Stwarza w kotle przywódców powstania listopadowego, m.in. generałów: Chłopickiego, Skrzyneckiego, Krukowieckiego. Pomagają mu w tym zadaniu głównie czarownice i trzy diabły (Astaroth, Gehenna, Mefistofel). Kolejne spotkanie z Szatanem ma miejsce w scenie VI, aktu III. Kordian spotyka w szpitalu wariatów Doktora, który okazuje się być diabłem. Lekarz próbuje wmówić mu chorobę psychiczną, aby ten zaniechał dalszych zamachów na cara – źródło największego zła. Szatan Słowackiego kusi Polaków do zemsty i walki, która przecież zakończy się klęską (nieudolni przywódcy stworzeni w Przygotowaniu). Adam Mickiewicz Dziady , cz. III (walka diabła o duszę Konrada w scenie Wielkiej Improwizacji);

8. DOM

Jan K Kochanowski ochanowski Na dom w Czarnolesie Renesansowy wieszcz we fraszce przywołuje Boga jako stróża i opiekuna domowego ogniska, Tego, który daje błogosławieństwo oraz zapewnia bezpieczny i spokojny żywot. Podmiot liryczny nie przywiązuje wagi do materialnego dostatku, większą wartość stanowi dla niego to, by miejsce, w

5

którym mieszka, pełne było ciepła i przechowywane w nim były rodowe tradycje, a mieszkańcy cieszyli się dobrym zdrowiem i szacunkiem sąsiadów. Dom u Kochanowskiego jawi się jako ostoja spokoju i istotnych dla człowieka wartości. Nie bez znaczenia pozostaje tu tytuł utworu – mowa jest bowiem nie o domu jakimkolwiek, lecz własnym – czarnoleskim, ukochanym, gdzie poeta chroni się przed światem. Adam Mickiewicz Pa Pan nT Tadeusz adeusz W epopei przedstawiony został więcej niż jeden dom, mamy bowiem tu zarówno obraz dworku w Soplicowie, jak i zamku Horeszków. Te dwa wizerunki różnią się od siebie w sposób znaczący. Dwór szlachecki jest zadbany, widać tam rękę pracowitego i zaangażowanego gospodarza, który opiekuje się obejściem podczas nieobecności właściciela. Już na pierwszy rzut oka można się domyślać niezwykłej przysłowiowej gościnności mieszkańców: I widać z liczby kopic, co wzdłuż i wszerz smugów Świecą gęsto jak gwiazdy, widać z liczby pługów Orzących wcześnie łany ogromne ugoru, Czarnoziemne, zapewne należne do dworu, Uprawne dobrze na kształt ogrodowych grządek: Że w tym domu dostatek mieszka i porządek. Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, Że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza. Wnętrze domu urządzone jest również bardzo schludnie, a przy tym mnóstwo tam rodzinnych pamiątek i obrazów przedstawiających polskich bohaterów narodowych czasów zaborów (Kościuszko, Rejtan). Kultywuje się tu również tradycję wspólnych biesiad przy stole. Tu obowiązują i rzeczywiście przestrzegane są zasady pierwszeństwa i grzeczności. Zupełnie inaczej przedstawiony jest zamek Horeszków. Nieuregulowanie spraw spadkowych i niezgodność wśród kandydatów na prawowitych właścicieli spowodowała, że miejsce to jest zaniedbane, brak tu ciepła, panuje atmosfera grozy, tajemniczości, budowla przypomina raczej zamek z powieści gotyckiej niż rodzinną posiadłość. Stefan Żeromski Przedwiośnie (szklane domy – marzenie Seweryna Baryki o dostatniej Polsce; tanie, szybko budowane domy rozwiązują problem bezdomności i bezrobocia) Stefan Żeromski Ludzie bezdomni (bezdomność dosłowna i symboliczna; „bezdomność” Tomasza Judyma, Joanny Podborskiej, Wiktora Judyma czy inżyniera Korzeckiego);

9. D DZ ZIECKO IECKO,, DZIECIŃSTWO Jan Ko Kochanowski chanowski Treny (śmierć malutkiej 2,5 - letniej córki poety pretekstem do rozważań na temat sensu życia); Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia Syn Henryka, Orcio, dzięki modlitwie swojej matki, zostaje poetą. Poezja jest całym jego życiem, dzięki niej jest wyjątkowo wrażliwy i może porozumieć się z ojcem. Poetycki dar staje się jego przekleństwem, bo chociaż doznaje niesamowitych wizji i przewiduje przyszłość, to nie jest szczęśliwy. Całe jego życie to wiele nieszczęść: śmierć matki, utrata wzroku, a w końcu atak rewolucjonistów i jego własna śmierć. Nie-Boska komedia pokazuje na przykładach Henryka i Orcia, że poezja jest niezwykłym darem, pomaga porozumieć się z otoczeniem i uwrażliwia, ale tylko wtedy, gdy jest dobrze rozumiana. Autor, wprowadzając postać Orcia, mógł dokładniej określić rolę poezji i poety w społeczeństwie. Stefan Żeromski Ludzie bezdomni ((dzieciństwo Tomasza Judyma materialnej i braku emocjonalnego wsparcia bliskich)

10. DWOR DWORE EK SZL SZLACHECKI ACHECKI

6

trudne z powodów biedy

Pan nT Tadeusz adeusz Adam Mickiewicz Pa Dwór szlachecki, usytuowany na wzgórzu, pośród brzozowego gaju, był z drzewa, z pobielanymi ścianami i gankiem. We dworze jako ostoi polskości nie zabrakło obrazów przedstawiających osoby ważne dla historii Polski – Rejtana, Kościuszkę czy Jasińskiego. Melodia, którą słychać z z...