Samenvatting VRH4 PDF

Preview

Summary

samenvatting vrh4...

Description

De patiënt met een maagkatheter Wat is een maagsonde? = een plastic buisje dat via de neus of mond ingebracht wordt tot in de maag van de zorgvrager. Afhankelijk waar ze wordt ingebracht is het een nasogastrische sonde (NS) of een orogastrische sonde Kenmerken? - Tussen de 1,2 en 1,5 meter - Felxibel - Radio-opaak - Gradaties die lengte aanduiden - Op tip sondes - Diameter uitgedrukt in charière - Hoe groter, hoe groter de diameter - Volwassenen : ch 12 of 14 - Waarom? o Toedienen substanties in de maag of uit de maag halen

Soorten maagsondes 1. Indeling volgens hun uitwendige diameter (CH) (Best, Metheny, Philips, leslie, williams ) 2. Indeling volgens de methode van plaatsing ( Burell, Gerlach) 3. Materiaal van de sonde 4. Plaats waar de sonde uitmondt (gastrische of intestinale sondes) 5. Indeling volgens indicatie

Indeling naargelang de plaats 1. Niet- chirurgische plaatsing = ingebracht via de neus of de mond van de zorgvrager - In maag - In jejunum - Verder gelegen delen van de dunne darm - In duodenum  bij maagsonde door vpk zelfstandig geplaatst, via endoscopische techniek (of combo chirirugische ingreep)  uitzondering: bv geen endoscopie beschikbaar: duodenale sonde met behulp van houdingsveranderingen + stimuleren maagdarmmotiliteit dat sonde in duodenum eindigt  onzeker + tijdrovend  nasogastrische sonde: wordt geplaatst via de neus en eindigt in de maag  nasojejunale sonde: bereikt het jejunum via de neus  orogastrische sonde: via de mond komt het in de maag terecht

Niet- chirurgische plaatsing: maagsondes 1. Microsonde: = dunne maagsondes, bestaande uit één lumen, die in hoofdzaak gebruikt worden voor het toedienen van sondevoeding op korte termijn. Zijn meestal radio-opaak + laterale openingen. Worden ingebracht via de neus Sonde na 6 weken veranderen (polyurethaan sondes aka PUR) Voordelen polyurethaan - Soepel en glad - Nt aangetast door het maagzuur - Zachtheid en flexibiliteit op lange termijn behouden - Vroeger: eerst in ijskast leggen zodat ze harder werden en makkelijker in te brengen waren - Nu: voorzien van mandrain = zorgt voor stabiliteit van de sonde tijdens het inbrengen, na correcte plaatsing verwijderd a. Sonde van Levin = 1,5m lang en bestaat uit enkelvoudige lumen. Diameter 1218 CH = ah begin enkele laterale openingen en een radio-opake lijn zodat lokalisatie makkelijker is i. Waarom? Gebruikt voor irrigatie/ intillatie van vloeistoffen/ medicatie/ tijdelijk toediening voeding/ onderzoek maaginhoud/ maagdecompressie b. Sonde van Salem -Sump= beschikt over 2 lumina: hoofdlumen en dun zijlumen. Bij het niet gebruiken van de sonde worden beide lumens in elkaar geplugd  lumina afgesloten om lekkage te voorkomen i. Grootste lumen: gaten aan tip+distale zijde van de sonde ii. Radio-opaak iii. CH12- CH18 iv. Hoofd-lumen: sondevoeding, medicatie, maagspoeling, maaglediging v. Dunne-lumen: ventilatielumen, luchtinlaat + voorkomen dat maag luchtledig wordt gezogen wanneer sonde gebruikt wordt voor bepalen vh maagresidu of voor actieve suctie c. Sonde van Faucher i. 1,5m lang ii. Lijkt op sonde ven Levin iii. MAAR veel grotere diameter: CH 27-36 iv. Voor maagspoelingen v. Ingebracht via mond d. Pediatrische microsonde: i. Paars aansluitstuk ii. Beperkt in lengte + kleine diameter om luchtweg niet te hinderen

Chirurgische plaatsing: = het plaatsen van een sonde met behulp van een incisie / anesthesie e. PEG -Sonde= percutane endoscopische gastrostomie- sonde, wordt via incisie in de buikwand gestoken rechtstreeks in de maag i. Plaatsing? Lokale verdoving+ endoscopisch ii. Katheter:polyurethaan, inwendig + uitwendig fixatieplaatje  tegen elkaar gedrukt zodat sonde op zijn plaats blijft

iii. Tot 6 M ter plaatse iv. Wordt gebruikt wanneer een sonde langer dan 4 weken zou moeten blijven zitten v. Als fistel goed gevromd is kan PEG vervangen worden door gastrostomiesonde of button f. Gastrostomiesonde i. Via laparotomie rechtstreeks in de maag gestoken ii. Onder algemen verdoving iii. Duurt langer dan percutane endoscopische techniek iv. Ballon die instaat voor fixatie (denk aan blaassonde)  gevuld via een bijkomend lumen v. Alleen geplaatst als endoscopische manier niet mogelijk is bv obstructie/ verbranding vd slokdarm g. Gastroscopische button = ballonkatheter die via vooraf gevormde fistel in de maag geplaatst wordt i. 1984 gevormd  complicaties zoals irritatie vd huid, verstopping en lekkage tegen te gaan ii. Vervangkatheter na het plaatsen van een PEG – sonde iii. Nadeel: 5x zo duur als een gastrostomiesonde h. Jejunostomiesonde = via openbuikoperatie of met endoscoop direct/ indirect in het jejunum geplaatst i. Voor zv met hoog risico op aspiratie of wanneer toediening van voeding via de maag niet mogelijk is ii. Sonde wordt in de dunne darm vastgehecht iii. Silicone huidplaatje voor uitwendige fixatie iv. Nadeel? Kleiner diameter dan gastrostomiesonde waardoor ze sneller verstopt geraakt v.  gastro-jejunostomiesonde= sonde met insnede in de maag om nadien de sonde via de maag op te schuiven in het jejunum  duur en moeilijker te plaatsen i. De PEG-J sonde= percutane endoscopische gastrojejunostomiesonde = sonde met twee toegangswegen  1 voor de maag en 1 voor de dunne darm i. Eerste stap: een endoscopische gastrostomiesonde plaatsen ii. Tweede stap: ook via endoscopie een langere sonde door de PEGkatheter naar het jejunum te schuiven iii. Voordeel: mogelijk om maag leeg te hevelen + vloeistoffen toedienen in het jejunum iv. Nadeel: kans op verstopping v. Wanneer? Zv met hoog risico op aspiratie van de sondevoeding en zv waarbij zowel decompressie van de maag als toedienen van voeding nodig is

Criteria die de keuze beïnvloeden Kiezen van een naso-of orogastrische sonde - Indicatie - Materiaal waaruit de sonde vervaardigt is

-

Sonde radio-opaak Comfort en voorkeur zv Aantal lumina Aantal openingen onderaan de katheter Kostprijs CH vaak afhankelijk van de indicatie

CH12: toedienen medicatie, decompressie, maagspoeling, en uitzonderlijk verrichten van diagnostische testen + toedienen sondevoeding Hoe kleiner de CH, hoe comfortabeler voor de zv, hoe lager de kans op aspiratie  aanwezigheid sonde= oesophagale sfincter kan niet volledig sluiten= reflux + aspiratie kan optreden Kleinere CH= minder irritatie vh neusslijmvlies, keel en slokdarm Nadeel? = makkelijker verstoppen, knikken en opkrullen bij regurgitatie Grotere CH  voordeel: geschikt voor aspireren maagvocht want ze hebben minder kans op verstopping + makkelijker in te brengen Nadeel?: irritaite van neusslijmvlies, keel en slokdarm

Indicaties voor plaatsing 1. Therapeutische doeleinden a. Toedienen sondevoeding b. Toedienen medicatie c. Aspiratie van de maaginhoud 2. Toedienen van sondevoeding a. = bij zv die niet in staat zijn om voldoende voedingsstoffen op te nemen via de mond b. Oorzaken? Metabole stoornis, absorptiestoornissen, slikproblemen, etc c. Enkel als de gastro-intestinale weg vd zv nog intact is d. Bij langdurige gaat men kiezen voor een PEG of gastrostomie 3. Toedienen van medicatie a. = wanneer zv weigert of niet in staat is om bepaalde medicatie te nemen, kan dit soms een uitweg bieden b. Bv persoon die intoxicatieverschijnselen heeft en weigert om actieve kool te drinken c. Ook als persoon niet in staat is om een hoeveelheid contrastvloeistof te drinken 4. Aspireren van de maaginhoud a. = lucht/ vloeistof uit de maag gedraineerd zowel actief als passief i. Preventief bij paralytisch ileus of bij frequent braken om te voorkomen dat de maaginhoud in de longen terecht komt ii. Verminderen druk in de maag door een intestinale obstructie = decompressie van de maag iii. Ledigen vd maag bij intoxicatie iv. Verwijderen van bloed bij een gastro-intestinale bloeding

v. Ledigen maag na maag of slokdarmheelkunde om hechtingen sneller te laten genezen vi. Bij kans op perforatie van de slokdarm of maagwand In de literatuur zijn veel zaken die elkaar tegenspreken  ZIE CURSUS P 406 5. Diagnostisch doeleinde a. = slecht sporadisch vermeld in de lit, vroeger vooral om de ph waarde van de maag te bepalen, maar nu gaat dit al via de endoscoop dus wordt weinig gebruikt

Contra-indicaties -

Aanwezigheid van fracturen in de schedelbasis  kan zorgen dat maagsonde tijdens het plaatsen naar de hersenen migreert ipv de slokdarm Oude of recente traumata van de neus Neuspoliepen of andere obstakels Afwijkingen van het neusseptum Vergiftiging door bijtende stoffen  risico op perforaties Maxillofaciale trauma’s Oesophagale divertikels  verhoogt risico op perforaties Hernia diafragmatica  opkrullen sonde in de uitstulping Oesophagale tumoren  vernauwing van de slokdarm Slokdarmvarices: kans op bloedingen

Plaatsing van een maagsonde Soort handeling Technische verpleegkundige verstrekking met aanduiding B2  uitvoeren mits voorschrift

Informeren van zorgvrager en familie Hoe beter de pt is geïnformeerd, des te beter dat de pt zal meewerken  betere zorgverlening Behoefte is verschillend tussen mensen + taalgebruik aanpassen aan de zv 4 soorten basisinformatie= 1. Doel van de interventie: waarom, hoelang, waarom belangrijk om dit te laten zitten 2. Procedure: hoe dit zal verlopen, wat te verwachten, verduidelijk wat je aan het doen bent 3. Gewaarwording: normaal pijnloos, in de keel braakneigingen of een hoestreflex 4. Eigen inbreng: uitleggen wat de zv zelf kan doen, geeft het gevoel van controle te hebben

Plaatsing van een sonde via de neus of via de mond Nasogastrische = via de neus Orogastrische= via de mond Men kiest adhv indicatie, contra-indicatie, diameter vd sonde, comfort, etc Geen contra dan heeft de nasogastrische sonde de voorkeur Via de mond is het vaak een ongemak voor de zv tijdens het praten etc Via de neus krijgt men meer last van het ademen via de neus waardoor ze een droge mond of lippen zullen krijgen  voldoende aandacht voor de mondzorg

Meten van de lengte ! belangrijke rol bij de preventie van eventuele complicaties  sonde niet ver? Kans op aspiratie verhogen, openingen zitten dichter bij de trachea  te ver? Krult op in de maag of komt terecht in duodenum Waar moet de tip zich bevinden?  als alle laterale openingen van de tip zich in de maag bevinden, maar de maag rekt uit etc waardoor dit nog niet zo makkelijk is 3 methoden om het in te brengen stuk te kunnen bepalen - NEX- model: afstand van de neus tot de oorlel en van de oorlel tot aan het xiphoïd vd zv  volgens beckstran geen wetenschappelijke basis  vaak nog te kort - GWNUF – model: het gewicht, het geslacht en de afstand van de neus tot aan de navel vd zv  implementatie vraagt wel deskundigheid van de vpk - NEX + 10 – model

Methode van plaatsing 1) Zorgdossier bekijken voor contra, indicaties, voorkeur, comfort, etc 2) Eerst vermelden wat je komt doen, hoe je dit gaat doen, etc 3) Er wordt een stop signaal afgesproken, zo weinig mogelijk vakjargon 4) + voldoende aandacht geven aan de beleving van de pt 5) Nagaan of de zv de uitleg wel echt begrepen heeft 6) materiaal klaarliggen en de pt positioneren  best in een halfzittende positie 7) eventuele contra-indicaties voor plaatsen in de neus 8) in samenspraak met de pt kiezen in wel neusgat er wordt gestoken 9) bril of tandprothese moet verwijderd worden 10) verminderen kans op neusbloeding: verdovend middel gebruiken gecombineerd met een vasoconstrictor  bijna nooit toegepast 11) niet- steriele handschoenen en verwijderen van de verpakkign vd sonde 12) controleren op eventuele defecten vd sonde, knikken in de sonde, etc 13) kijken of mandrain makkelijk verwijdert kan worden als dit aanwezig is 14) alle toegangspoorten aansluiten + wateroplosbaar glijmiddek aan op de eerste 10 cm 15) of gewoon bevochtigen met een nat kompres 16) zv hoofd in neutrale positie houden of lichtjes naar achter buigen 17) langzaam met een neerwaartse beweging over de bodem van de neus geschoven 18) keelholte bereikt= weerstand voelen en zv kan braken 19) zv door mond ademen, hoofd lichtjes naar voor en kleine slokjes water drinken 20) verder schuiven bij elke slok tot aan het streepje dat er vooraf is opgezet 21) als er een mandrain is dan best laten zitten tot plaatsbepaling gebeurd is 22) losjes vastgemaakt op de kaak 23) bevestigd dat de sonde juist zit = straten met fixatie 24) bespreken hoe de pt het heeft ervaren 25) uitleg geven over belang van de nazorg, mondtoilet, neustoilet etc 26) de rapportage

Plaatsbepaling van de maagsonde = nagaan of de ingebrachte sonde zich daadwerkelijk in de maag bevindt

Als dit op een verkeerde plaats zit dan kan dit voor erge complicaties zorgen zoals pneumothorax, aspiratie, pneumonie, malabsorptie, peritonitis etc Kan verkeerd komen door verkeerde plaatsing of nadien door bv te braken Factoren die de misplaatsing verhogen - Aanwezigheid endotracheale tube - Schedelbasisfractuur - Extubatie - Verwardheid - Agitatie  als dit er is best plaatsing met behulp van fluoroscopie, laryngoscopie of endoscopie

Wanneer controleren? -

Na het inbrengen van de maagsonde Alvorens voeding of medicatie toe te dienen via de sonde Na hoestbuien, kokhalzen of braken Na oropharyngale suctie Indien blijkt dat de ingebrachte lengte gewijzigd is Minstens 1x per dag bij continue toediening van sondevoeding Als zv klachten heeft, last van reflux in keel of mond Plots optreden van ademhalingsproblemen, ademnood, stridor, wheezing, cyanose

Plaatsbepaling: betrouwbare methoden Radiografie “gouden standaard” Geeft exact weer waar de sonde zich bevindt Nadelen: stralenbelasting, hoge kostprijs, tijd, wachttijd, slechts een momentopname Wanneer te gebruiken? - Controle na elke initiële plaatsing - Bij twijfelen over de plaats - Onduidelijk resultaat via andere methoden - Bij beademde pt, bewusteloze zv, verwarde zv  door bekwame arts laten beoordelen

PH – meting = de zuurtegraad van het maagsap wordt beoordeeld, vpk aspireert vloeistof via het maagsap Zuurtegraad moet onder de 4 liggen als er geen maagzuurremmers gebruikt wordt p 415 staat tabel volgens de verschillende personen Of onder de 5,5 met maagzuurrecretieremmers

Onbetrouwbare methoden Auscultatiemethode = whoosh – test = het inspuiten van een hoeveelheid lucht via de sonde en de vpk luistert met een stethoscoop of ze het hoort borrelen Als pt begint te boeren dan zou de sonde in de oesophagus zitten Bewezen dat het niet betrouwbaar is, maar het wordt wel nog vaak gebruikt in de praktijk

Waarom onbetrouwbaar?  omdat de longen en de maag vrij dicht bij elkaar liggen waardoor geluiden over het hele abdomen kan verspreid worden Dus niet mogelijk om uit te maken of de sonde zich in de slokdarm, de longen, de maag of het duodenum bevindt

Observatie van het aspiraat = enkel aspireren maaginhoud om op basis van het uitzicht en de kleur te bepalen of de sonde in de maag, longen of intestinum bevindt Maagsap zou een grasgroene of helder doorzichtige kleur hebben met bruine sedimenten, afkomstig van een bloeding hierin Intestinaal vocht zou transparanter zou zijn Maar vocht uit de maag en uit de longen zou dezelfde kleur zouden kunnen hebben waardoor er fouten gemaakt kunnen worden

Klinische symptomen Hoesten, ademhalinsproblemen, cyanotisch, etc  maar afwezigheid hiervan is niet automatisch een correcte plaatsing

Observatie van het aantal ingebrachte centimeter Kan dienen als een hulpmiddel, maar ook al lijkt alles in orde toch kan het niet volledig juist zitten

Welke methode heeft de voorkeur? Radiografie maar er zijn ook nadelen aan verbonden  daarom meten van de PH het meest gebruikt

Fixatiemethoden Nodig ter preventie van de dislocatie Moest dit niet mee in de verpakking zitten dan is het beste een zachte, goed plooibare plakband te hanteren Ook keuze voor een veterverband  rond de de maagsonde geknoopt om de twee uiteinden vast te kleven op de neus vd zv, kan de druk verlagen en blijft goed zitten Bij vettige huid of veel transpireren: omgeving reinigen en veel het fixatiemateriaal controleren Of vasthechten aan de kledij met een veligsheidsspeld Ook mogelijkheid van de nasal loop / nasal bridle  goed bij zv waarbij er veel kans is op dislocatie

Suctie of niet? Ofwel aan voedingstrousse aansluiten ofwel een dopje erop zetten Draineren maaginhoud als doel: sonde aan opvangrecipiënt gekoppeld Passieve manier: maagzakje aan het uiteinde van de sonde of een niet- steriele urine zak die onder het niveau van de maag  hevelen zodat er maagvocht in komt Verstopping door binnentredend maagvocht voorkomen = ventilatielumen met een externe slang verlengen en deze in de hoogte te plaatsen Actieve drainage: suctie: actief aan de maagsonde gezogen met behulp van een spuit, elektrisch toestel of via vacuümzuiginstallatie

-

Intermittente suctie= met spuit op vaste tijdstippen maagvocht aanzuigen, of met een speciaal toestel continu draineren= met een zuigtoestel of vacuümcentrale, enkel bij een dubbellumensonde. Bij enkel – lumen bestaat het risico dat de maagsonde zich vastzuigt aan de maagwand

 bij actieve drainage bepaalde de arts de hoogte van de negatieve druk Hoe hoger de negatieve druk of vacuüm, hoe groter de kracht waarmee de maag geledigd wordt  zo weinig mogelijk negatieve druk

Verpleegkundige aandachtspunten -

-

zorg voor goede fixatie vd sonde startdatum vd suctie vermelden op het opvangrecipiënt & dossier controleer vaak de doorgankelijkheid van de sonde zorg dat drainageslang niet is afgekneld stel drainage met zuigtoestel in door een knik in de leiding , manometer geeft de max druk aan die bij de instelling zit  als dit gewoon aangesloten zou zitten dan zou de atmosferische druk lager zijn dan het maximale opvangrecipiënt passief onder de maag plaatsen min 1x /24u opvangsysteel vervangen na iedere shift aanduiden observeer hoeveelheid, samenstelling, kleur vd vloeistof aandacht aan de neus- en mondzorg vd zv

Mogelijke complicaties Vpk moet voldoende op de hoogte zijn van de verschillende complicaties

Complicaties tijdens het inbrengen of na de plaatsing -

-

misplaatsing: o ademhalingsproblemen, pneumonie, aspiratie sondevoeding, pneumothorax, hydropneumothorax, pneumonitis, empyeem, longbloedingen, fistels, infecties = longen o laterale opening in oesophagus: aspiratie met apneu id longen, deaturatie, bradycardie, laterale complicaties als gevolg o te diep + in duodenum: risico op voedingsintolerantie o perforaties vh longweefsel, vd oesophagus, of van de hersenen o migratie vd sonde in de hersenen door fracturen in de schedelbasis o irritatie slokdarm, beschadiging vh neusslijmvlies, uitlokken v variceale bloedingen aspiratie: o = er wordt elke keer bij het inademen secreties uit de maag of de keel tot in de longen gezogen  door aanwezigheid v een maagsonde of bij misplaatsing van de sonde id longen of oesophagus o Hoe? Doordat de oesophagale sfincter niet kan sluiten, hierdoor is er een opening waarlangs de maaginhoud kan ontsnappen  hoe groter de belemmering, hoe groter de opening o Kan zorgen voor het stil vollopen van de longen

 

-

Complicaties: apneu, pneumonie, bradycardie en dood Factoren die de kans vergroten: verminderd bewustzijn, misplaatsing sonde, platte rugligging, aanwezigheid groot maagresidu, verminderde slikreflex, comateuze toestand  Preventie: hoofdeinde wat omhoog zetten  zorgt voor vermindering vd hoeveelheid aspiratie o Preventiemaatregelen  Röntgenfoto nemen  Controle plaatsing voor toedienen van medicatie of tpn  Controle bewustzijn en slikreflex vd zorgvrager  Observeer de zv  Controleer maagresidu voor de tpn  Bij endotracheale tube of tracheostomie: cuff 1 u na het toedienen opgeblazen laten o Wanneer dit voorvalt?  Stopzetten voeding  Verwittig arts  Zv in halfzittende houding  Aspirereer met behulp van suctie de luchtwegen  Rapporteer het tijdstip Verstopping van de maagsonde o Factoren  Energieverrijkte, eiwitrijke en vezelrijke voeding te viskeus en stroperig waardoor ophoping komt

Pathologie: Neurologie Wat is neurologie? Neuroloog: behandelt de medisch-neurologische aandoeni...