voetorthesen samenvatting PDF

Preview

Summary

voetorthesen 1e jaar, pathologien van de voet...

Description

Voetorthese Pathologien

Voorbeeld met verklaring

Functieonderzoek en behandeling

De bejaarde voet

Spiertonus gaat afnemen en banden gaan rekken, subcutaanvetweefsel neemt af. = veerkracht en weerstand in voet verdwijnt (door te kort aan bewegingen kunnen voeten zwaarder worden → door onderhuidse vochtophoping) Als bejaarden dunner worden = gevoeligheid van voet neemt toe.

Orthopedische schoen

Pes planus

Platvoet, veelvoorkomend bij jonge kinderen = normaal, veranderd nog als ze ouder worden. Doorgezakt lengtegewelf, zowel de mediale als de laterale voetboog raakt de grond. Calcaneus is naar voor gekanteld en de talus is naar anterieur afgegleden. ➔ 3 typen: - Corrigeerbare pes planus - Deels corrigeerbare pes planus - Gefixeerde pes planus

Passieve en actieve dorsaalflexie worden onderzocht met gestrekte en gebogen knie. De ROM van het talocrurale- en subtalaire, chopart en lisfranc gewricht worden gecontroleerd. - Corrigeerbare platvoet hersteld bij tenengang (p. 66) - Test van Hübscher (grote teen optillen, staand, volledige belasting op voet (p. 67))= vaststellen of patient een soepele of rigide voet heeft. → bij soepele voet zal MTP1 gewricht van doorgezakte voetgewelf zich oprichten en de valgusstand corrigeren. - Maatname door blauwdruk, schuimdoos, inlegzolen met druksensoren, carbonafdruk, driemesionale meetmethoden of wasafdruk

•

•

Standafwijking: − Doorzakken lengtegewelf − Os calcaneus kantelt naar voor − Os talus glijdt af naar anterieur Dynamische analyse: − Versnelling tijdens eerste rocker: • HS -> FF − Klappend geluid tijdens het stappen

Behandeling: steunzolen: - Corrigeerbare pes planus = • geleng maximaal corrigeren (lateraal en mediaal) • hielkuip (calcaneus stabiliseren) - Deels corrigeerbare pes planus = • mediaal en lateraal geleng corrigeren (niet maximaal) • Calcaneus: hielkuip ter stabilisatie - Gefixeerde pes planus = • steunzool uitvlakken en geleng ondersteunen

1 Voetorthese pathologien

• •

•

je moet natuurlijke pronatie toelaten → taai-elastisch materiaal dat dempt Voetboog: med. en lat. enkel ondersteunen. Niet corrigeren -> gevaar voor overdruk, blaren… Schokdempende materialen gebruiken Calcaneus: hielkuip ter preventie Meestal ga je met een gefixeerde naar een maatschoen gaan (dan kan je meer dan alleen vanuit de bodem ondersteunen.

Pes valgus

Kom je bijna nooit alleen tegen. Situeert zich in subtalair gewricht. Calcaneus kantelt te veel naar mediaal. Altijd prioritair om te corrigeren

Pes varus

Kom je bijna nooit alleen tegen. Situeert zich in subtalair gewricht. Calcaneus kantelt te veel naar lateraal. Altijd prioritair om te corrigeren.

•

Gecombineerde standafwijking => primaire correctie varus/valgus

Nagaan of het gefixeerd is = Coleman block test (op een houten blok staan met de laterale voorvoet en hiel. Calcaneus staat in neutrale positie. Onderzoek in liggende positie, de knie geflecteerd en de calcaneus neurtraal. Duidelijk plantair flexie van de eerste straal aanwezig. Behandeling = steunzolen,

Pes planovalgus

Verschillende oorzaken = neurologisch (slappe of spastische verlamming), aangeboren, hyperlaxiteit (overbeweegelijkheid) of ruptuur van de M. tibialis posterior, degeneratief, reumatisch, traumatisch, prostoperatief, … Calcaneus is naar voor gekanteld (naviculare op de bodem), mediale en laterale lengtegewelf is afgeplat (lage wreef), geabduceerd, knieen in endorotatie - Corrigeerbare - Deels corrigeerbare - Gefixeerde •

Standafwijking: − Os calcaneus kantelt naar voor

Passieve en actieve dorsaalflexie worden onderzocht met gestrekte en gebogen knie. De ROM van het talocrurale- en subtalaire, chopart en lisfranc gewricht worden gecontroleerd. - Corrigeerbare platvoet hersteld bij tenengang (p. 66) - Test van Hübscher (grote teen optillen, staand, volledige belasting op voet (p. 67))= vaststellen of patient een soepele of rigide voet heeft. → bij soepele voet zal MTP1 gewricht van doorgezakte voetgewelf zich oprichten en de valgusstand corrigeren. - Maatname door blauwdruk, schuimdoos, inlegzolen met druksensoren, carbonafdruk, driemesionale meetmethoden of wasafdruk = hetzelfde functieonderzoek als pes planus 2

Voetorthese pathologien

•

m. tibialis posterior ontsteking / ruptuur

− Os naviculare ligt op de bodem − Med. en Lat. lengtegewelf is afgeplat − Vaak lage wreef Voet is geabduceerd – knieën in endorotatie

Oorzaken: Insufficientie van het springligament (lig. Calcaneonaviculair) Een overdreven pronatiestand van de calcaneus Doorzakking van het mediale gewelf Repetitief microtrauma door overbelasting Plantairflexie is verstoord, verminderde stabiliteit bij het staan, de m. tibialis posterior houdt normaal de mediale boog in stand → zware doorzakking mediaal gewelf Pijnklachten ter hoogte van de mediale voetrand met uitstralingen naar de mediale malleolus • •

•

Insufficiëntie van springligament (= lig. Calcaneonaviculair) Standafwijking: − Pronatiestand calcaneus − Doorzakking med. gewelf Pijnklachten: − Mediale voetrand − Uitstralingen naar med. malleolus

Behandeling: Keuze tussen steunzool of maatschoen = doktersvoorschrift - Corrigeerbare = steunzool met correctie van de mediale en longitudinale voetboog (pes planus corrigeren) STC-correctie, TMT 1 correctie, kuipvorming ter hoogte van de calcaneus (pes valgus corrigeren) - Bij een ruptuur van de M. tibialis posterior = hoffa (p. 70) - Gefixeerde = drukpunten vrij leggen en mediaal voetgewelf ondersteunen, laterale tegendruk ter hoogte van de calcaneus en os cuboideum. Behandeling: voetorthese → goede ophoging/correctie van mediaal gewelf lost klachten op. Pronatiestand van calcaneus en doorzakking van mediale gewelf zorgen voor een overstrekking in de pees van de m. tibialis posterior, waardoor die overbelast wordt ➔ Corrigeren = pees wordt niet overbelast + niet ontsteken + niet scheuren • •

Steunzool: − Voetboog: med. goede stevige correctie -> ontlasting pees Orthopedische schoenen: − Voetboog: med. goede stevige correctie − Hoffa

3 Voetorthese pathologien

Pes cavus

3 categorieen: - Anterieure pes cavus = steilstand van de voorvoet of steilstand van de 1e metatarsaal - Posterieure pes cavus = steilstand van de calcaneus, maar niet in voorvoet - Combinatie van anterieure en posterieure = steilstand in voorvoet en in calcaneus -

Corrigeerbare Deels corrigeerbare Gefixeerde •

Pes cavovalgus

Standafwijking − Voetbogen: med. en lat. zijn verhoogd − Calcaneus: steil opgerichte calcaneus − Metatarsus: pronatiestand − Uitgesproken basis os metatarsale V en MTP I − Achillespees: recht en strak aangespannen − Digiti: hamer – of klauwstand

Meestal aangeboren of neurologisch (hyperlaxiteit) Holvoet met de calcaneus die te veel naar valgus kantelt

Functieonderzoek: • ROM − Dorsaalflexie bovenste spronggewricht − Pro – supinatie in het onderste spronggewricht − Pro – supinatie thv de gewrichtslijnen van Chopart en Lisfranc − Dorsaalflexie/plantairflexie digiti • Visueel − Eeltvorming onder MTP – gewrichten − Eeltvorming onder calcaneus (lat. en med.) − Drukpunten op wreef Behandeling: - corrigeerbare = • steunzool met transversaalsteun bij een overbelaste voorvoet (meer naar distaal om voetboog op te rekken • anterieur van de calcaneus komt een hieldrempel (voetgewelf oprekken) • lengtegewelf niet volledig aanvullen (plaats creeeren om af te strekken) - deels corrigeerbare = • longitudinale voetboog matig ondersteunen4 • transversaalsteun - gefixeerde = • full-contact zool maken om een volledige ondersteuning te geven en druk beter te verdelen • transversaalsteun om voorvoet te ontlasten Behandeling: - Corrigeerbare = • steunzool met STC-correctie (valgus corrigeren) 4

Voetorthese pathologien

longitudinaal gewelf corrigeren (cavus corrigeren) met hieldrempel • lengtegewelf niet volledig aanvullen • transversaalsteun. Tegendruk creeeren ter hoogte van os cuboideum en diafyse MTP 5 of=m afschuiven naar lateraal tegen te gaan Deels corrigeerbare = • dezelfde correctiepunten en tegendruk Gefixeerde = • mediaal gewelf ondersteunen, drukplaatsen vrijleggen •

-

Corrigeerbare Deels corrigeerbare gefixeerde

-

Pes cavovarus

Meestal aangeboren of neurologisch (hyperlaxiteit) Holvoet met de calcaneus die te veel naar varus kantelt -

Pes calcaneus

Corrigeerbare Deels corrigeerbare gefixeerde

Hakvoet Achterovergekantelde calcaneus door een dysbalans tusen de kracht van de plantairflexoren, waarbij de laatste overheersen - Kracht dorsaalflexoren > plantairflexoren -

Congenitale hakvoet = goedaardig en herstelt zich vaak spontaan in 1e weken na geboorte, voet staat in dorsaalflexie, actieve en pasieve

Behandeling: - Corrigeerbare = • steunzool met uitgevlakt mediaal gewelf • met correctiepunten ter hoogte van os cuboideum, en de hals van de calcaneus die helemaal tot aan de diafyse van MTP 5 loopt. • Transversaalsteun die lateraal hoger is dan mediaal om tot in de voorvoet te corrigeren. - Deels corrigeerbare = • hetzelfde, behalve het longitudinale gewelf, dat ga je matig ondersteunen - Gefixeerde = geen steunzolen → orthopedische schoenen (p.74-75 gradaties) Behandeling: - Congenitale hakvoet = soms redresseringsoefeningen voorgeschreven of redresserende gipsverbanden Als niet spontaan hersteld = valgusstand door gipsredressie, kan in spitsstand terechtkomen -

Verworven hakvoet = artrodesekoker in extreme situaties (voet in 90 zetten) + vervroegde afwikkelingscorrectie 5

Voetorthese pathologien

-

Pes equinus

plantairflexie is onmogelijk. Kan gepaard gaan met heupdysplasie → aanleiding voor een uitgebreid heuponderzoek Verworven hakvoet = na achillespeesbeschadiging of bij spina bifida, door belasting ontstaat varus- of valgusstand

Spitsvoet, door verkorting van de kuitmusculatuur is er een volledige belasting van de voet niet mogelijk. (of enkel bij hyperextensie van de knie of valgus- of varuskanteling van de voetwortel. Dorsaalflexie is dus ook beperkt of onmogelijk Aangeboren = in combo met varuskanteling = congenitale klompvoet Meestal verworven. Habituele spitsvoet = verkorting van kuitmusculatuur door gewoonteonthouding, bv; habituele tenengang, door gipsbehandeling na achillespeesrutuur, hoge-hakken, langdurige bedlegerighied Compensatoire spitsvoet = ter compensatie van beenlengteverschil, functioneel ontstaan. Paretische spitsvoet = varus- of valguskanteling van voetwortel in meeste gevallen, relatieve parese van voetheffers.

Naar achtere geschoorde hak (hierdoor onstaat bij het aankomen een grotere hefboom met als gevolg het snel op gang komen van de afwikkeling)

Behandeling: - Tot 3 cm aan een confectieschoen een verhoging maken met een afrol om het stappen makkelijker te maken. - Vanaf 3 cm = kiezen voor een maatschoen = terugbetaald Schoenrecept: - Acceptatie = spits wordt geaccepteerd - valgus of varus wordt gecorrigeerd - goede drukverdeling (overmatige druk bij MTP voorkomen). - Als spitsstand niet te groot is = transversale voorvoetsteun om MTP te ontlasten. - Strakke wreefomsluiting en hielslot (naar voor glijden voorkomen) - Bij extreme spitsvoet = verkortingsorthese maken (uitvoering hangt af van voet) Habituele spitsvoet = - Kinesitherapie - Nachtspalk Compesatoire spitsvoet = - Opvangen beenlengteverschil met hielverhoging aan de aangedane zijde. Paretische spitsvoet = • Behandeling steunzool: − Tot 1cm: hielophoging • Behandeling schoenen: − < 3 cm: confectieschoen met afwikkelrol en hakophoging 6

Voetorthese pathologien

− > 3 cm: recht op orthopedische maatschoenen Gefixeerde: • Behandeling schoenconcept: − Spitsstand accepteren − Valgus / varus corrigeren -> primeert op spitsstand! − Transversale voorvoetsteun: MTP-regio ontlasten − Strakke wreefomsluiting en hielslot nodig. • Naar voor schuiven van de voet tegenhouden. Corrigeerbare: • Behandeling schoenconcept: − Hoge arthrodesekoker met tongverstijving verwerken in een hoge schoen of laars. • Valgus / varus correctie primeert op spitsstand

Geen acceptatie = redressie is mogelijk door hoog gebouwde arthrodesekoker met tongverstijving (moet in hoge schoen of laars worden verwerkt), valgus of varus corrigeren (primair) en daarna spits.

Pes metatarsus adductus

Hele voorvoet ‘kromt’ naar mediaal Sprake van adductiestand van metatarsalia en tenen in de voorvoet, achtervoet staat neutraal. (minder ernstig als klomtvoet, maar komt even vaak voor) Het is een aageboren afwijking (altijd zichtbaar bij geboorte) → meestal corrigeerbaar (soepel)

Behandeling: Meestal met kinesitherapie Behandeling met gips (rond 3-4 maanden starten, veel voetjes zullen zichzelf in die tijd corrigeren) = 6 a 8 weken durende gipscorrecties, met wisseling om de 14 dagen ➔ Nadien nog 2 tot 3 maanden corrigerende schoentjes dragen. (schoentjes in 2 helften verdeelt, voorste deel kan je in abductie zetten) 7

Voetorthese pathologien

•

• •

Pes equinovarus adductus

Standafwijking: − Betreft de metatarsalen en de digiti = adductiestand − Tarsus staat in een neutrale positie Oorzaak: − Congenitaal (aangeboren) Functieonderzoek: − Röntgenfoto’s opvragen

Klompvoet (onduidelijke oorzaak), in baarmoeder ontstaan ( = intra-uteriene groeistoornis), erfelijk ( = hereditair) De voet vertoont een sterke varus en adductie-stand van achter- en middenvoet en een equinus van de hiel, diepe huidplooi boven de hiel en de onmogelijkheid om de voet in dorsieflexie te krijgen of huidplooi laten verdwijnen. Voet is kleiner dan normaal, heeft een bepaalde stijfheid die nooit door eenvoudige manipulatie kan gecorrigeerd worden. ( als het wel kan = door intra-uteriene malpositie) Klinisch beeld: - Adductie voorvoet - Pes cavus - Equinusstand - Supinatie - Endorotatie van de tibia - Varusstand van de hiel

Een omgekeerd leestschoentje kan ook worden gebruikt (soepelheid van het voetje gaat verminderen bij langdurig gebruikt) Primair stugge metatarsus adductus = hetzelfde behandeld als klompvoet = direct na geboorte redressies met gips, tot neutrale stand verkregen is. Intensieve nabehandeling 1. Gipsbehandeling − Periode tussen vlak na de geboorte en 3 à 4 maanden − 6 à 8 weken gipscorrecties met gipswissel om de 2 weken 2. Nabehandeling: 2 à 3 maanden corrigerende schoentjes dragen − Omgekeerde leestschoentjes − Voorste deel van de schoen kan in abductie worden geplaatst, bij voorkeur. (UNFO – therapy) Behandeling: Moet bij voorkeur zo vroeg mogelijk beginnen. Door manipulaties en gips ontstaat rekking van de weke delen. Telkens na manipulatie in positie van maximale correctie houden door gips. Na 3 maanden maakt men klinisch en radiologisch de balans op en bepaald men verdere behandeling. • Als er geen correctie is bereikt = operatie • Wel voldoende correctie = verder gaan met manipuleren Gips wordt gehandhaafd tot 8 a 9 maanden, daarna = denis brown-spalk gebruiken (ook jones-spalk kan gebruikt worden) Kind draagt normale schoenen en ’s nachts de denis brown-spalk (gedurende 1-2 jaar) → deformatie kan terugkomen bij schijnbaar geode correctie als het niet wordt uitgevoerd. Nog bepaalde misvormingen rond 7-9 maanden = heelkundige correctie (ondercorrectie mag men niet aanvaarden)

8 Voetorthese pathologien

• • •

1 à 2/1000 levend geborenen Erfelijk bepaald Standafwijking: − Sterke varus en adductie-stand van achter- en middenvoet. − Equinus van de hiel. Niet altijd zichtbaar bij pasgeborenen. − Diepe huidplooi distaal van de calcaneus − Geen mogelijkheid tot dorsiflexie in de enkel

Tot stand brengen van reductie van overblijvende misvormingen. Secties van ligamenten en verlengingen van pezen (behouden met pin en gipsimmobilisatie tot boven de knie) Na 6 weken gips = nog 1 jaar nachtapparaat en voor de dag een rechte leestschoen *denis brown apparaat = een stang met 2 schoentjes op bevestigd, door gebogen stang varusstand en suppinatie tegenwerken (prefab) *laarsbeugel of walkvoetje = berreike correctie behouden, van leer verstevigd met kunststof, sluiten met klittenband of veter (p. 84) *steunzool = als correctie of nabehandeling, harde steunzool met een 3 puntsprincipe (lang volhouden), omhoogtrekken van laterale lengtegewelf en correctie van varusstand van de hiel en voorvoetadductie. Steunzool met opstaande lippen bij hiel en MTP I mediaal en lateraal bij cuboideumeen zijdelingse 3puntscorrectie van voorvoetadductie. 9lateraal gewelf met hoogste punt onder cuboideum om voet uit varus te halen •

•

Walkvoetje – AFO (Ankle Foot Orthosis) − Reeds bereikte correctie behouden − Recidief voorkomen − Laarsbeugels: • Leder: » hoog draagcomfort » weinig allergische reactie • Kunststof: » corrigerende werking » makkelijk schoon te houden Steunzool − Toepassen van 3 – puntsprincipe • 1ste correctiepunt: mediale zijde calcaneus • 2de correctiepunt: laterale zijde os cuboïdeum 9

Voetorthese pathologien

− − Pes transversoplanus

Doorgezakt dwarsgewelf of spreidvoet, MPT koppen II, III en IV verplaatsen zich in plantaire richting. Druk op die koppen. → gevolg = hyperkeratose en kans op clavusvorming (bredere voorvoet) Een gevolg van degeneratieve veranderingen bij oudere mensen. Eeltvorming (clavus), soms atrofie (verschrompeling) van huid en weke delen tussen kopjes = kan gevolg zijn van ouderdom of bindweefselziekte Windlass-mechanisme functioneert niet meer voldoende. pivoterende bewegingen onder voorvoet tussen HO en TO fase = gevolg van korte kuitspieren, komt meer voor bij mensen met hallux valgus sprake van metatarsalgie = plantaire druk over kopjes van metatarsalia doet pijn (lokale pijn), neemt toe na klauwteenvorming •

•

Standsafwijking: − Doorzakking dwarsgewelf − Metatarsaalkoppen II, III en IV, verplaatsen in plantaire richting Visuele kenmerken: − Hyperkeratose (eeltvorming door wrijving) − Clavus (likdoorn) − Bredere voorvoet − Subcutaan vetweefsel daalt

Behandeling: Conservatieve behandeling met schoenadviezen, steunzolen en orthopedische schone (voorkeur) Een metatarsaalbar bij flexibele misvorming. Hoe meer rigide = hoe meer gericht op ondersteuning, polstering en ontlasting van drukpunten. Eeltvorming = drukverhogend, je moet het tijdig verwijderen Combinatie van goede steunzool en aanpassingen van de schoen is het meest effectief. ➔ Steunzool hangt af van het voettype van de client. Strakke wreefomsluiting en hielslot = naar voren schuiven voorkomen Zoolverstijving bij confectieschoen, met vroege afwikkeling vermindert druk onder centrale deel van voorvoet Maatschoen moet voldoende ruimte hebben •

•

Clavus of likdoorn

•

Meestal pijnlijke eeltverdikking aan de voet in de vorm van een puntje

• 3de correctiepunt: mediale zijde metakop I Voetbogen: lateraal gewelf -> hoogste punt onder het os cuboïdeum Voorvoet: pronatiewig

Steunzool: − Voorvoet: Metatarsaalbar bij een flexibele misvorming − Voetboog: ondersteunen mediaal gewelf − Rigide stand: − Steunzool gericht op ondersteuning, polstering en ontlasting van specifieke drukpunten − Tijdig verwijderen van eelt door een pedicure Combinatie goede steunzool en schoenaanpassing = meest effectief − Vb. schoenaanpassing: vervroegde afwikkeling -> afwikkelingsduur voorvoet verminderen

Behandeling: pedicure 10

Voetorthese pathologien

• • • Hyperkeratose Bij pes transversoplanus

Eelt kan doorgroeien tot op het bot Ernstige pijnklachten wat het lopen bemoeilijkt Pedicure

Huidaandoening waarbij de patient op bepaalde huidgebieden kampt met een verhoorning van de...